Sau nâng hạng: Cơ hội và thách thức cho thị trường chứng khoán Việt Nam

VTV.vn - Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng lên thị trường mới nổi, mở ra cơ hội thu hút vốn ngoại và thúc đẩy cải cách để phát triển minh bạch, bền vững hơn.

Phát triển thị trường chứng khoán minh bạch, hiệu quả, hội nhập sâu rộng

Sau khi có quyết định của FTSE Russell nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ mức cận biên lên mức mới nổi thứ cấp, sàn chứng khoán Nasdaq tại Mỹ và sàn chứng khoán London tại Anh đã đồng loạt thay đổi giao diện tòa nhà để gửi lời chúc mừng tới Việt Nam đạt được một cột mốc đáng nhớ trong 25 năm hình thành và phát triển thị trường. Ông Bob McCooey, Phó Chủ tịch Nasdaq cũng đã chia sẻ trên mạng xã hội rằng ông rất may mắn khi có mặt tại Viêt Nam vào thời điểm lịch sử này.

Đối với việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã có Công điện 192, trong đó yêu cầu Bộ Tài chính chỉ đạo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước tiếp tục phối hợp chặt chẽ với tổ chức xếp hạng quốc tế FTSE Russell bảo đảm quá trình chuyển đổi chính thức theo đúng lộ trình; Chủ trì, phối hợp với Ngân hàng Nhà nước, các bộ, ngành liên quan triển khai đồng bộ các giải pháp tạo thuận lợi tối đa cho nhà đầu tư trong và ngoài nước tiếp cận thị trường; rút ngắn thời gian mở tài khoản đầu tư gián tiếp, tài khoản thanh toán cho nhà đầu tư nước ngoài.

Đồng thời, chủ động hoàn thiện khung khổ pháp lý, cải cách thủ tục hành chính, hiện đại hóa và số hóa hạ tầng thị trường, nâng cao chất lượng quản trị, tăng cường giám sát, bảo đảm an ninh, an toàn và ổn định thị trường, hướng tới phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam ngày càng minh bạch, hiệu quả, hiện đại, bền vững, hội nhập sâu rộng hơn vào thị trường tài chính toàn cầu, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng, chủ yếu cho phát triển kinh tế trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước. Nghiêm cấm và thanh tra, xử lý nghiêm các hiện tượng tiêu cực trong việc mua hàng đẩy giá, thổi giá làm méo mó thị trường và trục lợi cá nhân.

Chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên thị trường mới nổi thứ cấp. Ảnh minh họa.

Ngày 10/10, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã tổ chức Hội nghị phổ biến nội dung sửa đổi bổ sung Luật Chứng khoán và các văn bản quy định chi tiết thi hành. Trong đó, hàng loạt cơ chế đột phá đã được cập nhật tới các thành viên thị trường, nhằm góp phần nâng cao sức hấp dẫn của thị trường Việt Nam.

Có thể chia ra làm 3 nhóm chính sách đáng chú ý: Nâng cao tính minh bạch, hiệu quả của hoạt động chào bán; Tăng cường kiểm tra giám sát, nâng cao tính tuân thủ; Tháo gỡ các vướng mắc bất cập tồn tại. Trong đó, điểm được đánh gía là nổi bật nhất của nghị định 245 là việc gắn liền hoạt động niêm yết với hoạt động chào bán ra công chúng của doanh nghiệp, thay vì phải chờ IPO xong thì mới được làm thủ tục niêm yết như trước đây.

Ông Hoàng Văn Thu - Phó Chủ tịch Uỷ ban Chứng khoán Nhà nước cho biết: "Gắn việc IPO với niêm yết cho doanh nghiệp, đây cũng là nét đột phá trong quy định pháp luật vừa rồi. Trong vòng 30 ngày đã có kết quả giữa IPO và niêm yết, không phải 90 ngày hay 120 ngày như trước đây. Đây cũng là một trong những giải pháp chúng tôi tiến tới nâng hạng thị trường như Thủ tướng Chính phủ vừa ban hành. Giải pháp này tạo cơ hội cho doanh nghiệp gia nhập thị trường. Đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài sau khi chúng ta được nâng hạng họ rất quan tâm đến nội dung này".

Phát triển sản phẩm mới, hấp dẫn dòng vốn ngoại

Có thể thấy sau khi Nghị định 245 ban hành, gắn quy trình IPO với niêm yết cổ phiếu, rút ngắn thời gian lên sàn chứng khoán. Thị trường đang chứng kiến một làn sóng niêm yết và chuyển sàn cổ phiếu lên HOSE của nhiều doanh nghiệp chất lượng ở đa dạng các ngành như tài chính, tiêu dùng, bất động sản.

Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam vừa được nâng hạng lên thị trường mới nổi, việc tạo ra sản phẩm mới để đón đầu và thu hút dòng vốn ngoại là rất quan trọng. Nâng hạng không hề đơn giản, giữ được thứ hạng còn khó hơn rất nhiều.

Tính từ đầu năm 2024 đến tháng 3/2025, tỷ lệ giao dịch của nhóm nước ngoài và các công ty chứng khoán chỉ chiếm rất thấp trên toàn thị trường, xấp xỉ ngưỡng gần 5% đến 6%. Số liệu này cho thấy khối ngoại đang không mặn mà đối với thị trường phái sinh Việt Nam. Do đó, các chuyên gia cho rằng sản phẩm hợp đồng tương lai chỉ số VN100 vừa được ra mắt có rất nhiều ý nghĩa cho thị trường này.

Theo kinh nghiệm các nước trên thế giới cho thấy, nhiều thị trường không chỉ giao dịch các sản phẩm Hợp đồng tương lai (HĐTL) trên các rổ chỉ số có số lượng cổ phiếu thành phần nhỏ, mà còn giao dịch cả các sản phẩm HĐTL các chỉ số có số lượng cổ phiếu thành phần lớn hơn như Nikkei 225, KRX 300...

Ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch Ủy ban chứng khoán Nhà nước thông tin: "Chúng tôi sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc phát triển hàng loạt các loại quỹ, đồng thời đa dạng hóa quy chế chỉ số để tạo điều kiện cho việc giới thiệu và ứng dụng hàng loạt các chỉ số mới".

"Hầu hết thị trường phái sinh các nước đều có hợp đồng tương lai dựa trên chỉ số với số lượng cổ phiếu thành phần thấp và hợp đồng tương lai với số lượng chỉ số cổ phiếu thành phần cao. Như vậy, việc triển khai hợp đồng tương lai VN100 khi mà chúng ta đã có sản phẩm hợp đồng tương lai VN30 tương đối thành công là phù hợp", ông Nguyễn Quang Thương - Phó Tổng Giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Việt Nam nhận định.

Việt Nam được FTSE Russell nâng hạng lên thị trường mới nổi, mở ra cơ hội thu hút vốn ngoại và thúc đẩy cải cách để phát triển minh bạch, bền vững hơn. Ảnh minh họa.

Chỉ số VN100 ít chịu ảnh hưởng hơn bởi biến động của top 10 các cổ phiếu có vốn hóa lớn nhất thị trường, góp phần hạn chế những tác động bất thường của thị trường cơ sở lên thị trường phái sinh. Đồng thời, góp phần đa dạng hóa sản phẩm, tăng tính đại diện và chiều sâu cho thị trường chứng khoán phái sinh Việt Nam.

Theo bà Nguyễn Ngọc Linh - Tổng giám đốc CTCP Chứng khoán DNSE: "Tính đại diện của chỉ số VN100 cũng đã đủ cover hơn 89% vốn hóa thị trường. Điều này giúp cho các nhà đầu tư nước ngoài sẽ có nhiều lựa chọn hơn khi dùng chỉ số này để phòng vệ danh mục của mình với mục đích chính mà họ mong muốn sử dụng".

"Chúng ta có càng nhiều các chỉ số và trên cơ sở đó chúng ta có càng nhiều quỹ ETF. Điều này làm cho việc giao dịch trở lên tốt hơn, đặc biệt là đối với nhà đầu tư cá nhân khi việc lựa chọn các cổ phiếu riêng lẻ ngày càng trở nên khó khăn hơn trong giai đoạn thị trường đi vào đợt phát triển sau", ông Phạm Lưu Hưng - Kinh tế trưởng, CTCP Chứng khoán SSI đánh giá.

Với những ưu điểm về việc đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường phái sinh, tăng khả năng phòng vệ rủi ro, hạn chế được những biến động lớn từ thị trường sẽ góp phần thúc đẩy thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển bền vững cả về quy mô và chiều sâu, thực hiện thành công Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam đến năm 2030 đã được Chính phủ phê duyệt.

Những cải cách cần thiết với thị trường chứng khoán Việt Nam

Thị trường chứng khoán Việt Nam có một chiến lược rõ ràng, với những mục tiêu cụ thể. Không chỉ là FTSE Russell, mà xa hơn là hướng tới tham gia rổ chỉ số của cả MSCI. Phóng viên VTV cũng đã trao đổi với những chuyên gia quốc tế - từ sàn Nasdaq đến ngân hàng ING - để phác họa con đường nâng cấp thị trường sau những lần lên hạng trên toàn cầu. Các chuyên gia cho rằng, sau bước ngoặt nâng hạng, thị trường chứng khoán Việt Nam đang đứng trước cơ hội lịch sử - nhưng cũng là phép thử về năng lực cải cách.

"Với một thị trường vừa được nâng hạng như Việt Nam, ngày càng có nhiều nhà đầu tư quan tâm hơn - trong đó có các quỹ đầu tư nay đã được phép rót vốn, trong khi trước đây họ chưa thể. Khi điều đó diễn ra, sự quan tâm mới đối với Việt Nam sẽ kéo theo thanh khoản tăng lên, và chính thanh khoản đó lại tiếp tục thu hút thêm dòng vốn mới. Điều này sẽ củng cố niềm tin cho các doanh nghiệp trong nước khi niêm yết, bởi họ nhận thấy cổ phiếu của mình sẽ có tính thanh khoản cao hơn và hấp dẫn hơn trong mắt một nhóm cổ đông hoàn toàn mới", ông Bob McCooey - Phó Chủ tịch Nasdaq nhận định.

Bà Mariam Sherman - Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam, Campuchia và Lào đánh giá: "Việc nâng hạng này thực chất là sự ghi nhận cho nhiều năm cải cách bền bỉ của Việt Nam từ việc củng cố Luật Chứng khoán, triển khai hệ thống giao dịch mới, đến việc chuẩn bị cho một hạ tầng thị trường hiện đại hơn về thanh toán và bù trừ.

Nhưng xa hơn cả FTSE Russell, mục tiêu lớn kế tiếp là được công nhận bởi MSCI - nhà cung cấp chỉ số toàn cầu lớn nhất. Đạt được điều đó sẽ mang tính đột phá, có thể thu hút lượng vốn đầu tư gấp ba đến bốn lần so với nâng hạng của FTSE. Để đạt được mục tiêu này, Việt Nam cần tiếp tục các cải cách - đặc biệt là về giới hạn sở hữu nước ngoài, triển khai hệ thống bù trừ và thanh toán mới, cũng như tăng cường quản lý ngoại hối".

Theo ông Carsten Brzeski - Chuyên gia kinh tế tại Ngân hàng ING: "Với việc được FTSE Russell nâng hạng, tôi cho rằng đây là một bước tiến rất lớn trong việc mở cửa Việt Nam và khiến thị trường trở nên hấp dẫn hơn nữa với các nhà đầu tư nước ngoài. Xét cho cùng, thị trường chứng khoán là một trong những tấm gương phản chiếu của nền kinh tế. Vì vậy, giờ đây điều quan trọng là nền kinh tế và chính sách kinh tế vĩ mô phải tiếp tục duy trì được đà tăng trưởng mạnh mẽ mà Việt Nam đã có trong những năm gần đây.

Sẽ là thuận lợi nếu Việt Nam duy trì cơ cấu chính sách bền vững và lành mạnh - gồm tài khóa ổn định, chính sách tiền tệ hướng tới kiểm soát lạm phát, đồng thời phát triển một hệ thống tài chính mở cửa với nhà đầu tư nước ngoài nhưng không chấp nhận rủi ro quá mức. Ngoài ra, sẽ có một lượng lớn dòng vốn nước ngoài đổ vào và việc sử dụng nguồn vốn này sao cho không tạo ra bong bóng tài sản rõ ràng là một trong những trách nhiệm lớn của các nhà hoạch định chính sách".

Kinh nghiệm sau khi nâng hạng lên thị trường mới nổi

Tăng trưởng nhanh và mạnh mẽ, nhưng vẫn cần phải đảm bảo sự ổn định và bền vững. Nhiều thị trường mới nổi cũng đã từng trải qua cột mốc lịch sử giống như Việt Nam tại thời điểm này và chắc chắn đây là sẽ là những kinh nghiệm quý báu để Việt Nam có thể tham khảo và tiếp tục hoàn thiện cơ cấu và củng cố vị thế trên bản đồ tài chính toàn cầu.

Tại Trung Đông - nơi nhiều thị trường chứng khoán đã được nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp gần nhất với Việt Nam như Qatar, Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), Saudi Arabia và Kuwait, các sàn giao dịch đều đã tiếp tục tung ra hàng loạt cải cách sâu rộng nhằm củng cố vị thế, tạo điều kiện cho dòng vốn ngoại mạnh mẽ đổ vào sau khi được nâng hạng.

Đầu tiên, các nước đã nới lỏng mạnh quy định về sở hữu nước ngoài để tăng sức hấp dẫn của thị trường. Qatar đã nâng trần từ 25% lên 49% với hầu hết doanh nghiệp, trong khi UAE cho phép nhà đầu tư quốc tế nắm 100% cổ phần trong 13 lĩnh vực. Cùng với đó, tiếp thu kinh nghiệm kiểm tra giám sát từ các thị trường phát triển như Mỹ, Nhật Bản, hay châu Âu.

Ông Carsten Brzeski - Chuyên gia kinh tế trưởng Ngân hàng ING cho hay: "Ở châu Âu, chúng tôi đã rút ra bài học quan trọng về vai trò của giám sát ngân hàng và giám sát thị trường tài chính và đó cũng là lĩnh vực mà châu Âu đã có những bước tiến lớn kể từ sau khủng hoảng tài chính toàn cầu. Một trong những yếu tố trọng tâm của cải cách là quản lý hệ thống tài chính, nhằm tránh các chu kỳ bùng nổ rồi suy thoái, tránh đầu cơ quá mức và ngăn chặn gian lận cũng như tăng tính minh bạch cho thị trường, tăng niềm tin của nhà đầu tư".

Hạ tầng giao dịch cũng được chú trọng hiện đại hóa. Kuwait đã áp dụng mô hình giao dịch mới, cho phép vay - mượn cổ phiếu, bán khống, để tăng tính linh hoạt cho nhà đầu tư, đồng thời triển khai cơ chế ngăn thao túng giá. Bên cạnh đó, các sàn giao dịch đã chú trọng nâng cao minh bạch và quản trị. Ví dụ như Qatar hiện đang thúc đẩy các doanh nghiệp niêm yết phải công bố báo cáo ESG (Môi trường, xã hội, quản trị) và báo cáo bền vững theo chuẩn quốc tế.

Tại Trung Đông các sàn giao dịch đều đã tiếp tục tung ra hàng loạt cải cách sâu rộng nhằm củng cố vị thế, tạo điều kiện cho dòng vốn ngoại mạnh mẽ đổ vào sau khi được nâng hạng.

Trong phỏng vấn của phóng viên VTV với Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng ngay sau khi Việt Nam đón nhận được thông tin nâng hạng, Bộ trưởng đã nhấn mạnh, nâng hạng không phải là đích đến mà là một hành trình đang đi để phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam tăng trưởng chất lượng, minh bạch và bền vững. Qua đó hướng tới những mục tiêu cao hơn, xa hơn, đặc biệt là để làm sao đưa thị trường chứng khoán thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng, chủ yếu cho phát triển kinh tế trong kỷ nguyên phát triển mới của đất nước, đúng như mục tiêu mà Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh trong công điện 192 vừa ban hành.

Nguồn: https://vtv.vn/sau-nang-hang-co-hoi-va-thach-thuc-cho-thi-truong-chung-khoan-viet-nam-10025101106244015.htm