Siêu đô thị TP.HCM cần quảng trường xứng tầm

Sau sáp nhập với Bình Dương và Vũng Tàu, TP.HCM trở thành siêu đô thị hàng đầu Đông Nam Á, do đó việc quy hoạch một quảng trường đúng nghĩa, xứng tầm với thành phố trở nên cấp thiết.

Thanh Niên đã có cuộc trò chuyện với tiến sĩ khoa học - kiến trúc sư (TSKH-KTS) Ngô Viết Nam Sơn, người đã tham gia tư vấn thiết kế nhiều dự án quy hoạch kiến trúc lớn trong nước và quốc tế, về quy hoạch cũng như tầm nhìn dài hạn trong việc hình thành một quảng trường tầm cỡ khu vực tại TP.HCM.

QUẢNG TRƯỜNG KẾT NỐI KHÔNG GIAN LỊCH SỬ VÀ TRUNG TÂM TƯƠNG LAI

Quảng trường ở nước ta thường được trưng dụng cho mít tinh, kỷ niệm sự kiện chính trị… mà ít khi gắn liền với các kiến trúc có đời sống hằng ngày, khiến quảng trường VN mang xu hướng "lễ nghi hóa" nhiều hơn là phục vụ sinh hoạt cộng đồng. So sánh với thủ đô Hà Nội, thì TP.HCM cần quảng trường như thế nào, mang phong cách và dấu ấn ra sao?

TSKH-KTS Ngô Viết Nam Sơn: Không gian quy hoạch kiến trúc của quảng trường trung tâm cần phải thể hiện bản sắc độc đáo của đô thị đó.

Tại Hà Nội, quảng trường trung tâm Ba Đình mang tính nghi thức quốc gia, với các công trình Lăng Bác, Nhà Quốc hội, Văn phòng Trung ương Đảng và Phủ Chủ tịch bao quanh, xứng tầm là không gian biểu tượng cho bản sắc thủ đô chính trị và hành chính cả nước.

Quảng trường nhỏ trước UBND TP.HCM

ẢNH: NHẬT THỊNH

Tại TP.HCM, yêu cầu cho quảng trường trung tâm lại khác, cần không gian lớn và đa dụng hơn, cần tích hợp nhiều công trình tiện ích công cộng, thương mại, dịch vụ, vui chơi, giải trí, sinh hoạt cộng đồng... để người dân và du khách cảm thấy gần gũi hơn.

Để quảng trường trung tâm TP.HCM thể hiện được bản sắc vừa là trung tâm kinh tế cả nước, vừa là đô thị toàn cầu, là đô thị đa văn hóa có lịch sử trên 300 năm, thì phải kết nối được không gian khu trung tâm lịch sử bờ tây sông Sài Gòn với không gian khu trung tâm tương lai thế kỷ 21 tại Thủ Thiêm trên bờ đông.

Phố đi bộ Nguyễn Huệ đang là nơi tổ chức nhiều sự kiện của TP.HCM. Tuy nhiên có ý kiến cho rằng không thể xem phố đi bộ Nguyễn Huệ là quảng trường vì tỷ lệ kích thước không phù hợp (quá dài, quá hẹp) và các đặc điểm khác không tương xứng với quy mô thành phố, ông nghĩ sao?

Đường Nguyễn Huệ đang được sử dụng như quảng trường nhưng chưa được thiết kế tốt, không gian quá dài và hẹp, bê tông hóa quá nhiều, giao thông còn chồng chéo, bất tiện, không gian dịch vụ thương mại 2 bên chưa được tổ chức tiện lợi, liên tục và mở thoáng ra quảng trường nên mới phát sinh hàng rong.

Không gian tam giác phố đi bộ kết hợp giao thông Nguyễn Huệ - Lê Lợi - Hàm Nghi, với đỉnh của tam giác là các quảng trường nhỏ, bao gồm quảng trường Bến Thành và công viên 23/9

ẢNH: ĐỘC LẬP

Tuy phố đi bộ Nguyễn Huệ chưa xứng tầm quảng trường trung tâm nhưng lại có thể đưa vào tổng thể quảng trường trung tâm lịch sử bờ tây trong tương lai.

Ông có cho rằng TP.HCM hiện nay cần một quảng trường xứng tầm?

Siêu đô thị TP.HCM rất cần phải có một quảng trường trung tâm xứng tầm, mang tính biểu tượng cho sự vươn lên của một siêu đô thị hàng đầu Đông Nam Á tương lai, với bản sắc độc đáo có lịch sử hơn 300 năm, là đại diện trung tâm kinh tế xã hội của cả nước, và là niềm tự hào của trên 14 triệu dân TP.HCM sau sáp nhập.

Trước sáp nhập, trong khu trung tâm TP.HCM, chúng ta đã quy hoạch quảng trường Thủ Thiêm, rộng 21 ha, nhưng từ 2003 đến nay vẫn chưa xây dựng và quảng trường trước chợ Bến Thành, rộng 4,4 ha, từng là nơi tổ chức nhiều mít tinh lịch sử quy mô lớn.

Tuy nhiên, theo tôi, quy hoạch quảng trường Thủ Thiêm này đến nay không còn phù hợp và ngày càng lộ rõ nhiều điểm yếu:

Về vị trí, không tạo được kết nối trực tiếp với không gian quảng trường Bến Thành bên kia sông;

Về quy hoạch giao thông, hiện nằm rất xa ga metro hoặc bãi xe lớn, sẽ khó khăn để tổ chức các sự kiện cho hàng triệu người;

Về không gian kiến trúc, không gắn kết được với các công trình lịch sử, hoặc công trình trọng điểm như tòa tháp Empire 88 (dự kiến xây dựng) cao nhất khu trung tâm, nên vừa xa lạ, vừa không tạo được không gian biểu tượng cho thế kỷ 21.

Bờ tây và đông sông Sài Gòn

ẢNH: NHẬT THỊNH

Vậy theo ông, không gian quảng trường trung tâm của TP.HCM nên tổ chức ra sao?

Tôi hình dung một không gian quảng trường xứng tầm trung tâm một siêu đô thị gồm hai khu quảng trường trung tâm 2 bên sông Sài Gòn với kết nối liên thông với nhau.

Quảng trường trung tâm lịch sử ở bờ tây, bao gồm không gian tam giác phố đi bộ kết hợp giao thông Nguyễn Huệ - Lê Lợi - Hàm Nghi, với đỉnh của tam giác là các quảng trường nhỏ, bao gồm quảng trường Bến Thành và công viên 23/9, quảng trường UBNDTP, quảng trường Bến Bạch Đằng.

Quảng trường trung tâm tương lai tại Thủ Thiêm bên bờ đông nên dời đến vị trí đối diện bên kia sông quảng trường trung tâm lịch sử bờ tây, nhờ đó sẽ đạt những ưu thế đặc biệt nổi trội hơn vị trí cũ do các nguyên do sau:

Về vị trí, nối kết trực tiếp được không gian công cộng trung tâm đô thị với Quá khứ - Hiện tại - Tương lai. Đây còn là vị trí ngã ba sông nước hướng về các phía và hướng ra biển nói lên xu hướng hội nhập quốc gia và quốc tế;

Phố đi bộ Nguyễn Huệ - hiện đang được sử dụng như quảng trường- nhìn từ UBND TP.HCM

ẢNH: NHẬT THỊNH

Về giao thông, gần các ga metro được quy hoạch (2 ga phía quảng trường Thủ Thiêm và 2 ga phía quảng trường Bến Thành), gần cầu đi bộ đang xây và có thể bổ sung thêm cầu, tunnel ngầm kết nối 2 bên sông;

Về không gian quy hoạch kiến trúc, có thể phối hợp không gian các công trình điểm nhấn bao quanh quảng trường 2 bên sông, bao gồm công trình lịch sử (chợ Bến Thành, nhóm tượng đài Trần Nguyên Hãn và Quách Thị Trang, UBNDTP, nhà hát, cột cờ Thủ Ngữ, nhà thờ Thủ Thiêm…), công trình mới xây dựng (cao ốc Bitexco, Saigon Center) và công trình tương lai (tháp Empire 88, One Central Saigon, IFC One Saigon, nhóm tượng đài Thống nhất - Hòa bình - Hội nhập quốc tế…). Đây cũng là khu vực cần chỉnh trang và xây dựng thêm công viên, công trình văn hóa (bảo tàng, nhà triển lãm, nhà hát, trung tâm biểu diễn, thư viện…), dịch vụ thương mại;

Về hiệu quả sử dụng đất, có thể tận dụng phần không gian phía trên hầm Thủ Thiêm và không gian phía trên tuyến metro nối sang Thủ Thiêm, vốn là nơi không thể xây dựng công trình. Có thể tham khảo điển cứu quảng trường trung tâm La Défense rộng 31 ha tại Paris.

Khu vực bờ đông sông Sài Gòn phía Thủ Thiêm

ẢNH: ĐỘC LẬP

TỔ CHỨC KHÔNG GIAN QUẢNG TRƯỜNG VÀ CÁC TIỆN ÍCH HIỆN ĐẠI

Quảng trường trung tâm đó, theo ông, nên được thiết kế với không gian sử dụng và những tiện ích công cộng gì để phù hợp với cuộc sống hiện đại, thu hút người dân và khách du lịch?

Nên ứng dụng một số tư duy đột phá trong việc thiết kế quảng trường cho siêu đô thị TP.HCM.

Thứ nhất, quy hoạch kiến trúc quảng trường trung tâm nên tạo lập theo không gian 3 tầng. Đầu tiên là tầng mặt đất, cần tạo không gian hoạt động hấp dẫn liên tục, để thu hút luồng người đi bộ dọc theo công trình tiện ích công cộng, dịch vụ thương mại, hoặc không gian xanh bao quanh quảng trường. Kế đến là tầng ngầm tại các không gian ngầm tiềm năng nối liền không gian ngầm metro với tầng ngầm các cao ốc, thông qua tầng ngầm phía dưới quảng trường và tam giác đại lộ Lê Lợi - Nguyễn Huệ - Hàm Nghi. Cuối cùng, là một số cầu nối sân thượng cho người đi bộ, nối liền các khối cao ốc, để tăng tính liên thông đa tầng cho khu trung tâm. Bên kia sông là tầng ngầm khu vực xung quanh ga metro phía quảng trường Thủ Thiêm. Có thể tham khảo xu hướng này trong nhiều điển cứu thành công tại New York, Singapore, Tokyo, Thượng Hải…

Thứ hai, phải có giải pháp đảm bảo vi khí hậu dễ chịu cho không gian quảng trường, nhờ vào việc tổ chức không gian xanh trên mặt đất, trên sân thượng và trên mặt đứng, hạn chế bê tông hóa, sử dụng các vật liệu tản nhiệt nhanh, kết hợp tổ chức không gian giúp đón gió mát từ sông, từ các không gian nước cảnh quan trong khu vực...

Du khách tại phố đi bộ Nguyễn Huệ

ẢNH: NHẬT THỊNH

Thứ ba, phải khuyến khích hợp tác công tư trong việc cùng nhau lấp đầy lịch hoạt động thường kỳ, tổ chức những sự kiện đa dạng hằng tuần trong năm. Điều này sẽ không những giúp thúc đẩy các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội của siêu đô thị, mà còn tạo nên thói quen cho người dân và du khách luôn nghĩ đến việc đi đến khu vực này khi có cơ hội, để hẹn hò, giao lưu, mua sắm, trải nghiệm, khám phá, ăn uống, thư giãn…

Thứ tư, phải tách biệt giao thông xe và giao thông bộ, phối hợp giao thông đa phương thức tiện lợi (metro, buýt, xe hơi, xe máy, xe đạp, taxi đường thủy, bãi xe), có kịch bản giao thông linh hoạt phù hợp với nhiều tình huống sử dụng đa dạng trong năm.

Thứ năm, phải có quy hoạch tổ chức tiện ích hạ tầng hiện đại đáp ứng được khả năng dung nạp 1 - 2 triệu khách cùng đến đây trong khi vẫn đảm bảo nhiều nhu cầu đa dạng (hậu cần cho các hoạt động dịch vụ thương mại, rác thải, ăn uống, đi vệ sinh, hỗ trợ thông tin, kết nối mạng…) và các tình huống khẩn cấp (cháy nổ, ngập lụt, cứu thương, đi lạc, mất đồ…).

Cám ơn kiến trúc sư.

Nguồn: https://thanhnien.vn/sieu-do-thi-tphcm-can-quang-truong-xung-tam-185250928003912619.htm