Theo dấu chân Người trên hành trình “Từ Việt Bắc về Hà Nội”

Một cảnh trong vở cải lương “Từ Việt Bắc về Hà Nội”. (Ảnh: ĐÀO ANH)

Với những khắc họa gần gũi, chân thực, sống động về hình tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh, vở diễn là công trình nghệ thuật giàu ý nghĩa chào mừng 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9 (1945-2025).

Tác phẩm được chuyển thể từ tập 3 bộ tiểu thuyết lịch sử “Nước non vạn dặm” của Phó Giáo sư, Tiến sĩ, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ. Bộ tiểu thuyết gồm 5 tập, đã in ấn, xuất bản từ năm 2022-2025.

Vở diễn quy tụ ê-kíp sáng tạo tài năng, giàu kinh nghiệm của sân khấu Việt Nam: Đạo diễn: Tiến sĩ, Nghệ sĩ Nhân dân Triệu Trung Kiên; chuyển thể cải lương: Hoàng Song Việt; âm nhạc: Nghệ sĩ Nhân dân Trọng Đài; thiết kế mỹ thuật: Nghệ sĩ Nhân dân Doãn Bằng; đồ họa: Họa sĩ Hoàng Duy Đông.

Diễn ra trong thời lượng khoảng hai giờ, “Từ Việt Bắc về Hà Nội” tập trung thể hiện hình tượng Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh sau 30 năm tìm đường cứu nước, Người trở về Tổ quốc ngày 28/1/1941, trực tiếp lãnh đạo cách mạng Việt Nam. Bối cảnh của vở diễn dồn nén từ năm 1941 đến năm 1945 - giai đoạn cách mạng Việt Nam bề ngoài có vẻ lặng gió nhưng bên trong đang sôi sục chờ thời cơ bùng lên thành bão lớn.

Nhất quán với lối tự sự biên niên sử của tiểu thuyết, đạo diễn Triệu Trung Kiên để mạch chuyện trong vở diễn trôi theo trật tự thời gian tuyến tính, đưa người xem dõi theo hành trình của Chủ tịch Hồ Chí Minh cùng đồng chí của mình đến với các thôn, bản ở nhiều tỉnh miền núi để tuyên truyền cách mạng, xây dựng tổ chức yêu nước như đội du kích, hội phụ nữ, các đoàn thể quần chúng, thành lập Mặt trận Việt Minh, kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, liên lạc, phối hợp với nhiều lực lượng khác...

Sau khi bị bắt, tù đày ở nhiều nhà lao tại Trung Quốc, Người về nước lãnh đạo phong trào cách mạng đang dâng cao, làm nên thời khắc lịch sử Cách mạng Tháng Tám và sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Khoảng thời gian lịch sử mà vở diễn tái hiện chỉ là 5 năm, nhưng trải ra trong không gian rộng lớn ở cả trong, ngoài nước, với vô vàn sự kiện, nhân vật trong nhiều mối quan hệ chằng chéo, phức tạp, nên để có thể chuyển tải một cách hấp dẫn trên sân khấu là cả thách thức. Hơn nữa, làm thế nào để khắc họa một cách thuyết phục hình tượng Bác với hình dung đã in sâu trong tâm trí, tình cảm của công chúng cũng là điều không đơn giản.

Nghệ sĩ Nhân dân Triệu Trung Kiên đã tổ chức vở thành năm màn, sân khấu hóa những sự kiện lớn bằng thế mạnh của thủ pháp ước lệ, tượng trưng, đưa vào lời dẫn và hình ảnh tư liệu sống động để “kể” chuyện lịch sử trên sân khấu cải lương một cách tự nhiên nhất.

Việc thiết kế sân khấu tối giản và sử dụng đồ họa kết hợp màn hình LED lớn đã phát huy tối đa vai trò liên kết mạch diễn. Với vài chục cảnh chuyển trong vở nhưng sân khấu không lúc nào dừng lại. Nhiều ngôn ngữ nghệ thuật như âm nhạc truyền thống, thơ, múa, vũ đạo… được đưa vào vở diễn, giúp những cứ liệu lịch sử được chuyển tải cuốn hút.

Vở diễn mang đến cho người xem những hiểu biết thú vị về hoạt động phong phú, tầm nhìn chiến lược, sắc sảo của lãnh tụ Hồ Chí Minh khi Người hoạt động ở Việt Bắc; về những chuyến qua lại biên giới Việt-Trung như con thoi của Người để móc nối liên lạc, nắm tình hình; về hoàn cảnh ra đời các bài thơ trong “Nhật ký trong tù”, tấm lòng quý mến của người dân Trung Quốc với Hồ Chí Minh...

Trong vở diễn, nhiều cảnh để lại dấu ấn nghệ thuật đậm nét cho người xem. Đó là cảnh Bác hướng dẫn viết chữ ngược lên đá để in thành báo, cảnh Người bị giam cầm, đày ải qua khắp các nhà tù ở Trung Quốc nhưng vẫn cất lên những vần thơ bất khuất.

Ấn tượng nhất là đại cảnh kết lại vở diễn, khi những thước phim tư liệu ghi lại giọng nói, hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc lập ở Quảng trường Ba Đình lịch sử xuất hiện trên màn hình, tiếp nối mềm mại với phần đọc Tuyên ngôn Độc lập của nhân vật thể hiện hình tượng Bác trên sân khấu, tạo nên cuộc “gặp gỡ” giữa tư liệu nguyên bản và hình tượng nghệ thuật, là sự gắn kết giữa quá khứ và hiện tại.

Qua tác phẩm, người xem không chỉ thấy khả năng lãnh đạo thiên tài của Bác, mà còn cảm nhận được nét đẹp dung dị, đời thường của vị lãnh tụ kính yêu. Thông qua tái hiện cuộc trò chuyện của Bác với những người đồng chí như Trường Chinh, Hoàng Văn Thụ, Phạm Văn Đồng, Võ Nguyên Giáp..., hay với người dân chân chất nhưng nồng nàn tình yêu nước, nhất là trong những khoảnh khắc Bác nhớ về gia đình, quê hương, vở diễn giúp công chúng hiểu hơn về chân dung một con người vĩ đại từ chính những điều bình dị.

Một điểm nhấn táo bạo của vở diễn là ê-kíp sáng tạo để nhân vật vào vai Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh ca cải lương như các nhân vật khác - điều rất hiếm gặp ở sân khấu khi dựng về lãnh tụ. Sự mạnh dạn này giúp hình tượng nhân vật chính không bị tách biệt mà trở nên gần gũi hơn với bối cảnh lịch sử và khán giả.

Làm nên thành công của vở diễn, phải kể đến sự vào vai tinh tế, khéo léo của các diễn viên cải lương, nhất là nghệ sĩ Văn Thuận trong vai Chủ tịch Hồ Chí Minh. Anh cho biết “mất ăn, mất ngủ” nhiều ngày, nỗ lực dành nhiều thời gian nghiên cứu tài liệu về Bác, luyện tập từ giọng nói đến phong thái, cách đi lại của Người để vào vai tốt nhất.

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thế Kỷ chia sẻ, ông rất hài lòng với vở diễn vì chuyển tải được những điều tác giả muốn gửi gắm từ tác phẩm văn học. Ông cho hay, thời gian tới, vở diễn sẽ được đưa tới Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh phía nam để phục vụ công chúng.

Trước “Từ Việt Bắc về Hà Nội”, tập 1 của bộ tiểu thuyết “Nước non vạn dặm” mang tên “Nợ nước non” đã được chuyển thể thành tác phẩm cải lương và công diễn từ năm 2022. Toàn bộ năm tập của bộ tiểu thuyết sẽ được dàn dựng thành năm vở cải lương để mang đến cho công chúng cái nhìn trọn vẹn về cuộc đời, sự nghiệp cách mạng của Bác, cũng như về một giai đoạn lịch sử vẻ vang của dân tộc.

ĐẮC LINH

Nguồn: https://nhandan.vn/theo-dau-chan-nguoi-tren-hanh-trinh-tu-viet-bac-ve-ha-noi-post902639.html