Tiếng vọng của những mảnh vỡ

Triển lãm mời gọi chúng ta bước vào một không gian siêu hình, nơi sinh - tử hòa quyện vào nhau trong một chu kỳ tiếp nối vĩnh cửu

Trong không gian sang trọng của Lebadang Memory Space, nằm trên ngọn đồi Kim Sơn (phường Thủy Bằng, quận Thuận Hóa) những ngày giữa tháng Năm, triển lãm như điểm đến cuốn hút với những ai yêu nghệ thuật nói chung và hội họa nói riêng. Hôm khai mạc, tiết trời mưa phùn sau cái nóng đầu hè oi bức, mệt mỏi như tan biến để dành chỗ cho những suy tư, chiêm nghiệm bên những tác phẩm được trưng bày ở con đường hầm bên trong Lebadang Memory Space.

Nơi đó, 22 tác phẩm của Phạm Trần Việt Nam - một họa sĩ tốt nghiệp ngành điêu khắc nhưng theo đuổi hội họa để làm phương tiện biểu đạt chính trong hành trình sáng tác nghệ thuật đã khiến nhiều người giật mình. Khác với sự tĩnh lặng và điềm đạm của người họa sĩ vừa bước qua tuổi 40, đó là những tác phẩm đầy ám ảnh, bứt phá nội lực về một cách nhìn, một chủ đề luôn làm mọi người suy tư khi nghĩ đến.

Với Phạm Trần Việt Nam, hội họa và triển lãm “Vòng sinh tử” là một lễ thức chuyển tiếp. Nơi đó, những tác phẩm được anh sáng tác cũng như “tái sinh” bởi những tác phẩm cũ để mang lại những hình hài mới. Có người ví “Vòng sinh tử” như một vọng gác siêu hình. Ở đó, chính Phạm Trần Việt Nam đã trở thành nhân chứng của những hình hài và mảnh vỡ hiện lên ám ảnh từ những hư không, trầm tích… Nếu người xem đủ tĩnh lặng và nhạy cảm, có thể lắng nghe được tiếng nói của những cõi khác. Và đằng sau cái xa kia không là tan biến, mà lấp lánh cái vô cùng. Dừng chân bên mỗi tác phẩm, người xem như bị nhập vào cái cõi mông lung mà nó tạo ra. Cái đẹp trong tranh không nằm ở kỹ thuật hay bố cục, mà ở sự rung động của bản thể.

Hội họa trở thành một hình thức tế lễ, nơi màu sắc trở thành khói nhang, và đường nét trở thành âm thanh của lời cầu siêu. Tranh không mô tả, không diễn dịch, mà kêu gọi linh cảm. Đó là cái mà Phạm Trần Việt Nam gọi là “siêu trực giác”, trạng thái sáng tạo vượt qua logic và hình tướng, nơi hình ảnh được kiến tạo không theo quy tắc thị giác thông thường, mà như được triệu hồi từ một dòng chảy vô thức sâu thẳm.

Phạm Trần Việt Nam chia sẻ, khi vẽ bộ tranh này anh như một kẻ mộng du. Ở trạng thái đó, cảm xúc và năng lượng tuôn ra một cách tự nhiên. Việc vẽ giống như sự diễn dịch tinh thần và ngôn ngữ từ một tồn tại khác. “Dần dần, qua quá trình làm việc liên tục, tôi bắt đầu hiểu sâu hơn tinh thần và ngôn ngữ của những hình mình vẽ ra. Đã đồng cảm và hòa nhập một cách tự nhiên với cái tồn tại khác kia…”, Phạm Trần Việt Nam tự lý giải.

Nhà nghiên cứu mỹ thuật Ngô Kim Khôi, người giám tuyển “Vòng sinh tử” bảo rằng, triển lãm mời gọi chúng ta bước vào một không gian siêu hình, nơi sinh - tử hòa quyện vào nhau trong một chu kỳ tiếp nối vĩnh cửu. Vị chuyên gia này nhận định, hành trình nghệ thuật của Phạm Trần Việt Nam vượt khỏi những nghệ thuật thông thường, trở thành ý thức thiêng liêng, nơi sự sống và cái chết hòa quyện vào nhau. Vòng sinh tử không phải là điểm khởi đầu, cũng không phải điểm kết thúc, nơi mỗi khoảnh khắc sinh ra mở ra một cái chết, và cái chết mở ra chu kỳ mới.

“Phạm Trần Việt Nam là vị khách lang thang giữa cõi mơ và thực, biến từng nét cọ thành lời cầu siêu, tiếng vọng của những mảnh vỡ”, nhà phê bình nghệ thuật Ngô Kim Khôi nhận xét. Ông dẫn chứng tác phẩm chủ đạo của triển lãm “Vòng sinh tử” chính là bức tranh sơn dầu dài hơn 20m được treo thành vòng tròn khép kín. Đó là tác phẩm không đơn thuần là tác phẩm nghệ thuật mà còn là biểu tượng của trạng thái tức khắc, nơi sinh và tử hòa tan. Đứng trước tác phẩm đó, người xem không chỉ để xem mà còn cảm nhận sâu sắc cái mong manh của sự tồn tại và những câu hỏi vĩnh cửu: sống là gì? chết là gì?

Chính những nét cọ, mảng màu đã giúp Phạm Trần Việt Nam lắng nghe, làm chứng cho những đau đớn chưa được gọi tên và những tìm kiếm ý nghĩa hỗn loạn của kiếp người. Đó là hành trình mà ông Ngô Kim Khôi gọi là “cuộc hành hương không đích đến”, nơi mỗi người có đủ tĩnh lặng để có thể cảm nhận rung động của bản thể và nhận ra rằng chính trong sự không hoàn chỉnh ý nghĩa của sự tồn tại mới hiện hình.

Bài, ảnh: NHẬT MINH

Nguồn: https://huengaynay.vn/van-hoa-nghe-thuat/tieng-vong-cua-nhung-manh-vo-154332.html