Về lại nhìn trời ở khu vườn nhà mình

Họa sĩ Đặng Mậu Tựu không vẽ những khu vườn Huế đầy hoa thơm quả ngọt, mà vẽ như một nếp cảm về triết lý trầm tĩnh của người ở vườn xưa. Trong tranh anh, vườn không chỉ là nơi có cây xanh, mà là nơi tỏa bóng mát cho những hồi tưởng, giữ cho nhịp sống chầm chậm của Huế.

Huế, trong cách cảm của công chúng, thường hiện lên với sắc tím nhạt, với mưa dầm và sông Hương lặng lờ như câu thơ bị bỏ quên. Nhưng với họa sĩ Đặng Mậu Tựu - người sống trong lòng Cố đô, Huế không chỉ là một kinh thành cũ mà còn là một khu vườn huyền nhiệm, nơi thiên nhiên hòa quyện vào con người, nơi hồn xứ sở chảy trôi như mạch sông ngầm nuôi dưỡng tài hoa nét cọ của anh. Từ “Mùa hoa cải bên sông” đến “Gặp em đi lễ sáng sớm nay”, từ “Nợ thi nhân” đến “Mùa hoa phượng vĩ”…, trong tất cả những khung tranh tưởng như dịu dàng ấy là cả một vũ trụ của vườn Huế - không gian văn hóa, ký ức, và siêu thực. Vườn Huế hiện diện không chỉ trong vườn, mà còn trong dáng người con gái, trong cánh cửa sổ, trong mây trời hay hoàng hôn bất chợt…

Vườn Huế trong tranh Đặng Mậu Tựu là vùng giao thoa giữa thơ và họa, giữa thị giác và ký ức.

 Tiếng chim vườn cũ

Trong tác phẩm “Tiếng chim vườn cũ”, Đặng Mậu Tựu không chỉ vẽ một khu vườn, mà vẽ một nỗi nhớ Huế được hóa thân qua màu xanh và dáng thiếu nữ áo dài xanh thẫm, đứng nghiêng, lắng tai nghe - hoặc là nhìn theo - một âm thanh xa lắc: tiếng chim. Tranh tràn ngập màu xanh tạo cảm giác vừa mát mẻ vừa cũng xa xăm, như những mảng vườn cũ đã đằm sâu trong trí nhớ. Vàng và nâu đất chen vào như ánh tà dương vỡ vụn qua kẽ lá gợi nên nỗi buồn dịu nhẹ của buổi chiều Huế. Họa sĩ không miêu tả chim, chỉ cho người xem cảm nhận tiếng chim, đó là tinh tế trong nghệ thuật biểu hiện: Vẽ cái không thấy, nhưng để người xem nghe được. Tiếng chim là tiếng gọi của quá khứ, tiếng vang trong tâm hồn người cũ, chứ không phải tiếng động của hiện tại. “Tiếng chim vườn cũ” là một thi phẩm thị giác, nơi tiếng động vô hình, ký ức lặng lẽ và không gian thiên nhiên hòa quyện thành một cảm giác rất Huế...

Kim Long - vùng đất nổi tiếng của nhà rường, của những vườn cau và hàng chè tàu, của tiếng chuông chùa chiều buông, hiện ra không theo tả thực, mà theo cảm xúc. Có thể nhận ra một ngõ nhỏ, một mái ngói, một giàn hoa, và con đường dẫn vào một cõi riêng - cõi “vườn Huế”. Màu sắc không đứng yên, chúng chuyển động, hòa quyện, như ánh nắng bị gió làm vỡ ra trên mặt đất ẩm. Đây không chỉ là tranh vẽ một khu vườn Huế, mà là tranh vẽ linh hồn của nắng khi đi qua ký ức vườn. Ở đó, nắng cũng là một dạng tình cảm, mà phải là người yêu Huế thật sâu lắng, mới hiểu được cái nắng ấy: vừa chan hòa, vừa thắm thiết, vừa loang mềm những tia sáng ưu tư.

Nắng trong vườn Kim Long 

Vườn Huế trong tranh Đặng Mậu Tựu không phải để phô bày, mà để ẩn mật; cũng như người Huế sống lặng lẽ, nhẹ nhàng. Tranh anh không gào thét sắc màu mà mời gọi người xem vào một thế giới tĩnh lặng, mơ mộng - nửa thực, nửa siêu hình.

Xem nhiều tranh vườn Huế của Đặng Mậu Tựu, bao giờ tôi cũng nhớ đến bức “Về lại nhìn trời ở khu vườn nhà mình”. Đó thật sự là vẻ đẹp đầy sức sống và sảng khoái của một giấc mơ quy cố hương. Bức tranh mở ra một khu vườn xanh mướt. Ở đó, người phụ nữ mặc áo dài trắng nằm trên cỏ, hai tay đưa lên đầu như đang mở lòng ra với bầu trời phía trên những tán lá. Cử chỉ ấy gợi một sự buông lơi đầy thi vị, cơ thể duỗi ra thoải mái, thư giãn sau một cuộc hành trình vạn dặm, như thể nàng đang hòa tan vào thiên nhiên, cảm giác chỉ có khi trở về nhà mình. Bức tranh đầy chiêm nghiệm về sự thủy chung như một giấc mơ xanh rất dài.

Trong một thế giới đang bị nhiễu loạn bởi tốc độ và công nghệ, tranh vẽ vườn Huế của Đặng Mậu Tựu là một lời nhắn gọi trở về - không phải trở về quê nhà cụ thể nào, mà là về phía bên trong của tâm hồn. Vườn Huế qua tranh anh, là một biểu tượng của ký ức, của một nếp sống hài hòa với thiên nhiên đã từng tồn tại, đang tồn tại và mãi mãi được gìn giữ.

Hồ Đăng Thanh Ngọc

Nguồn: https://huengaynay.vn/van-hoa-nghe-thuat/my-thuat-dieu-khac/vuon-hue-trong-tranh-dang-mau-tuu-156315.html