Ba 'quả bom hẹn giờ' đe dọa kinh tế toàn cầu

Những lo ngại này được dự báo sẽ bao trùm các cuộc họp thường niên của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) diễn ra tại Washington trong tuần này.

Người tiêu dùng mua sắm tại siêu thị ở Berlin, Đức. Ảnh: THX/TTXVN

Nền kinh tế thế giới cho đến nay vẫn trụ vững trước đợt áp thuế lớn nhất của Mỹ kể từ thập niên 1930, khi người tiêu dùng Mỹ tiếp tục chi tiêu, doanh nghiệp gánh chi phí cao hơn và làn sóng đầu tư theo xu hướng bùng nổ của AI vẫn lan rộng.

Tuy nhiên, theo trang tin Bloomberg, những đe dọa mới nhất của Tổng thống Donald Trump về việc áp mức thuế khổng lồ lên hàng hóa Trung Quốc đã làm dấy lên lo ngại về một cú sốc mới với kinh tế toàn cầu, làm trầm trọng thêm cảnh báo về nợ công tăng vọt và bong bóng cổ phiếu công nghệ.

Những lo ngại này được dự báo sẽ bao trùm các cuộc họp thường niên của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) diễn ra tại Washington trong tuần này, với sự tham dự của các bộ trưởng tài chính và thống đốc ngân hàng trung ương. Trong chương trình nghị sự, gói cứu trợ 20 tỷ USD của Mỹ nhằm hỗ trợ đồng peso Argentina và đề xuất sử dụng tài sản Nga bị đóng băng để giúp Ukraine cũng là những chủ đề nổi bật.

Các nhà hoạch định chính sách nhóm họp trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới leo thang, cùng với bất ổn chính trị lan rộng từ Pháp đến Nhật Bản.

Trong cuộc họp gần nhất hồi tháng 4, triển vọng kinh tế toàn cầu từng được đánh giá là ảm đạm hơn nhiều. Khi đó, thông báo của ông Trump về việc áp thuế “đối xứng” đã khiến thị trường tài chính chao đảo, làm dấy lên lo ngại về nguy cơ suy thoái toàn cầu - với phản ứng trả đũa thương mại, lạm phát tăng và đầu tư suy yếu.

Tuy nhiên, sáu tháng qua mang đến nhiều tín hiệu tích cực, đặc biệt tại nền kinh tế lớn nhất thế giới. GDP Mỹ quý II tăng trưởng với tốc độ nhanh nhất gần hai năm. Ngay cả sau khi tuyên bố áp thuế mới hôm 9/10 khiến thị trường chao đảo, chỉ số S&P 500 vẫn tăng 32% so với mức thấp hồi tháng 4.

Cho đến nay, doanh nghiệp Mỹ đã xoay xở vượt qua gián đoạn thuế quan bằng cách tăng hàng tồn kho trong ngắn hạn và chấp nhận biên lợi nhuận thấp hơn thay vì đẩy chi phí lên người tiêu dùng.

“Sự phục hồi này rất đáng khích lệ, nhưng tôi không cho rằng nó bền vững. Chúng ta sẽ sớm chứng kiến đà chậm lại của kinh tế toàn cầu", Karen Dynan, Giáo sư kinh tế tại Đại học Harvard và thành viên Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, nhận định.

Ngày 10/10, Tổng thống Trump tuyên bố sẽ áp thuế bổ sung 100% đối với Trung Quốc kể từ 1/11, song để ngỏ khả năng rút lại nếu Bắc Kinh lùi bước trước các đe dọa hạn chế xuất khẩu đất hiếm.

Nợ toàn cầu tăng vọt cũng là một chủ đề chính trong các cuộc thảo luận tại Washington. Theo Viện Tài chính Quốc tế (IIF), nợ toàn cầu đã tăng hơn 21.000 tỷ USD trong nửa đầu năm nay, lên gần 33.000 tỷ USD - mức kỷ lục tương đương giai đoạn đại dịch.

Những nỗ lực của chính quyền Trump nhằm hỗ trợ kinh tế Argentina trước cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ vào cuối tháng này cũng được đặc biệt chú ý. IMF đã đồng ý cho Argentina vay thêm tiền hồi tháng 4 sau nhiều tranh cãi nội bộ. Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva đã trực tiếp tham gia các cuộc đàm phán gần đây với quan chức Mỹ và Argentina.

Tăng trưởng việc làm tại Mỹ đang yếu đi, khi doanh nghiệp chậm tuyển dụng; lĩnh vực sản xuất đã cắt giảm việc làm bốn tháng liên tiếp. Tại Trung Quốc, chỉ số hoạt động nhà máy tháng 9 kéo dài chuỗi suy giảm sang tháng thứ sáu - giai đoạn tồi tệ nhất kể từ năm 2019. Nền kinh tế Đức cũng suy giảm mạnh hơn dự kiến trong quý II, trong khi các nhà máy ô tô phụ thuộc vào xuất khẩu tiếp tục gặp khó.

“Những trở ngại đối với kinh tế toàn cầu đang gia tăng. Dù có thể tin rằng khối lượng xuất khẩu toàn cầu sẽ chưa chịu tác động lớn từ thuế quan của Mỹ, nhưng trả đũa thương mại dường như là điều khó tránh khỏi,” Frederic Neumann, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực châu Á tại HSBC Holdings, nhận định.

Một trong những câu hỏi lớn hiện nay là liệu giá cả tăng cao có bắt đầu ảnh hưởng đến người tiêu dùng, kéo theo tác động lan tỏa trên phạm vi toàn cầu hay không.

“Thuế quan ngày càng tạo áp lực, có thể khiến nhu cầu tiêu dùng và nhập khẩu của Mỹ giảm sút”, nhóm chuyên gia của Sheets viết trong báo cáo gần đây, dự báo tăng trưởng toàn cầu sẽ chậm lại dưới 2% trong nửa cuối năm, trước khi phục hồi lên 2,5% vào năm tới.

Một nỗi lo ngắn hạn khác là nguy cơ bong bóng AI đảo chiều.

“Kịch bản hiện nay giống với giai đoạn hưng phấn về Internet cách đây 25 năm. Nếu điều chỉnh mạnh xảy ra, điều kiện tài chính thắt chặt hơn có thể kéo giảm tăng trưởng toàn cầu, bộc lộ điểm yếu và khiến các nước đang phát triển chịu ảnh hưởng nặng nề”, bà Kristalina Georgieva cảnh báo ngày 8/10, ám chỉ bong bóng dot-com vỡ năm 2000.

Theo mô hình của Oxford Economics, một đợt suy thoái công nghệ tập trung tại Mỹ có thể kéo nền kinh tế lớn nhất thế giới tiến gần suy thoái, đồng thời làm giảm tăng trưởng toàn cầu xuống còn 2% vào năm 2026, thay vì mức cơ sở 2,5% - với triển vọng thậm chí còn u ám hơn.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/ba-qua-bom-hen-gio-de-doa-kinh-te-toan-cau-20251013113136181.htm