Phở Hà Nội trên hành trình xây dựng hồ sơ di sản thế giới trình UNESCO

TPO - Bà Lê Thị Ánh Mai - Phó Giám đốc Sở VHTT Hà Nội - cho biết sau khi phở được ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản có vai trò quan trọng, đặc biệt là gắn kết giá trị truyền thống của phở với xu hướng sáng tạo và đổi mới. Hà Nội sẽ phối hợp với một số địa phương để xây dựng hồ sơ khoa học về di sản phở trình UNESCO.

Di sản phở trong bối cảnh hiện đại

Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Báo Kinh tế & Đô thị phối hợp với UBND phường Việt Hưng, Trung tâm UNESCO văn hóa ẩm thực Việt Nam, Trung tâm Tasco Mall tổ chức chuỗi các hoạt động “Phở - Câu chuyện văn hóa phi vật thể trong dòng chảy công nghiệp sáng tạo" nhằm tăng cường công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể phở sau khi được ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Phó Giám đốc Sở VHTT Hà Nội Lê Thị Ánh Mai cho biết, chuỗi hoạt động “Phở - Câu chuyện văn hóa phi vật thể trong dòng chảy công nghiệp sáng tạo” góp phần đẩy mạnh khai thác, phát huy giá trị văn hóa ẩm thực trong phát triển du lịch và công nghiệp văn hóa Thủ đô.

Bà Lê Thị Ánh Mai, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao Hà Nội phát biểu tại tọa đàm về di sản phở.

Tri thức dân gian về phở Hà Nội được Bộ VHTTDL đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể năm 2024. Phở là sự kết tinh của tri thức dân gian, kỹ năng chế biến và tập quán thưởng thức đặc trưng của người Hà Nội, chứa đựng tinh hoa văn hóa đất Kinh kỳ, phản ánh chiều dài lịch sử, sự khéo léo và tinh tế trong văn hóa ẩm thực Hà Thành. Sự ghi danh vừa là dịp tôn vinh những giá trị văn hóa, lịch sử và khoa học của di sản, đồng thời đặt ra yêu cầu đối với công tác bảo vệ, truyền dạy, quảng bá và phát huy giá trị di sản trong bối cảnh hiện nay.

“Thực hiện Nghị quyết số 09 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, việc bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể phở có vai trò đặc biệt quan trọng. Việc gắn kết giá trị truyền thống của phở với xu hướng sáng tạo và đổi mới trong công nghiệp văn hóa chính là hướng đi bền vững, giúp di sản vừa phát huy giá trị, vừa giữ được bản sắc truyền thống, qua đó góp phần hiện thực hóa các mục tiêu chiến lược phát triển văn hóa, kinh tế và xã hội của Thủ đô”, bà Lê Thị Ánh Mai nói.

UBND TP Hà Nội mới đây đề xuất với Bộ VHTTDL xin chủ trương của Thủ tướng Chính phủ cho phép Hà Nội chủ trì phối hợp với các tỉnh, thành có di sản phở xây dựng Hồ sơ khoa học đề nghị UNESCO ghi danh phở vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.

Các nhà quản lý, chuyên gia và doanh nghiệp bàn về con đường phát triển của di sản phở trong dòng chảy đương đại.

Ông Yokoyama Hiroya - đại diện đơn vị phối hợp tổ chức - nhấn mạnh: “Chúng tôi nhận thức sâu sắc rằng, mỗi tô phở được giới thiệu, mỗi hoạt động gắn với phở được thực hiện đều là một phần của hành trình bảo tồn và lan tỏa những giá trị văn hóa truyền thống”.

Trong hơn 30 năm có mặt tại Việt Nam, đơn vị này không ngừng nghiên cứu, cải tiến để đưa hương vị phở đến gần hơn với người tiêu dùng, vừa giữ được tinh túy nguyên bản, vừa đáp ứng nhu cầu hiện đại. “Trong dòng chảy của công nghiệp sáng tạo, phở Việt không chỉ là món ăn, mà còn là cảm hứng bất tận để sáng tạo nghệ thuật, công nghiệp văn hóa và công nghiệp du lịch”, ông Yokoyama Hiroya nói.

Các chuyên gia tin rằng, phở phát triển theo con đường riêng, từ không gian truyền thống tới những tri thức gắn với di sản.

Robot không thể thay thế tri thức dân gian nấu phở

TS. Phạm Cao Quý - Phó trưởng phòng Quản lý Di sản văn hóa phi vật thể, Cục Di sản văn hóa, Bộ VHTTDL - nhận định, ẩm thực của Việt Nam vô cùng tuyệt vời và đa dạng trong văn hóa. Món ăn là một trong những thành tố của di sản văn hóa phi vật thể.

“Việc chúng ta ghi danh các di sản văn hóa để gìn giữ là một xu hướng nòng cốt nhằm gắn kết với sinh kế của người dân, với chủ thể di sản, với đời sống văn hóa. Việc ghi danh sẽ giúp cho các cộng đồng chủ thể di sản sẽ được phát huy và tăng cường sinh kế của họ lên một tầm cao mới”, ông Quý nói.

Câu chuyện về phở luôn có sức hấp dẫn riêng, có nhiều thương hiệu ở các địa phương, song không thể phủ nhận phở là một món ăn mà du khách trong và ngoài nước khi đặt chân tới Hà Nội đều muốn thưởng thức.

Nhà nghiên cứu ẩm thực, TS. Vũ Thế Long cho rằng, giá trị của phở Việt ngày càng trường tồn. “Phở là một trong những món ăn mang cái tôi của người Việt ở trong đó nhiều nhất. Phở có thể ăn được suốt bốn mùa, bất cứ lúc nào, sáng, trưa, chiều, tối. Cho nên phở là một món ăn của Hà Nội. Tôi nói Hà Nội trước bởi vì phở là món ăn ra đời cách đây 100 năm ở Hà Nội và nó được phát triển, được gìn giữ, lưu truyền và mang một sắc thái rất đặc biệt, đó là sắc thái cá nhân”, ông Vũ Thế Long nói.

Ủng hộ Hà Nội xây dựng không gian văn hóa phở, PGS.TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa, Xã hội của Quốc hội - cho rằng, với Hà Nội - Thành phố sáng tạo của UNESCO, việc tôn vinh phở không chỉ là giữ lại một hương vị, mà là kiến tạo một hệ sinh thái văn hóa sáng tạo nơi di sản được kết nối với kinh tế, nghệ thuật, du lịch và công nghệ.

Hà Nội cùng nhiều địa phương xây dựng hồ sơ phở Việt - di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại.

"Việc xây dựng Không gian văn hóa Phở Hà Nội sẽ là biểu hiện cụ thể của chiến lược này. Đây là công trình vừa mang tính bảo tồn, vừa mở đường cho sáng tạo, kết nối giữa quá khứ và tương lai. Đây không chỉ là nơi trưng bày, mà là nơi khơi nguồn cảm hứng; không chỉ là điểm đến của du khách, mà còn là điểm khởi đầu của những ý tưởng văn hóa mới", ông Sơn nêu.

Trưởng Ban Văn hóa Văn phòng UNESCO tại Việt Nam Phạm Thị Thanh Hường khẳng định, phở đã là một danh từ quốc tế, không cần phiên dịch. Bà nhấn mạnh, phở Việt Nam, với tri thức chế biến tinh tế và văn hóa thưởng thức đặc trưng, hội tụ đầy đủ tiêu chí để trở thành di sản đại diện cho nhân loại. Việt Nam hoàn toàn có thể tự tin về phở có tiềm năng được UNESCO ghi danh trong tương lai. Việc ghi danh tác động tích cực không chỉ là về thương hiệu, mà còn là cơ hội để phở trở thành "đại sứ văn hóa" của Việt Nam.

Trong 2 ngày 11 và 12/10, tại Tasco Mall diễn ra các hoạt động: Trưng bày không gian gia vị phở; Triển lãm về lịch sử và không gian văn hóa tập quán Phở Hà Nội; Trình diễn nghệ thuật truyền thống; Trưng bày các bức vẽ ký họa về di sản phi vật thể phở của sinh viên Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp Hà Nội. Tại không gian giới thiệu, thưởng thức di sản văn hóa phi vật thể Hà Nội được tổ chức ngoài trời sẽ là sự tham gia trình diễn quy trình nấu phở, trải nghiệm món ăn của các thương hiệu phở nổi tiếng như: Phở Thìn Hàng Tre, Phở Long Bích, Phở Khôi Hói…

Nguồn:https://tienphong.vn/pho-ha-noi-tren-hanh-trinh-xay-dung-ho-so-di-san-the-gioi-trinh-unesco-post1786266.tpo