Bảo vệ sức khỏe tâm thần trong thảm họa và tình huống khẩn cấp

- Trong vòng xoáy của thiên tai, dịch bệnh và các tình huống khẩn cấp, một loại "tổn thương vô hình" đang ngày càng trở nên rõ rệt khiến cho nhiều người dân suy sụp về tinh thần. Chủ đề Ngày Sức khỏe tâm thần thế giới 10/10 năm nay là “Tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần trong thảm họa và tình huống khẩn cấp” không chỉ nhắc nhở mà còn là tuyên bố mạnh mẽ về sự cần thiết phải hành động kịp thời để xây dựng một cộng đồng phục hồi vững chắc.

Khám chuyên khoa tâm thần kinh tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lạng Sơn

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) có khoảng 22% dân số toàn cầu chịu ảnh hưởng bởi tình huống khẩn cấp có thể mắc rối loạn tâm thần, trong đó 9% ở mức độ trung bình đến nặng và 13% rối loạn ở mức độ nhẹ với những biểu hiện như lo âu, trầm cảm, mất ngủ kéo dài hay rối loạn căng thẳng sau sang chấn… nhu cầu chăm sóc sức khỏe tâm thần cũng trở nên cấp bách khi có nhiều người dân phải đối mặt với áp lực xã hội, thiên tai, dịch bệnh và biến đổi khí hậu đan xen.

Tại Việt Nam, mỗi năm có tới hàng trăm nghìn người bị ảnh hưởng bởi những tình huống khẩn cấp như thiên tai, xung đột, dịch bệnh, tai nạn nghiêm trọng… Tình huống khẩn cấp này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng sức khỏe tâm thần và các vấn đề xã hội như nghèo đói và phân biệt đối xử. Chúng cũng có thể góp phần gây ra các vấn đề mới như gia đình ly tán và mắc các tệ nạn xã hội.

Lạng Sơn là một tỉnh miền núi thường xuyên đối mặt với những tình huống khẩn cấp từ thiên nhiên như mưa lũ, sạt lở đất, rét đậm rét hại… và dịch bệnh truyền nhiễm. Những tình huống này không chỉ gây thiệt hại vật chất mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần của người dân, đặc biệt là trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ và người dân tộc thiểu số.

Mỗi năm Bệnh viện Đa khoa tỉnh tổ chức khám thần kinh cho khoảng 8 nghìn lượt bệnh nhân. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật cũng tổ chức khám cho khoảng hơn 1 nghìn lượt người. 

Tính đến hết tháng 9 năm 2025 trên địa bàn toàn tỉnh quản lý điều trị tại cộng đồng cho hơn 2.700 bệnh nhân tâm thần kinh, trong đó có 16 bệnh nhân được lập sổ theo dõi, cấp phát thuốc điều trị thường xuyên mới. Những con số này phản ánh rõ nét sự gia tăng của các vấn đề tinh thần trong cộng đồng, đặc biệt tại các vùng nông thôn, khu vực vùng sâu, vừng xa, vùng đặc biệt khó khăn.

Thực tế cho thấy, ngành y tế tỉnh đã có nhiều nỗ lực để nâng cao hiệu quả hoạt động, nhưng sự thiếu hụt nhân lực chuyên khoa và dịch vụ chưa đồng đều.  Bên cạnh đó, định kiến xã hội vẫn là rào cản vô hình khiến người bệnh e ngại, trì hoãn tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn, làm chậm quá trình phục hồi.

Bác sĩ Hoàng Thị Yến, Phó trưởng Khoa Phòng chống bệnh không lây nhiễm và Dinh dưỡng, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh khẳng định: “Sức khỏe tâm thần không thể bị bỏ quên trong khủng hoảng. Đảm bảo chăm sóc kịp thời chính là nền tảng phục hồi bền vững, giúp người dân ổn định cuộc sống”. Theo Bác sĩ Yến, để đạt được hiệu quả, cần triển khai đồng bộ nhiều giải pháp thay vì chỉ tập trung vào điều trị hậu kỳ.

Mỗi thành viên trong gia đình cần trở thành một lá chắn bảo vệ tinh thần của chính mình và người thân. Duy trì kết nối xã hội, chia sẻ cảm xúc, đảm bảo giấc ngủ và chế độ dinh dưỡng, rèn luyện thể chất, và chủ động tìm kiếm sự trợ giúp khi các dấu hiệu bất thường kéo dài là những hành động không thể thiếu. Trẻ em cần không gian an toàn để chia sẻ nỗi sợ, trong khi người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người có bệnh mạn tính cần được theo dõi định kỳ.

Ngày Sức khỏe Tâm thần thế giới 10/10/2025 được thực hiện với chủ đề “Tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần trong thảm họa và tình huống khẩn cấp” và thông điệp “Sức khỏe tâm thần trong khẩn cấp: Hỗ trợ kịp thời, phục hồi bền vững” – là một lời kêu gọi hành động quyết liệt. Quan tâm chăm sóc sức khỏe tâm thần, đặc biệt đối với những đối tượng bị ảnh hưởng bởi thảm họa và tình huống khẩn cấp là một trong những nhiệm vụ chiến lược trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe Nhân dân. Chỉ khi tinh thần được củng cố mới có thể vững vàng, kiên cường vượt qua khủng hoảng, bảo vệ sức khỏe, xây dựng gia đình hạnh phúc, xã hội phồn vinh.

Nguồn: https://baolangson.vn/bao-ve-suc-khoe-tam-than-trong-tham-hoa-va-tinh-huong-khan-cap-5061133.html