Lễ hội mùa thu - Vang vọng hồn dân tộc

Việc sở hữu hai di sản thế giới liên tỉnh cùng hai di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận là một lợi thế hiếm có của Hải Phòng. Ảnh THÀNH CHUNG

Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2025 đang diễn ra với nhiều nghi thức, nghi trình được phục dựng nguyên bản. Đây là lễ hội đầu tiên sau khi chùa Côn Sơn và đền Kiếp Bạc nằm trong quần thể vừa được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa thế giới. Thông qua lễ hội này, các di sản được lan tỏa mạnh mẽ hơn và mỗi người đều thấy trách nhiệm của mình ở đó.

Bức tranh văn hóa đa sắc

Thành phố Hải Phòng hiện nay hội tụ bức tranh văn hóa phong phú bậc nhất cả nước. Vùng đất này vừa có biển đảo Cát Bà hoang sơ, nơi lưu giữ nếp sống của ngư dân làng chài, vừa có không gian linh thiêng Côn Sơn - Kiếp Bạc gắn với Anh hùng dân tộc Trần Hưng Đạo và tư tưởng Thiền phái Trúc Lâm.

Trên những dải đồng bằng trù phú là hàng trăm lễ hội truyền thống, từ hội đền Cao, hội chùa Nhẫm Dương, động Kính Chủ cho đến những sinh hoạt dân gian gắn với làng nghề, ẩm thực. Văn hóa biển hòa quyện với văn hóa sông Hồng, văn hóa đô thị cảng biển gặp gỡ văn hóa làng quê Bắc bộ, tạo nên một bản sắc đa tầng, đa sắc.

Theo nhận định của Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình: “Hải Phòng có sự kết nối văn hóa giúp bổ trợ rất tốt cho sự phát triển kinh tế - văn hóa của địa phương, là cơ sở quan trọng để phát triển văn hóa Hải Phòng vừa tiên tiến, nhân văn vừa đậm đà bản sắc. Văn hóa tạo nguồn sức mạnh nội sinh giúp Hải Phòng phát huy tốt hơn giá trị di sản”.

Việc sở hữu hai di sản thế giới liên tỉnh cùng hai di sản văn hóa phi vật thể được UNESCO công nhận là một lợi thế hiếm có. Điều này không chỉ nâng tầm vị thế Hải Phòng trên bản đồ văn hóa quốc tế mà còn tạo sức hút lớn đối với du khách trong và ngoài nước. Những di sản này khi được khai thác hợp lý, có thể trở thành “thương hiệu” để quảng bá hình ảnh thành phố Cảng hiện đại nhưng vẫn gìn giữ cội nguồn truyền thống.

Mặt khác, hệ thống di tích phong phú trải đều các xã, phường là điều kiện thuận lợi để kết nối tuyến, điểm du lịch văn hóa, hình thành các sản phẩm trải nghiệm đa dạng, từ hành hương tâm linh, khám phá lịch sử, đến du lịch làng nghề truyền thống. Đây cũng chính là cơ sở để phát triển du lịch cộng đồng, gắn di sản với đời sống dân sinh, đưa giá trị lịch sử thành động lực phát triển kinh tế - xã hội.

Kết nối để nâng tầm di sản

Việc đưa các di sản văn hóa phi vật thể vào các lễ hội tại các di sản văn hóa là cách kết nối, quảng bá, hỗ trợ lẫn nhau giữa các di sản để lan tỏa giá trị. Ảnh THÀNH CHUNG

Từ những lợi thế trên, việc phát huy giá trị di sản Hải Phòng cần hướng đến mục tiêu song song là bảo tồn bền vững và khai thác hiệu quả cao. Nhưng để các di sản này phát huy được hiệu quả, cần thêm sự kết nối giữa các di sản. Đó là sự kết nối giữa nội tại các di sản trong quần thể di sản, danh thắng thế giới và sự kết hợp di sản thiên nhiên với di sản tâm linh. Bên cạnh đó còn là sự kết nối di sản vật thể với di sản phi vật thể.

Trong Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm 2025, nhiều nghệ thuật văn hóa dân gian được đưa vào trình diễn tại lễ hội như hát văn, diễn xướng dân gian, hát ca trù, hát sẩm... Theo thông tin từ đồng chí Trần Thị Hoàng Mai, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, “Sân khấu tại lễ hội mùa thu có nhiều chương trình nghệ thuật, nhất là các nghệ thuật truyền thống, di sản văn hóa phi vật thể được trình diễn để phục vụ nhân dân và du khách thập phương”.

Cũng tại Lễ hội mùa Thu Côn Sơn - Kiếp Bạc năm nay, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch kết hợp giới thiệu 3 tour du lịch với các hành trình để du khách có cơ hội tìm hiểu về các di sản, được trải nghiệm các nét văn hóa gắn liền với di sản. Điều này vừa lan tỏa giá trị của di sản, vừa giúp tạo thêm sản phẩm du lịch. Đây là được đánh giá là một trong những giải pháp hữu hiệu để phát huy và quảng bá giá trị của di sản.

Theo đó, Ban Tổ chức lễ hội xây dựng 3 tour du lịch gồm: tour “Một hành trình 5 điểm đến di sản thế giới” dự kiến trong 2 ngày; tour “Theo dấu chân Tam tổ Trúc Lâm”, hành trình trong 1 ngày và tour “Khám phá di sản thế giới Côn Sơn, Kiếp Bạc” với thời gian trải nghiệm 2 ngày... Tại các tour này, du khách không chỉ được tham gia như một người hành hương về đất Phật và còn được trải nghiệm các hoạt động trong đời sống thường ngày của người dân bản địa.

Ngoài đặt di sản như một điểm đến riêng có của Hải Phòng, để du khách hiểu hết được giá trị toàn cầu của di tích này, cần phải đặt các di tích trong dòng chảy của cả quần thể di tích, danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc.

“Ngay khi triển khai xây dựng hồ sơ cho đến khi được vinh danh, Hải Phòng thường xuyên phố hợp hai tỉnh Quảng Ninh và Bắc Ninh trong các hoạt động. Sau khi được vinh danh, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng phối hợp cơ quan đồng cấp của hai tỉnh để tham mưu UBND 3 tỉnh, thành phố thống nhất xây dựng quy chế thống nhất về quy hoạch, quy chế phối hợp, kế hoạch truyền thông để phát huy tốt nhất giá trị của quần thể di sản”, ông Vũ Đình Tiến, Phó giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch cho biết.

Để di sản thực sự sống động, không thể thiếu bàn tay, tấm lòng của cộng đồng, những người trực tiếp giữ gìn và trao truyền. Ông Nguyễn Văn Tường, người dân phường Nhị Chiểu bộc bạch: “Giữ gìn di sản không phải chuyện lớn lao gì, mà bắt đầu từ việc nhỏ: giữ sạch môi trường quanh đền chùa, đón khách bằng nụ cười. Mỗi người làm một việc, di sản sẽ mãi trường tồn”.

Kết nối di sản, vì thế, không chỉ là nhiệm vụ của chính quyền hay doanh nghiệp, mà là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Khi cộng đồng cùng tham gia, di sản không chỉ sống trong quá khứ, mà tiếp tục tỏa sáng trong hiện tại và tương lai. Bảo tồn cần đi đôi với nghiên cứu, phục dựng, tôn tạo, nhằm giữ gìn nguyên gốc giá trị di sản. Trong khi khai thác cần sáng tạo, đưa di sản vào đời sống hiện đại thông qua các hoạt động lễ hội, biểu diễn, triển lãm, sản phẩm lưu niệm, trải nghiệm du lịch số… Khi làm tốt cả hai khâu này, Hải Phòng có thể "biến" hệ thống di sản phong phú thành “mỏ vàng văn hóa”, góp phần lan tỏa bản sắc và thúc đẩy phát triển kinh tế – du lịch bền vững.

Chùa Côn Sơn, còn gọi là Thiên Tư Phúc Tự, là một trung tâm Phật giáo quan trọng của Thiền phái Trúc Lâm Đại Việt. Khu di tích còn có nhiều di tích khác quan trọng như đền thờ Nguyễn Trãi, đền thờ Trần Nguyên Đán, và Thanh Hư Động.

Đền Kiếp Bạc là di tích lịch sử thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn, gắn liền với căn cứ kháng chiến chống quân Nguyên - Mông thế kỷ 13. Ngôi đền được xây dựng vào đầu thế kỷ 14 trên một khu đất thuộc thung lũng Kiếp Bạc.

Ngoài chùa Côn Sơn, đền Kiếp Bạc, Hải Phòng còn chùa Thanh Mai, chùa Nhẫm Dương và động Kính Chủ nằm trong quần thể di tích, danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm – Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO vinh danh là di sản văn hóa thế giới.

Lễ hội mùa thu Côn Sơn - Kiếp Bạc 2025 diễn ra từ ngày 1 đến 12-10 tại chùa Côn Sơn và đền Kiếp Bạc thuộc phường Trần Hưng Đạo. Tại lễ hội diễn ra các nghi lễ truyền thống, như: lễ tế, lễ rước, lễ khai ấn, lễ cầu an, hội hoa đăng, lễ tưởng niệm, hội quân trên sông Lục Đầu... Ngoài ra, phần hội nhiều hoạt động sống động như Tuần Văn hóa, Du lịch và xúc tiến thương mại, trưng bày “Côn Sơn, Kiếp Bạc – Hành trình di sản văn hóa thế giới”, diễn xướng hầu thánh...

TÂM PHÚC

Nguồn: https://baohaiphong.vn/le-hoi-mua-thu-vang-vong-hon-dan-toc-522955.html