Trong suốt chiều dài phát triển của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, báo chí cách mạng Việt Nam luôn giữ vai trò tiên phong trong việc phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Trong lĩnh vực kinh tế-tài chính, đặc biệt là chính sách tiền tệ, tỷ giá và lãi suất - những công cụ điều hành vĩ mô then chốt - báo chí không chỉ đóng vai trò là kênh thông tin, mà còn là người bạn đồng hành đáng tin cậy của cả cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người dân.
“Tường thành thông tin” giúp phân định “thật-giả”
Trong bối cảnh thị trường tài chính toàn cầu biến động liên tục, việc điều hành chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ngày càng linh hoạt, theo hướng chủ động, thận trọng và phù hợp với diễn biến kinh tế trong và ngoài nước. Tuy nhiên, chính sách tiền tệ là lĩnh vực có tính kỹ thuật cao, không dễ tiếp cận với đại đa số người dân. Đây chính là lúc vai trò của báo chí thể hiện rõ rệt.
Thông qua các chuyên trang kinh tế, các bài phân tích, phỏng vấn chuyên gia, báo chí đã cụ thể hóa những khái niệm khô khan như “thắt chặt tiền tệ,” “hạ trần lãi suất điều hành,” “neo tỷ giá theo giỏ tiền tệ” thành thông tin dễ hiểu, dễ tiếp cận. Từ đó, doanh nghiệp và người dân có cơ sở để điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh, tiết kiệm hay đầu tư phù hợp với bối cảnh kinh tế.
Đặc biệt trong các giai đoạn “nóng” như khủng hoảng COVID-19, giai đoạn lạm phát tăng cao toàn cầu năm 2022-2023, hay khi tỷ giá USD/VND biến động mạnh trong năm 2024, báo chí đã nhanh chóng truyền tải thông tin từ Ngân hàng Nhà nước về các biện pháp can thiệp thị trường ngoại hối, duy trì thanh khoản hệ thống và ổn định tâm lý thị trường.
Trên thực tế, chính sách tiền tệ, lãi suất, tỷ giá không chỉ là vấn đề của giới chuyên môn mà ảnh hưởng trực tiếp đến kỳ vọng của thị trường, tâm lý người dân và quyết định đầu tư, tiêu dùng. Trong nhiều trường hợp, nếu thông tin không được truyền tải đầy đủ hoặc sai lệch, có thể gây ra phản ứng dây chuyền - như làn sóng rút tiền, đầu cơ ngoại tệ, vàng, hoặc tâm lý hoang mang trên thị trường tài chính.
Các chuyên gia đánh giá báo chí, với sự kiểm chứng thông tin và phản ánh kịp thời, đã góp phần quan trọng vào việc “ổn định kỳ vọng.” Ví dụ, khi có tin đồn thất thiệt về sức khỏe tài chính của một số ngân hàng, báo chí chính thống nhanh chóng vào cuộc, phỏng vấn cơ quan quản lý, đăng tải khẳng định về an toàn hệ thống và các chính sách bảo vệ quyền lợi người gửi tiền, qua đó giúp ổn định niềm tin thị trường.
Trong các giai đoạn “nóng” như khủng hoảng COVID-19, giai đoạn lạm phát tăng cao toàn cầu năm 2022-2023, hay khi tỷ giá USD/VND biến động mạnh trong năm 2024, báo chí đã nhanh chóng truyền tải thông tin từ Ngân hàng Nhà nước về các biện pháp can thiệp thị trường ngoại hối, duy trì thanh khoản hệ thống và ổn định tâm lý thị trường.
Bên cạnh đó, nhiều tờ báo đã thiết lập các chuyên mục “giải mã chính sách” mời chuyên gia tài chính, ngân hàng phân tích sâu, từ đó nâng cao khả năng hiểu biết chính sách trong cộng đồng – một nhân tố then chốt giúp chính sách phát huy hiệu quả.
Ông Nguyễn Quang Huy - CEO Khoa Tài chính Ngân hàng, Trường Đại học Nguyễn Trãi đánh giá báo chí trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi phản hồi-điều chỉnh-hoàn thiện chính sách: Lắng nghe và phản ánh tiếng nói của doanh nghiệp, nhà đầu tư, người dân trước những thay đổi trong chính sách tiền tệ; Chất vấn, phản biện tích cực với những quyết sách còn thiếu độ trễ hợp lý, chưa đồng bộ giữa tiền tệ và tài khóa.
Cũng theo ông Huy, trong thời gian qua báo chí đã góp phần tạo áp lực chính sách theo hướng minh bạch, bền vững và tiệm cận thông lệ quốc tế đồng thời định hướng dư luận, dẫn dắt kỳ vọng. Một chính sách sẽ chỉ thực sự phát huy hiệu lực khi đi kèm với quản trị kỳ vọng tốt. Và báo chí là công cụ hữu hiệu để “kéo đường cong kỳ vọng” về đúng hướng mà nhà điều hành mong muốn.
“Thông qua các bài viết phân tích chuyên sâu, các cuộc phỏng vấn chuyên gia và các bản tin chuyên đề, báo chí giúp ổn định tâm lý thị trường, hạn chế những phản ứng cực đoan gây rối loạn cung cầu tiền tệ. Chống lại các thông tin sai lệch, xuyên tạc, đặc biệt trong thời đại mạng xã hội phát triển và tin giả lan nhanh. Định hình nhận thức tài chính cho công chúng, giúp nâng cao khả năng thích ứng và ra quyết định tài chính thông minh,” ông Huy phân tích.
Tiến sỹ Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cũng nhận định, trước những biến động của thị trường, sự lan truyền nhanh của mạng xã hội, báo chí là “tường thành thông tin” giúp công chúng phân định đúng-sai, thật-giả. Không ít lần, trong những thời điểm nhạy cảm của thị trường, báo chí đã kịp thời lên tiếng, góp phần ổn định tâm lý xã hội, bảo vệ thành quả điều hành của ngành Ngân hàng, phản bác những thông tin sai lệch, gìn giữ niềm tin vào hệ thống tài chính-ngân hàng và hơn cả là gìn giữ niềm tin của người dân vào chính sách và thể chế. Đồng thời cổ vũ, khích lệ những mô hình ngân hàng sáng tạo, an toàn, hiện đại và vì cộng đồng.
“Tôi luôn tin rằng, sự phát triển của ngành Ngân hàng hôm nay có một phần rất lớn đóng góp thầm lặng nhưng vô cùng quan trọng của hệ thống báo chí nói chung, báo chí ngành Ngân hàng nói riêng. Từng dòng tin, từng chuyên đề, từng cuộc phỏng vấn - tất cả đều đang kiến tạo một thị trường minh bạch, phản biện và đồng hành để ngành Ngân hàng không ngừng đổi mới, hội nhập và phục vụ tốt hơn cho nền kinh tế và người dân,” ông Hùng đánh giá.
Đồng hành cùng các doanh nghiệp và ngân hàng thương mại
Không chỉ phản ánh chính sách từ Ngân hàng Nhà nước, báo chí còn đóng vai trò giám sát và kết nối giữa ngân hàng thương mại với doanh nghiệp và người dân. Các bài viết phản ánh việc triển khai các gói tín dụng ưu đãi, chương trình hỗ trợ lãi suất, giải ngân vốn cho bất động sản, nông nghiệp, công nghiệp chế biến đã giúp các ngân hàng minh bạch thông tin, đồng thời tiếp nhận phản hồi từ thị trường.
Chẳng hạn, trong các chương trình như gói tín dụng 120.000 tỷ đồng (giờ tăng lên 145.000 tỷ đồng) dành cho nhà ở xã hội, báo chí đã phản ánh nhiều trường hợp người dân gặp khó khăn trong thủ tục vay vốn, từ đó tạo áp lực để các ngân hàng thương mại đơn giản hóa quy trình, đưa chính sách đi vào thực tiễn.
Trước những biến động của thị trường, sự lan truyền nhanh của mạng xã hội, báo chí là “tường thành thông tin” giúp công chúng phân định đúng-sai, thật-giả.
Một số tờ báo điện tử như VietnamPlus, Người Lao động, Tuổi Trẻ, Vneconomy… đã có những tuyến bài liên tục cập nhật lãi suất huy động và cho vay của các ngân hàng lớn, giúp người dân có thông tin để lựa chọn ngân hàng phù hợp, cũng như giám sát thị trường tài chính một cách độc lập.
Ngoài phản ánh và truyền tải chính sách, báo chí còn là kênh phản biện xã hội hiệu quả. Thông qua ý kiến chuyên gia, doanh nghiệp, người dân, báo chí giúp cơ quan điều hành nhận diện “độ trễ chính sách,” tính phù hợp với thực tiễn, cũng như các điểm nghẽn trong quá trình triển khai.
Một ví dụ tiêu biểu là trong giai đoạn lãi suất tăng cao năm 2022, nhiều bài viết từ báo chí đã cảnh báo về nguy cơ chi phí vốn đè nặng lên doanh nghiệp sản xuất, dẫn tới “bóp nghẹt” tăng trưởng. Từ đó, chính sách điều hành lãi suất năm 2023 được điều chỉnh linh hoạt hơn, đặt trọng tâm hỗ trợ sản xuất thay vì siết chặt tiền tệ.
Đặc biệt trong năm 2025, báo chí đã truyền tải sâu rộng về Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, các chính sách về tín dụng hỗ trợ nông, lâm, thủy hải sản; gói tín dụng dành cho lúa gạo Đồng bằng sông Cửu Long…
Lãnh đạo môt ngân hàng thương mại trong nhóm Big4 nhận định: “Các ngân hàng thương mại hiện nay không thể đứng ngoài cuộc chơi truyền thông. Chúng tôi rất cần báo chí để đưa thông tin về sản phẩm tài chính, chính sách tín dụng, đặc biệt là các chương trình hỗ trợ khách hàng đến với người dân. Thực tế cho thấy, nhiều gói tín dụng chỉ bắt đầu được quan tâm mạnh sau khi có loạt bài báo phân tích, minh họa cụ thể lợi ích cho người vay. Đây là điều mà quảng cáo đơn thuần không làm được.”
Cần tăng cường năng lực, thúc đẩy vai trò “định hướng thị trường”
Tuy nhiên, phải thừa nhận rằng, vai trò phản biện của báo chí hiện nay trong lĩnh vực tài chính–ngân hàng còn hạn chế về chiều sâu. Nhiều bài viết mới dừng lại ở việc dẫn lại thông tin từ cơ quan quản lý, thiếu các phân tích độc lập, các góc nhìn từ địa phương hoặc các đối tượng chịu tác động trực tiếp như hộ kinh doanh nhỏ, người vay mua nhà, doanh nghiệp siêu nhỏ.
Một phần lý do đến từ việc số lượng phóng viên kinh tế chuyên sâu còn mỏng, đặc biệt là phóng viên chuyên về ngân hàng–tài chính, trong khi đây là lĩnh vực phức tạp, đòi hỏi kiến thức liên ngành.
Báo chí cần tiếp tục phát huy vai trò là “người truyền lửa,” là diễn đàn trao đổi, kết nối tri thức giữa cơ quan quản lý, tổ chức tín dụng và người dân-doanh nghiệp.
Phó Giáo sư, Tiến sỹ Trần Hoàng Ngân đánh giá: “Khi báo chí thực hiện vai trò định hướng dư luận trên nền tảng khoa học, với sự tham gia của chuyên gia, thì thông tin chính sách trở nên gần gũi, dễ tiếp thu hơn rất nhiều. Tuy nhiên, tôi cho rằng vẫn còn thiếu những tuyến bài dài hơi, theo dõi một chính sách từ lúc hình thành đến khi triển khai và đánh giá hiệu quả. Nếu báo chí làm tốt điều này, cơ quan điều hành sẽ có thêm một kênh phản hồi chính sách rất giá trị.”
Đánh giá cao báo chí đã đồng hành với Ngân hàng Nhà nước trong các giai đoạn quan trọng như khủng hoảng trái phiếu, điều hành tỷ giá trước biến động từ Fed, hay kiểm soát lạm phát sau dịch COVID-19. Tuy nhiên, ông Huy cho rằng vẫn còn một số khoảng trống trong vấn đề truyền tải thông tin như thiếu bài phân tích chuyên sâu, đề tài trung và dài hạn còn mỏng, nhiều nội dung vẫn mang tính ngắn hạn và phản ánh hiện tượng hơn là bản chất. Đặc biệt, chưa phổ cập rộng và sâu được đến các nhóm dân cư yếu thế, người dân nông thôn, vùng sâu, vùng xa- những người cũng cần được bảo vệ trước các biến động tài chính. Đây sẽ là “mắt xích” quan trọng giúp chính sách tài chính quốc gia bao trùm hơn, công bằng hơn.
Còn ông Hùng khuyến nghị, hiện ngành Ngân hàng đang bước vào giai đoạn chuyển đổi sâu rộng-từ số hóa hoạt động, tăng cường quản trị rủi ro, phát triển tài chính toàn diện, đến thúc đẩy tài chính xanh, ngân hàng xanh. Trong bối cảnh đó, báo chí cần tiếp tục phát huy vai trò là “người truyền lửa,” là diễn đàn trao đổi, kết nối tri thức giữa cơ quan quản lý, tổ chức tín dụng và người dân-doanh nghiệp. Qua đó, giúp xã hội thêm hiểu và tin tưởng hơn về những chủ trương chính sách của Đảng, Nhà nước nói chung, của ngành Ngân hàng nói riêng.
Báo chí không chỉ là tiếng nói của công luận, mà trong một nền kinh tế hiện đại và linh hoạt, còn là trụ cột mềm giúp nâng đỡ và lan tỏa hiệu quả của chính sách tiền tệ.
Một chính sách đúng đắn nhưng thiếu truyền thông thì sẽ chệch hướng. Ngược lại, một chính sách còn khiếm khuyết nhưng được truyền thông tốt sẽ có cơ hội được thảo luận, điều chỉnh và đồng thuận xã hội hóa. Báo chí, nếu được coi trọng đúng tầm, không chỉ đồng hành mà sẽ trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình hoạch định, thực thi và nâng tầm chính sách quốc gia./.
Nguồn: https://www.vietnamplus.vn/cau-noi-chinh-sach-tien-te-dong-hanh-cung-doanh-nghiep-lan-toa-post1045047.vnp
Bình luận (0)