Từ “3 không” đến tổ hợp báo chí kinh tế hàng đầu
Những thập niên vừa qua, hễ nhắc đến Giáo sư Đào Nguyên Cát là người ta nói ngay tới Thời báo Kinh tế Việt Nam và ngược lại. Nhiều phóng viên kể lại, mỗi khi đi công tác ở đâu, chỉ cần giới thiệu là “lính cụ Cát” là đối tác biết ngay phóng viên của Thời báo Kinh tế Việt Nam. Điều này cũng dễ hiểu bởi chính ông - người đặt tên khai sinh tờ báo và lập nên những kỷ lục chưa từng có trong lịch sử báo chí Việt Nam. Ông là Tổng biên tập nhiều tuổi nhất (93 tuổi), nắm giữ chức vụ này lâu nhất (gần 30 năm) cho đến khi báo chuyển tên thành “Tạp chí Kinh tế Việt Nam” (năm 2020) theo quy hoạch báo chí của Đảng, Nhà nước.
Từ năm 1991, sau khi về nghỉ chế độ từ Ban Tuyên huấn trung ương, nhận nhiệm vụ từ Giáo sư Trần Phương, Chủ tịch Hội khoa học Kinh tế Việt Nam, ông lấy nhà riêng của mình ở số 8 Lý Thường Kiệt, Hà Nội lập trụ sở tòa soạn tờ Thông tin Kinh tế. Thời đó, vợ con ông đều đảm nhận các việc văn phòng, trị sự. Ông kêu gọi các nhà báo kỳ cựu cùng chuyên gia kinh tế viết bài không nhuận bút. Sau một thời gian ngắn hoạt động, sau khi trao đổi với vị Cục trưởng cục Báo chí - Bộ Văn hóa, được sự đồng thuận của cơ quan chủ quản và cơ quan quản lý báo chí, tờ Thông tin Kinh tế chính thức có tên mới: Thời báo Kinh tế Việt Nam. Cách đặt tên này thể hiện tầm nhìn của một thương hiệu báo chí kinh tế: sứ mệnh phụng sự, độ tin cậy và tầm vóc quốc tế.
Năm 1991, dù trong hoàn cảnh “3 không”: không tiền, không tòa soạn, không bộ máy, Giáo sư Đào Nguyên Cát đã chèo lái, tạo lập, thành công tờ Thông tin Kinh tế, tiền đề để xây dựng nên Thời báo Kinh tế Việt Nam và từng bước trở thành một tổ hợp truyền thông hiện đại.
Tổ hợp báo chí truyền thông ra đời ngay từ những năm đất nước bước vào thời kỳ đẩy mạnh đổi mới (1993) với hệ thống ấn phẩm in và điện tử: báo in hằng ngày Thời báo kinh tế Việt Nam, báo điện tử VnEconomy, báo tháng tiếng Anh Vietnam Economic Times… với đội ngũ hàng trăm cán bộ, phóng viên trên toàn quốc.
Từ những năm đầu của thập kỷ 90, với vị thế và uy tín của một tổ hợp báo chí kinh tế hàng đầu, Thời báo Kinh tế Việt Nam đã phối hợp cùng nhiều bộ ngành Trung ương tổ chức các sự kiện kinh tế uy tín như: Giải thưởng Rồng Vàng (Dragon Awards), Thương hiệu mạnh Việt Nam, The Guide Awards, Tin dùng Việt Nam … góp phần quảng bá thương hiệu doanh nghiệp Việt và nâng cao vị thế báo chí kinh tế đối với công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
Tờ báo phải đồng hành, thấu hiểu, nói lên được những vấn đề thiết thân nhất của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, của các thành phần kinh tế. Từ đó, uy tín và vai trò kết nối của cơ quan báo chí mới thực sự cần thiết cho sự phát triển của đất nước.
Giáo sư Đào Nguyên Cát
Báo chí không chỉ cung cấp thông tin mà còn định hướng tư tưởng xã hội, bảo vệ lý tưởng cách mạng và thúc đẩy sự thịnh vượng của dân tộc.
Giáo sư Đào Nguyên Cát
Sự nghiệp của Giáo sư Đào Nguyên Cát không chỉ ở việc khai sinh và phát triển Thời báo Kinh tế Việt Nam, VnEconomy mà còn đặt nền móng cho báo chí cách mạng Việt Nam suốt thời kỳ đổi mới.
Trong bối cảnh từ những năm 1990, dưới sự lãnh đạo của ông, Thời báo Kinh tế Việt Nam cùng các ấn phẩm đã trở thành nguồn tham khảo đáng tin cậy cho các doanh nghiệp, nhà hoạch định chính sách. Thời báo Kinh tế Việt Nam trở thành cầu nối đưa chính sách phát triển kinh tế của Đảng đến với người dân. Đặc biệt, năm 1993, với uy tín của tờ báo và cá nhân vị tổng biên tập có gốc là cán bộ tuyên huấn của Đảng, Thời báo Kinh tế Việt Nam đã nhận được giấy phép hợp tác đầu tư về in ấn, xuất bản và hợp tác quảng cáo với một tập đoàn báo chí kinh tế hàng đầu của Thụy Sĩ, Công ty Ringier AG, đưa tờ báo trở thành một trong những cơ quan báo chí đầu tiên của Việt Nam hợp tác với nước ngoài. Giới làm báo hóm hỉnh gọi đây là “Thương vụ thế kỷ” trong lĩnh vực tuyên truyền đưa công nghệ in ấn hiện đại và phong cách trình bày chuyên nghiệp đẳng cấp quốc tế vào báo chí Việt Nam, mở ra hướng đi mới cho báo chí nói chung, báo chí kinh tế nói riêng.
Vốn là một cán bộ kỳ cựu của Ban tuyên huấn,Giáo sư Đào Nguyên Cát quá am hiểu về mặt trận tư tưởng nên qua cách làm báo của mình, ông muốn góp phần định hình báo chí cách mạng thông qua mặt trận này. Ông khẳng định “Mặt trận tư tưởng là ta phải nắm”. Với ông, báo chí không chỉ cung cấp thông tin mà còn định hướng tư tưởng xã hội, bảo vệ lý tưởng cách mạng và thúc đẩy sự thịnh vượng của dân tộc. Năm 2019, ông đã hiến tặng các ấn phẩm và hiện vật cho Bảo tàng Báo chí Việt Nam, góp phần lưu giữ lịch sử báo chí cách mạng. Những đóng góp này không chỉ đặt nền tảng cho Thời báo Kinh tế Việt Nam mà còn tạo tiền đề cho sự phát triển của báo chí kinh tế nói riêng và báo chí cách mạng Việt Nam nói chung.
Bà Trần Kim Hoa, Giám đốc Bảo tàng Báo chí Việt Nam trao chứng nhận hiến tặng hiện vật cho Giáo sư Tổng biên tập Đào Nguyên Cát.
Làm báo là nghề cao quý. Rèn nghề đã không dễ nhưng rèn cái tâm làm báo mới là điều khó nhất.
Giáo sư Đào Nguyên Cát
Ba tư duy vẫn nguyên giá trị trong báo chí thời kỷ nguyên số
Giáo sư Đào Nguyên Cát không chỉ là một trưởng lão làng báo mà còn là một nhà hoạch định những ý tưởng chiến lược về nghề báo. Ngẫm lại những ý tưởng này có lẽ vẫn giữ nguyên giá trị trong thời đại báo chí chuyển đổi số và ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI).
Trước hết, báo chí là “mặt trận tư tưởng”, ông nhấn mạnh vai trò định hướng xã hội và thúc đẩy sự thịnh vượng. Ông chia sẻ: “Bây giờ yêu nước còn phải làm việc sao cho dân tộc mình không còn nghèo đói nữa, mà càng ngày càng phát triển, thịnh vượng. Nghèo bao giờ cũng dễ bị hèn. Không được quên điều này”. Trong bối cảnh báo chí hiện đại phải cạnh tranh với luồng thông tin khổng lồ trên mạng xã hội và các nền tảng số, tư duy này vẫn rất quan trọng. Báo chí cần giữ vững vai trò định hướng, chống lại thông tin sai lệch và bảo vệ giá trị văn hóa, lý tưởng cách mạng, một yêu cầu mà AI dù mạnh đến đâu cũng khó có thể thay thế được, đó là “cái tâm của người làm báo”.
Thứ hai, đó là vận dụng tư duy lý luận vào quản lý tổ chức các hoạt động truyền thông, quan hệ công chúng trong trong hoạt động của cơ quan báo chí. Ngoài các bài viết của chuyên gia, nhà báo kỳ cựu, ông cũng tin tưởng “trao cờ” cho các phóng viên trẻ có chí hướng, coi đây là lực lượng nòng cốt của một cơ quan báo chí đa phương tiện. Trong thời đại số, khi AI hỗ trợ phân tích dữ liệu và cá nhân hóa nội dung, tư duy này vẫn còn nguyên giá trị. Các tòa soạn sử dụng AI để phân tích xu hướng độc giả, nhưng việc kết hợp dữ liệu với nội dung lý luận sâu sắc vẫn là chìa khóa để tạo ra các bài viết có sức ảnh hưởng và định hướng dư luận. Ví dụ, AI có thể cung cấp số liệu kinh tế và giúp phân tích dữ liệu tức thời, nhưng chỉ có nhà báo với tư duy lý luận của mình mới có thể đưa ra những góc nhìn sắc bén, thuyết phục hơn.
Suốt chặng đường 30 năm từ khi thành lập, tư tưởng báo chí đồng hành cùng doanh nghiệp, làm bạn với doanh nghiệp, gạn đục khơi trong vì một mục tiêu phát triển kinh tế đã luôn là kim chỉ nam trong công tác lãnh đạo nội dung của vị Tổng biên tập, nhà “cựu tuyên huấn” Đào Nguyên Cát. Để thực tế hóa sâu sắc tư tưởng đồng hành cùng doanh nghiệp, Ông đã chủ trương phối hợp với các bộ, ngành tổ chức các diễn đàn, hội thảo, giải thưởng… để các chuyên gia và doanh nhân, người tiêu dùng thảo luận sôi nổi, kết hợp lý luận kinh tế Mác-Lênin, kinh tế thị trường với thực tiễn phát triển kinh tế của Việt Nam. Ông tâm niệm, tờ báo phải đồng hành, thấu hiểu, nói lên được những vấn đề thiết thân nhất của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam, của các thành phần kinh tế. Từ đó, uy tín và vai trò kết nối của cơ quan báo chí mới thực sự cần thiết cho sự phát triển của đất nước.
Thứ ba, tầm nhìn hội nhập quốc tế của GS. Đào Nguyên Cát (qua hợp tác với Ringier AG) là bài học quý giá trong kỷ nguyên số. Hợp tác này không chỉ mang lại nguồn lực tài chính mà còn đưa công nghệ in ấn và trình bày hiện đại vào báo chí Việt Nam.
Ngày nay, đứng trước xu thế hợp tác giữa báo chí với các đối tác công nghệ, các nền tảng công nghệ số, AI và dữ liệu lớn sẽ giúp nâng cao chất lượng nội dung và khả năng tiếp cận độc giả. Tuy nhiên, công nghệ chỉ là công cụ để hướng đến hiệu quả tác nghiệp và hiệu quả kinh tế. Còn đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội mới là yếu tố cốt lõi để báo chí giữ được uy tín.
Đúng như Giáo sư Đào Nguyên Cát nói “Làm báo là nghề cao quý. Rèn nghề đã không dễ nhưng rèn cái tâm làm báo mới là điều khó nhất”. Dù AI có thể hỗ trợ viết bài, phân tích dữ liệu, hay quản lý nội dung, tinh thần sáng tạo và cái tâm trong nghề, vẫn là yếu tố không thể thay thế. Những ý tưởng của ông – từ việc nắm giữ mặt trận tư tưởng, kết hợp lý luận và thực tiễn, đến hội nhập công nghệ và xây dựng hệ sinh thái truyền thông - không chỉ định hình báo chí kinh tế mà còn là bài học quý giá cho báo chí cách mạng trong thời đại mới.
Nhà báo, Giáo sư Đào Nguyên Cát là một ngọn lửa của báo chí cách mạng Việt Nam. Với những ý tưởng chiến lược trên mặt trận tư tưởng, hội nhập quốc tế cùng cái tâm của ông luôn là ngọn lửa soi đường cho các nhà báo. Trong kỷ nguyên số, việc các nhà báo, cơ quan báo chí sử dụng AI đã trở thành một nhu cầu cần thiết. Vì thế, “rèn cái tâm làm báo” là một lời nhắc nhở về sử dụng công cụ tác nghiệp AI gắn với đạo đức người làm báo, từ đó tạo nội dung sâu sắc, chuẩn mực để định hướng dư luận, tiếp nối ngọn lửa báo chí cách mạng mà ông đã thắp lên. Đó còn là kim chỉ nam truyền cảm hứng không những cho các thế hệ các nhà báo Tạp chí kinh tế Việt Nam, VnEconomy mà cho tất cả những người làm báo muốn cống hiến, sáng tạo cho sự phát triển của báo chí cách mạng Việt Nam.
Bây giờ yêu nước còn phải làm việc sao cho dân tộc mình không còn nghèo đói nữa, mà càng ngày càng phát triển, thịnh vượng. Nghèo bao giờ cũng dễ bị hèn. Không được quên điều này.
Giáo sư Đào Nguyên Cát
Giáo sư Đào Nguyên Cát cùng các cán bộ, phóng viên, biên tập viên trong Lễ kỷ niệm 90 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam năm 2015.
Nhà báo, Giáo sư Đào Nguyên Cát (1925-2023) - Nguyên Tổng biên tập Thời báo Kinh tế Việt Nam
Ông sinh ra và lớn lên trong những năm 20-30 của thế kỷ trước, một giai đoạn lịch sử đầy máu và nước mắt khi cả dân tộc chìm trong đêm dài nô lệ của cảnh mất nước nhưng không cam chịu, vùng lên, tìm đường đấu tranh mà sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời ngày 3 tháng 2 năm 1930 là một mốc son chói lọi. Trong bối cảnh lịch sử đó, khi còn ở tuổi học trò đầu những năm 40, chàng thanh niên Đào Nguyên Cát đã cảm được nỗi nhục mất nước, được chứng kiện tận mắt tội ác của bọn thực dân xâm lược ngay trên quê hương mình.
15 tuổi, ông đã được giác ngộ và tự giác tham gia các hoạt động cách mạng. 21 tuổi, Đào Nguyên Cát đã được dự lớp bồi dưỡng cho các bí thư huyện ủy tại tỉnh ủy Ninh Bình, thời kháng chiến 9 năm chống thực dân Pháp xâm lược. Tuy nhiên, con đường đưa ông đến với lĩnh vực tuyên huấn lại khởi đầu từ chiến khu Việt Bắc với những bài học lý luận chính trị tại trường Đảng cao cấp Nguyễn Ái Quốc. Kháng chiến chống Pháp thắng lợi, ông được cử đi nghiên cứu sinh tại Đại học Nhân dân. Sau năm 1960, ông được cử đi học lý luận chính trị tại Trường Đảng cao cấp Maxcova (Liên Xô). Năm 1985, học nâng cao tại Viện hàn lâm Khoa học xã hội trực thuộc Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô. Ông đã từng giữ chức Vụ trưởng Vụ biên soạn sách giáo khoa Mác-Lê nin và tổng biên tập Nhà xuất bản sách giáo khoa Mác-Lê nin của Ban tuyên huấn TW. Năm 1987, ông được bổ nhiệm Giám đốc Nhà giáo dục chính trị Trung ương. Cuối thập niên 80, đầu 90, ông được tham gia Ban tổng kết xây dựng Đảng về chính trị của Bộ chính trị.
Đến khi nghỉ hưu, ông được giao đứng ra tổ chức và trực tiếp làm Tổng biên tập Thời báo Kinh tế Việt Nam suốt gần 30 năm qua. Trong gần 30 năm, ông đã cùng các cộng sự Thời báo kinh tế Việt Nam từng bước xây dựng nên một tổ hợp báo chí-truyền thông lớn mạnh. Ông đã chèo lái Thời báo Kinh tế Việt Nam vượt qua nhiều thăng trầm, trở thành một tờ báo có thương hiệu nổi tiếng về kinh tế trong nền báo chí cách mạng Việt Nam và vươn tầm ra thế giới.
Nguồn:https://nhandan.vn/special/GiaosuDaoNguyenCat/index.html?
![[Video] 5 giá trị bền vững của báo in giữa dòng chảy thông tin số](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/402x226/vietnam/resource/IMAGE/2025/6/19/7ba56588de4244ac95162629e7caa5cf)
Bình luận (0)