Trong suốt 28 năm qua (1997-2025), Đài Phát thanh - Truyền hình (PT-TH) Quảng Nam đã có những bước đi sáng tạo trong tổ chức sản phẩm báo chí. Từ các chuyên mục, chương trình phim phóng sự, tài liệu, gameshow giải trí..., một vùng quê giàu truyền thống cách mạng, giàu bản sắc văn hóa được khắc họa, vừa đảm bảo thực hiện tốt công tác tuyên truyền vừa góp phần vào công cuộc giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, kết hợp quảng bá bản sắc văn hóa xứ Quảng.
Dấu ấn phim tài liệu lịch sử
Hệ thống phim tài liệu như “Bản hùng ca cách mạng” không chỉ của vùng đất Quảng mà là tư liệu quý nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, cách mạng, lòng tự hào dân tộc của mỗi người dân đất Việt. Và Đài PT-TH Quảng Nam đã tiên phong trên lĩnh vực sản xuất phim tài liệu lịch sử.
Đài PT-TH Quảng Nam kiên trì duy trì mỗi tuần một chuyên mục “Đất và người xứ Quảng” chuyên sản xuất các phim tài liệu phản ánh bề dày lịch sử, văn hóa, danh nhân của vùng đất Quảng Nam.
Riêng ở mảng phóng sự, phim tài liệu, từ năm 2011 Đài đã khởi động dự án phim tài liệu “Mẹ Thu Bồn”. Dự án đã sản xuất được 26 bộ phim tài liệu.
Sê-ri phim “Mẹ Thu Bồn” đề cập lịch sử, văn hóa xứ Quảng từ thời tiền sử, Sa Huỳnh, Champa và bước chân Nam tiến của cư dân Đại Việt. Những địa danh của quê hương xứ Quảng gắn liền với sông Mẹ Thu Bồn được đưa lên phim như đầu nguồn Trà Linh, Vu Gia, Trường Giang, Chu Lai - Núi Thành, sông Tiên, sông Tranh, Hòn Kẽm - Đá Dừng, Lộ Cảnh Giang, Cù Lao Chàm...
Khi tham gia thực hiện sê-ri phim tài liệu “Mẹ Thu Bồn”, nhà văn Nguyễn Khắc Phục (nay đã qua đời) cho rằng: “Việc thực hiện phim “Mẹ Thu Bồn”, ngoài nỗi khao khát tri thức, còn hàm chứa sâu xa hơn là tình yêu, lòng biết ơn, khát vọng khám phá mảnh đất đã xuất hiện từ thuở khai thiên lập địa, đã được các các thế hệ tiền nhân xứ Quảng nối tiếp nhau, đời này qua đời khác, tạo dựng cơ đồ gấm hoa, vinh danh các giá trị nhân văn Việt trên miền đất đặc trưng để tinh kết lại trong mấy chữ “Văn hóa Xứ Quảng”, cho muôn đời con cháu…”.
Từ thành công về mặt truyền thông, tính nhân văn và hơn hết là tô đậm vùng văn hóa - lịch sử đất và người xứ Quảng trong sê-ri phim “Mẹ Thu Bồn” đã gợi mở, ấp ủ cho Đài tỉnh về những dự án tiếp theo. Theo đó, Đài tỉnh cũng đồng thời sản xuất và phát sóng nhiều phim tài liệu lịch sử khác về vùng đất văn hóa, truyền thống anh hùng.
Theo dòng lịch sử của dân tộc các phim tài liệu chủ đề này đã đề cập những giai đoạn, sự kiện lịch sử quan trọng của xứ Quảng như: Quảng Nam trên hành trình mở cõi, các phong trào Nghĩa hội, Duy tân, Phong trào kháng thuế 1908; các danh nhân như Hoàng Diệu, Phan Châu Trinh, Phan Thanh, Lê Đình Thám, Huỳnh Thúc Kháng, Trần Quý Cáp, Thái Phiên, Trần Cao Vân, Hoàng Hữu Nam, Võ Chí Công, Phạm Phú Thứ, Lê Trí Viễn...; các địa danh như Núi Thành, Khâm Đức, Cấm Dơi, Khu ủy Khu 5, Hội An anh hùng... cũng lần lượt được sản xuất và phát sóng.
Trong 10 năm (2016 - 2025), Đài đã sản xuất được 50 bộ phim tài liệu về các chủ đề lịch sử, danh nhân xứ Quảng từ thời cận đại đến đương đại.
Gameshow “Quê mình xứ Quảng”
Gameshow “Quê mình xứ Quảng” do Đài phối hợp cùng Hội Nông dân tỉnh tổ chức là một ví dụ về chương trình truyền hình thực tế có quy mô rộng khắp, mang đậm bản sắc văn hóa và tính cộng đồng.
“Quê mình xứ Quảng” là một chương trình không chỉ đậm chất văn hóa mà còn mang tính cộng đồng cao và để lại nhiều ấn tượng sâu sắc. Chương trình không chỉ đơn thuần là cuộc thi mà còn khắc họa bức tranh sinh động về đời sống, văn hóa và con người Quảng Nam.
Từ trang phục, giọng nói, đến cách tổ chức thi, đều toát lên cái hồn mộc mạc, nghĩa tình của vùng đất “chưa mưa đã thấm”. “Quê mình xứ Quảng” không tổ chức trong studio mà di chuyển về tận các xã, làng, thôn - nơi có những người nông dân chân lấm tay bùn, những nghệ nhân làng nghề.
Qua 9 năm tổ chức (2016 - 2025) gameshow đã có 40 lượt xã, phường, thị trấn của 17 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh tham gia. Sự gần gũi này tạo nên bầu không khí chân thật, ấm áp và khiến người dân cảm thấy mình là một phần quan trọng của chương trình.
Bản sắc xứ Quảng thể hiện rõ nét, gần gũi với người dân, từ nông thôn đến miền núi, đa dạng, sinh động và giàu tính giáo dục. Mỗi phần thi không chỉ mang tính giải trí mà còn truyền tải kiến thức, khơi dậy niềm tự hào quê hương.
Chương trình tỏa sáng không chỉ vì nội dung hấp dẫn mà còn nhờ những con người bình dị tham gia. Họ là những nông dân chân lấm tay bùn tháo vát, là những phụ nữ khéo tay, các cụ già kể chuyện làng, các bạn trẻ yêu văn hóa quê hương. Chính họ cũng là “người kể chuyện” cho mảnh đất Quảng Nam thêm sống động.
Gameshow “Học trò xứ Quảng”
Tương tự “Quê mình xứ Quảng”, gameshow “Học trò xứ Quảng” của Đài PT-TH Quảng Nam cùng Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp thực hiện cũng là chương trình truyền hình mang đậm dấu ấn văn hóa vùng đất Quảng Nam. Chương trình không chỉ sân chơi trí tuệ cho học sinh mà còn thể hiện sâu sắc bản sắc văn hóa xứ Quảng thông qua nhiều khía cạnh.
Chương trình lồng ghép rất nhiều câu hỏi liên quan đến lịch sử địa phương như những sự kiện lịch sử, danh nhân văn hóa, truyền thống đấu tranh cách mạng gắn với vùng đất Quảng Nam. Bản sắc văn hóa, phong tục, tập quán như các làn điệu dân ca, lễ hội truyền thống được lồng ghép trong các phần thi, như lễ hội Bà Thu Bồn, Bà Chúa Ngọc, tục làm bánh tét, bánh ít lá gai…
“Học trò xứ Quảng” được ví như “Đường lên đỉnh Olympia” thu nhỏ của những người làm công tác giáo dục và truyền hình Quảng Nam. Điểm mang tính sáng tạo và thể hiện rõ văn hóa hồn cốt của xứ Quảng trong gameshow “Học trò xứ Quảng” là việc lưu giữ và tái hiện hình ảnh học trò đất Quảng thông minh, cần cù, chịu khó, lễ nghĩa.
“Học trò xứ Quảng” là minh chứng cho thấy giáo dục có thể trở nên hấp dẫn nếu gắn với văn hóa, bản sắc địa phương, và truyền hình không chỉ để giải trí, mà cũng là một phương tiện giáo dục hiệu quả, nhất là trong việc gìn giữ di sản văn hóa phi vật thể.
Giữ gìn hồn cốt quê hương
Các chuyên mục như “Trải nghiệm xứ Quảng”, “Sắc màu cuộc sống”, “Văn học nghệ thuật”, “Văn nghệ xứ Quảng”, “Văn hóa - xã hội”; các chuyên mục mang bản sắc văn hóa của đồng bào miền núi như chương trình tiếng Ca Dong, tiếng Cơ Tu… đã tập trung phản ánh các giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể phong phú, độc đáo của xứ Quảng.
Cùng với đó là những chương trình sâu sắc và nhân văn, như “Tiếng hát đất Quảng”, “Dân ca bài chòi” hay các phóng sự về làng nghề, ẩm thực, lễ hội truyền thống...
Những năm gần đây có sê-ri phim ký sự “Những dòng sông xứ Quảng” (với 20 tập sản xuất năm 2023), sê-ri phim ký sự “Tinh hoa làng nghề” (20 tập, sản xuất năm 2024) hay sê-ri phim 20 tập “Về miền lễ hội Quảng Nam” sản xuất trong năm 2025; người làm truyền hình Quảng Nam đã đưa khán giả trở về với những điều bình dị mà trân quý, để mỗi người con xứ Quảng thấy mình trong đó và những ai chưa từng đến cũng muốn một lần ghé thăm.
Tất cả chương trình sản xuất được phát sóng định kỳ trên kênh truyền hình và đăng tải trên các nền tảng trực tuyến như YouTube và Facebook, giúp khán giả dễ dàng theo dõi và tương tác.
Giữ gìn bản sắc văn hóa không chỉ là công việc, mà cũng chính là cách thể hiện tình yêu sâu nặng với quê hương. Trước đây cũng vậy, sau này vẫn vậy, người làm PT-TH xứ Quảng mãi luôn song hành nhiệm vụ cung cấp thông tin gắn với gìn giữ hồn cốt quê hương, để những giá truyền thống đẹp đẽ cũ vẫn sống động giữa hôm nay và mãi mãi về sau.
Nguồn: https://baoquangnam.vn/chay-trong-mach-nguon-lich-su-van-hoa-3156939.html
Bình luận (0)