"Cuộc đua" đào tạo 4.000 nhân lực cho điện hạt nhân

Sau một thập kỷ tạm dừng, cuộc đua đào tạo nhân lực cho ngành điện hạt nhân đã chính thức được tái khởi động. Đây không chỉ là một bài toán về số lượng, mà còn là thách thức khổng lồ về chất lượng và chiến lược đào tạo trong bối cảnh các ngành khoa học kỹ thuật đang đối mặt với nhiều khó khăn. Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn đã có cuộc trao đổi với phóng viên rõ hơn về chiến lược để đảm bảo thành công.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn trao đổi với PV về đào tạo nhân lực cho điện hạt nhân. Ảnh: Mai Loan.

Đào tạo theo 'đơn đặt hàng' từ các tập đoàn lớn

PV: Thưa Thứ trưởng, với đề án đào tạo nhân lực cho ngành điện hạt nhân, kế hoạch cụ thể từ 2025-2030 sẽ dựa trên "đơn đặt hàng" ra sao? Trước đây, ĐH Bách khoa Hà Nội đã có đợt đào tạo 1.000 nhân lực nhưng bị dừng lại, vậy kế hoạch lần này có gì khác?

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn: Khi xây dựng đề án này, Bộ đã làm việc với các tập đoàn lớn dự kiến được giao nhiệm vụ tham gia xây dựng các dự án. Đó là Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và Tập đoàn Công nghiệp - Năng lượng quốc gia Việt Nam (trước là Tập đoàn Dầu khí Việt Nam). Hai tập đoàn này được giao nhiệm vụ xây dựng các dự án và đã khảo sát rất kỹ.

Nhà máy điện hạt nhân có đặc thù là cơ cấu nhân lực tương đối rõ. Bộ GD&ĐT cũng đã có kinh nghiệm trong việc xây dựng kế hoạch đào tạo. Việc trước kia phải dừng lại là do chủ trương. Còn về đội ngũ nhân lực trong nhà máy điện hạt nhân, dù công nghệ ở các nước có thể khác nhau, nhưng cơ cấu nhân lực thì về cơ bản đã xác định được các lĩnh vực, ngành nghề và trình độ cần đào tạo. Bộ xây dựng kế hoạch trên cơ sở đó.

Tất nhiên, đây là kế hoạch, và khi triển khai sẽ căn cứ vào điều kiện cụ thể và tiến độ của dự án để giao chỉ tiêu, lựa chọn các trường tham gia đào tạo theo từng giai đoạn.

PV: Vậy có lo ngại về cơ sở vật chất và đội ngũ giảng viên không đáp ứng được yêu cầu, dẫn đến việc đào tạo ra không đáp ứng được nhu cầu thị trường không, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn: Việc đào tạo quan trọng nhất là năng lực về đội ngũ giảng viên, kinh nghiệm đào tạo và cơ sở vật chất. Cho nên, khi xây dựng đề án, chúng tôi cũng đã dự kiến lựa chọn các trường đại học tham gia. Những trường này phải có đội ngũ giảng viên đáp ứng yêu cầu, có kinh nghiệm đào tạo và đã có nền tảng cơ sở vật chất ban đầu.

Những trường được chọn tham gia đào tạo cũng sẽ được ưu tiên đầu tư để nâng cấp, mở rộng cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm. Trong đề án cũng đã đặt ra những nhiệm vụ như vậy, trong thời gian tới, khi các trường được tham gia thì cũng sẽ cùng đề xuất các dự án đầu tư để nâng cấp phòng thí nghiệm.

Cần giải pháp đồng bộ để thu hút học sinh giỏi vào khối STEM

PV: Hiện nay, nguồn tuyển sinh đại học lại đến từ các trường phổ thông. Vậy chúng ta cần có kế hoạch cụ thể hơn như thế nào từ khối phổ thông, khi mà số học sinh theo khối khoa học tự nhiên đang ít hơn khối khoa học xã hội, thưa ông?

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn: Việc đào tạo cho điện hạt nhân đa dạng, có thể chọn những sinh viên từ năm thứ ba, thứ tư của các ngành kỹ thuật điện, hóa, kỹ thuật hạt nhân để đào tạo chuyên sâu.

Còn đối với đào tạo nhân lực các ngành khoa học cơ bản, Toán, kỹ thuật công nghệ nói chung (khối STEM), trong Đề án Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao cũng đã đưa ra các giải pháp làm sao để không chỉ tăng số lượng mà còn tăng chất lượng đầu vào. Một trong những mục tiêu của đề án là tăng tỷ lệ sinh viên các ngành STEM lên 30-35%.

Để làm được điều này, cần có nhiều giải pháp đồng bộ. Về mặt chính sách, Nhà nước sẽ có các chính sách khuyến khích về học bổng, miễn giảm học phí; bản thân các trường đại học cũng sẽ có chính sách riêng của mình.

Thứ hai, quan trọng nhất là cơ hội việc làm. Với Nghị quyết 57 ra đời, Chính phủ đang nỗ lực thu hút đầu tư vào các lĩnh vực khoa học kỹ thuật công nghệ. Khi công nghiệp phát triển, nhu cầu nhân lực sẽ gia tăng, và đó là động lực rất quan trọng để thu hút sinh viên.

Thứ ba là công tác hướng nghiệp trong các trường phổ thông phải được tăng cường. Quan trọng nhất trong hướng nghiệp là phải trang bị đủ cơ sở vật chất để các em được học, được thực hành, thí nghiệm. Khi các em được học các môn công nghệ, kỹ thuật, vật lý, hóa học... một cách thực chất, được tham gia các phong trào STEM, các cuộc thi sáng tạo khởi nghiệp, các em sẽ yêu thích. Khi đã yêu thích thì sẽ có nhiều em chọn học hơn.

Tiếp nữa, Bộ cũng sẽ cân nhắc việc đổi mới chương trình để tạo điều kiện cho các em phát huy sở trường của mình, không chỉ riêng khoa học tự nhiên hay khoa học xã hội. Khi các em được phát huy sở trường thì việc lựa chọn những ngành có tương lai sẽ thuận lợi hơn.

PV: Vậy chương trình giáo dục phổ thông 2018 có cần điều chỉnh gì không, thưa Thứ trưởng?

Thứ trưởng Hoàng Minh Sơn: Chương trình giáo dục, cũng như chương trình đào tạo, không phải là thứ bất biến. Khi xây dựng, chúng ta phải thường xuyên rà soát, bổ sung, chỉnh sửa, và đó cũng là đổi mới. Nếu ngừng đổi mới thì chúng ta sẽ chậm lại. Thế giới và khoa học công nghệ phát triển rất nhanh, yêu cầu của đất nước trong từng giai đoạn cũng khác nhau, nên việc rà soát để chỉnh sửa những gì bất cập, bổ sung điều chỉnh là cần thiết, chứ không phải là làm lại hoàn toàn một chương trình mới.

Bộ GD&ĐT cùng các cơ sở đào tạo, Viện nghiên cứu đang tập trung triển khai 4 đề án trọng điểm vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trong đó có Đề án Đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển công nghệ cao giai đoạn 2025 - 2035 và định hướng tới năm 2045; Đề án phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030; Đề án Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ phát triển điện hạt nhân đến năm 2035.

11 cơ sở đào tạo trong nước tham gia đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực phục vụ nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 và Ninh Thuận 2, bao gồm:

Đại học Bách khoa Hà Nội; Trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội); Trường Đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia TPHCM); Trường Đại học Điện lực; Trường Đại học Đà Lạt;

Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam (Bộ Khoa học và Công nghệ); Trường Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng); Trường ĐH Bách khoa (Đại học Quốc gia TPHCM); Trường ĐH Xây dựng Hà Nội; Trường Cao đẳng Điện lực TPHCM; Trường Cao đẳng Dầu khí Việt Nam.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, sẽ không thể phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo một cách đột phá nếu không có nguồn nhân lực chất lượng cao, tài năng.

Sẽ có 100 chương trình đào tạo tài năng đến trình độ kỹ sư, thạc sĩ và 100 chương trình đào tạo về y sinh, trong chương trình này có nhiều lĩnh vực, trong đó ưu tiên lĩnh vực công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học.

Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/cuoc-dua-dao-tao-4000-nhan-luc-cho-dien-hat-nhan-post1549138.html