Hơn 1,15 triệu thí sinh đã hoàn thành môn Ngữ văn thi tốt nghiệp THPT 2025. Đề thi Ngữ văn có 2 phần là Đọc hiểu (4 điểm) và Viết (6 điểm). Nội dung xoay quanh đoạn văn: Những vùng trời khác nhau của tác giả Nguyễn Minh Châu. 

Nhận xét về đề Ngữ văn tốt nghiệp THPT 2025, thạc sĩ Nguyễn Phước Bảo Khôi, Giảng viên Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm TPHCM cho rằng, đề thi tốt nghiệp THPT năm 2025 mang đậm hơi thở cuộc sống, gắn bó mật thiết với hiện tình đất nước, vừa đánh thức ý thức trân trọng quá khứ vừa khơi gợi tinh thần trách nhiệm với những chuyển mình của dân tộc. Hơn thế đề thi đã đảm bảo rất tốt định hướng phát triển phẩm chất - năng lực của chương trình Ngữ văn 2018 mà đạt được mức phân hóa cao.

THPT TPHCM Nguyễn Huế 31.jpg
Thí sinh thi tốt nghiệp THPT 2025. Ảnh: Nguyễn Huế

Trong đó, phần Đọc hiểu có ngữ liệu là đoạn trích một truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu, vốn là một cây bút nổi bật với phong cách tự sự đậm tính triết luận. Do vậy chủ đề, giá trị nội dung của ngữ liệu là chất liệu rất tốt để học sinh khai thác trong những câu hỏi sau, đặc biệt là phần nghị luận xã hội. Hệ thống câu hỏi đọc hiểu bám sát yêu cầu cần đạt về kĩ năng đọc truyện ngắn của Chương trình Ngữ văn 2018 khi đề cập đến các yếu tố như ngôi kể, chi tiết tiêu biểu, nội dung chủ đề và một số nét đặc sắc nghệ thuật làm rõ cho nội dung chủ đề. Câu hỏi thứ 5 không chỉ hay mà còn đáp ứng được yêu cầu so sánh văn bản văn học, vốn là một kiểu bài phổ biến ở lớp 12.

Phần viết đoạn nghị luận văn học đưa ra yêu cầu phân tích tình cảm của nhân vật Lê dành cho nhân vật Sơn, thực chất là một yêu cầu gắn với 1 biểu hiện cụ thể của thế giới tình cảm, cảm xúc trong nhân vật, vừa giúp người đọc hiểu rõ về nhân vật hơn, vừa đúng với yêu cầu triển khai đoạn văn (chỉ tập trung vào 1 vấn đề), lại có sẵn những bằng chứng đã được gợi ý từ các câu hỏi đọc hiểu ở trên.

"Đó chính là 'lối thoát hiểm' tinh tế mà người ra đề hỗ trợ cho học sinh" - thầy Khôi nói.

Đối với phần viết bài nghị luận xã hội, thầy Khôi cho rằng, đề thi đã gợi lên nhận thức sâu sắc, ý nghĩa không có sự phân biệt giữa quê hương và Tổ quốc, không có sự phân cách giữa vùng đất quê hương và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc, không có sự phân biệt giữa tình yêu quê hương và lòng yêu nước. Tính phân hóa của đề thi cũng tập trung vào nội dung này khi không dễ dàng để xác định các luận điểm trung tâm và luận điểm mở rộng. Dẫu vậy, nếu bám sát vào nội dung ngữ liệu, tận dụng tốt phần trả lời của câu hỏi đọc hiểu số 5, tin chắc học sinh cũng sẽ nhẹ nhàng “vượt ải” .

TS Trịnh Thu Tuyết (giáo viên Trường THCS và THPT Lương Thế Vinh, Hà Nội), cho rằng đề đã bám sát cấu trúc đề thi tham khảo được Bộ GD-ĐT công bố trước đó. Nội dung các câu hỏi phần Đọc hiểu và phần Viết trong đề thi đều thuộc phạm vi kiến thức và kĩ năng theo “Yêu cầu cần đạt” của môn Ngữ văn - Chương trình Giáo dục Phổ thông 2018.

Trong đó, phần Đọc hiểu (4 điểm) gồm 5 câu hỏi phân loại theo các mức độ nhận thức. Hai câu hỏi số 1 và 2 đều thuộc mức độ nhận biết, trong đó câu 1 yêu cầu nhận biết về ngôi kể trong văn bản, một kiến thức về thể loại truyện kể đã rất quen thuộc với học sinh; câu 2 yêu cầu nhận biết về 2 dòng sông của quê hương Lê và Sơn, một chi tiết đã hiện hữu trong nội dung văn bản. Đây là hai câu hỏi giúp những thí sinh có lực học trung bình cũng có thể đạt điểm tối đa.

Khả năng phân loại chủ yếu xuất hiện trong các câu hỏi 3, 4, 5 ở các mức độ thông hiểu và vận dụng khi yêu cầu thí sinh có sự sâu sắc của tư duy và trải nghiệm. 

Câu hỏi số 3 là câu hỏi ở mức độ thông hiểu, yêu cầu học sinh phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong 1 câu văn của đoạn trích - đây là câu hỏi kiểm tra đồng thời cả kĩ năng cảm thụ, kĩ năng phân tích và kiến thức tiếng Việt ở thí sinh.

Câu hỏi số 4 cũng là câu hỏi ở mức độ thông hiểu, yêu cầu thí sinh phân tích vai trò của 1 chi tiết đối với việc thể hiện nội dung văn bản. Đây là câu hỏi có khả năng phân loại tương đối tốt khi các em phải hiểu và cảm nhận được không chỉ hoàn cảnh khó khăn của cuộc sống chiến đấu bảo vệ Tổ quốc mà còn phải cảm nhận được tình đồng đội, sự chung vai sát cánh của những người chiến sĩ – thấy được ý nghĩa của chi tiết trong việc thể hiện chủ đề của văn bản.

Câu hỏi số 5 ở mức độ vận dụng, yêu cầu học sinh vận dụng vốn văn học, vốn hiểu biết về cuộc sống, xã hội… để không chỉ lựa chọn hướng trả lời, cách tư duy và lập luận logic, xác đáng mà còn thể hiện tư duy và bản lĩnh độc lập, tự chủ khi phân tích được sự tương đồng về ý nghĩa trong 2 chi tiết của 2 văn bản, thấy được sự gắn bó thiêng liêng của mỗi con người với những vùng đất, vùng trời của quê hương đất nước. 

Đối với phần Viết, câu 1 nghị luận văn học, thí sinh không chỉ cảm nhận được nội dung của đoạn trích mà còn thực hiện được kỹ năng phân tích một bình diện quan trọng của thể loại truyện kể. Đây là những vấn đề quen thuộc trong yêu cầu cần đạt của chương trình, hy vọng sẽ không làm khó cho thí sinh.

Câu 2, nghị luận xã hội là vấn đề mang tâm thế truyền thống, thiêng liêng nhưng lại rất cập nhật với bối cảnh xây dựng và phát triển của đất nước, đặc biệt trong “kỷ nguyên vươn mình”. Vấn đề vì thế vừa gần gũi, thiết thực, vừa chạm tới tình yêu quê hương đất nước rất thiêng liêng trong tâm hồn mỗi người dân Việt, đặc biệt có thể tạo hứng thú cho những học trò đang chuẩn bị bước vào ngưỡng cửa mới mẻ của cuộc sống, nơi các em không chỉ trau dồi, phát huy năng lực và bản lĩnh cá nhân, mà còn phải luôn tự nhắc mình giữ trái tim ấm nóng với quê hương đất nước. Tư tưởng của bài luận cũng sẽ rất phù hợp với xu hướng đổi mới, hòa nhập của thời đại.

Tuy nhiên, theo cô Tuyết, các thế hệ giáo viên, học sinh cũng như xã hội nói chung vẫn chờ đợi những bước đi mạnh mẽ hơn trong hành trình đổi mới, chờ đợi những đề thi Ngữ văn Đẹp, tiếp cận năng lực học sinh, góp phần hình thành những năng lực và phẩm chất cần thiết của các thế hệ người Việt Nam trong tương lai.

Thí sinh tại TPHCM nhận định về đề thi Văn. Thực hiện video: Đình Tuyến

Nguồn: https://vietnamnet.vn/de-thi-ngu-van-tot-nghiep-thpt-2025-dam-hoi-tho-cuoc-song-danh-thuc-qua-khu-2415234.html