Loại hình du lịch cộng đồng đang góp phần bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
Khu Du lịch cộng đồng ở bản Đôn, xã Pù Luông từ lâu được xem là “mỏ vàng” du lịch của xứ Thanh, thu hút hàng trăm nghìn lượt du khách trong và ngoài nước, với doanh thu du lịch lên tới hàng chục tỷ đồng. Sức hút của nơi đây không chỉ đến từ cảnh sắc của ruộng bậc thang, khí hậu trong lành, mà còn từ những trải nghiệm văn hóa đặc trưng bản địa. Du khách thích thú khi hòa mình vào nhịp khặp trầm bổng, điệu xòe duyên dáng, mâm cơm truyền thống bên bếp lửa, nơi tính cộng đồng được duy trì bền bỉ qua nhiều thế hệ. Nghệ nhân Hà Nam Ninh, người dành hơn 40 năm để góp phần gìn giữ chiêng, trống Mường Ca Da, mở các lớp dạy chữ Thái cổ hay các điệu múa dân gian, quan niệm: “Không có người xem thì Bằng chứng nhận nghệ nhân cũng chỉ giữ trong cái tráp, rồi phủ bụi theo thời gian”. Như lời ông nói, du lịch chính là “làn gió mới” giúp cho các giá trị văn hóa được lan tỏa, trao truyền, nuôi dưỡng.
Không chỉ ở bản Đôn, mô hình du lịch cộng đồng cũng đang là một trong những loại hình “hót” được triển khai ở nhiều địa phương. Tại bản Bút, xã Nam Xuân, những nghề truyền thống như dệt thổ cẩm, làm cơm lam, đan lát... vốn từng bị lãng quên, nay đã được hồi sinh. Trải nghiệm đời sống bản địa trở thành “sản phẩm du lịch” độc đáo, từ việc du khách được ngồi vào khung cửi tự tay dệt vải, quăng chài bắt cá, nấu cơm lam... đến chèo bè tre, săn rêu đá trên hồ Pha Đay ở độ cao 1.200m. Hiệu quả của mô hình du lịch cộng đồng không chỉ nằm ở việc lưu giữ giá trị văn hóa mà còn mang lại lợi ích kinh tế rõ rệt. Thu nhập bình quân của các hộ tham gia làm du lịch tại bản Đôn, bản Bút... ngày càng được nâng cao, nhiều hộ tham gia cung cấp dịch vụ lưu trú, trải nghiệm, ẩm thực, từ đó kéo theo sự “hồi sinh” của các nghề phụ trợ như dệt, làm mộc, chăn nuôi, góp phần tạo việc làm tại chỗ cho nhiều lao động địa phương.
Không chỉ đồng bào Thái, cộng đồng người Mường ở miền Tây xứ Thanh cũng đang khẳng định vị thế bằng các mô hình du lịch dựa vào văn hóa bản địa. Tại bản Ngàm, xã Pù Luông, người dân đã liên kết phát triển trải nghiệm “sống như người bản địa”; dẫn du khách đi rừng hái măng, tắm suối Kho Mường, dựng lều trại bên khe Thung. Các món ăn truyền thống của người Mường như xôi nếp nương, canh đắng, thịt nướng ống... được các hộ làm du lịch đưa vào thực đơn gợi nét văn hóa đậm đà đặc sắc riêng, giản dị nhưng đủ để du khách cảm nhận chiều sâu của đời sống tinh thần người bản địa.
Tuy nhiên, bên cạnh sự phát triển quá nhanh và thiếu kiểm soát cũng sẽ là nguyên nhân khiến cho một số giá trị văn hóa có nguy cơ bị “sân khấu hóa”, thương mại hóa. Nhận thức được điều này, tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều chính sách nhằm bảo tồn và phát huy giá trị truyền thống; các chương trình mục tiêu quốc gia phát triển vùng đồng bào miền núi, hay đề án phát triển sản phẩm OCOP ưu tiên là sản phẩm thế mạnh, truyền thống của các địa phương; hỗ trợ nghệ nhân mở lớp truyền dạy kỹ năng, đưa các sản phẩm truyền thống trở thành “đặc sản văn hóa” trong các tour tuyến du lịch.
Để du lịch thực sự trở thành “cầu nối” bền vững giữa bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa, các địa phương cần rà soát, định hướng phát triển du lịch đúng cách. Tạo điều kiện để lớp trẻ kế cận, kế thừa những giá trị truyền thống từ các lớp nghệ nhân. Đồng thời thiết lập bộ tiêu chí phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn bản sắc văn hóa dân tộc. Khi đó, mỗi trải nghiệm của du khách không chỉ là hành trình chiêm ngưỡng cảnh đẹp, mà còn là chuyến đi “giữ lửa”, góp phần níu giữ những giá trị văn hóa đang đứng trước nguy cơ mai một.
Bài và ảnh: Đình Giang
Nguồn: https://baothanhhoa.vn/du-lich-cong-dong-cau-noi-giua-bao-ton-va-phat-huy-gia-tri-van-hoa-257410.htm
Bình luận (0)