Giá điện tiếp tục tăng, doanh nghiệp làm gì để đối mặt với...

Theo thông báo từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam, từ ngày 10/5, giá bán lẻ điện bình quân tăng từ 2.103,11 đồng lên 2.204,07 đồng/kWh (chưa gồm thuế giá trị gia tăng - VAT), tương đương tăng 4,8%. Gần nhất, giá điện được điều chỉnh vào 11/10/2024, mức tăng cũng là 4,8%.

Việc điều chỉnh giá điện dựa theo Nghị định 72 của Chính phủ về cơ chế điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân được ban hành hồi tháng 3. Theo đó khi chi phí đầu vào tăng từ 2% trở lên, giá điện sẽ được xem xét để thay đổi 3 tháng một lần.

Chia sẻ về quyết định tăng giá điện tại họp báo chiều ngày 9/5, ông Võ Quang Lâm, Phó tổng giám đốc Tập đoàn EVN, cho biết mức tăng lần này đã được doanh nghiệp cân nhắc kỹ trên cơ sở biến động các chi phí đầu vào (giá than, khí cho sản xuất điện) và chi phí tiền điện phải trả của người dân, doanh nghiệp.

4 tháng đầu năm, chi phí cho than nhập khẩu, khí và dầu tiếp tục tăng. "Việc điều chỉnh giá bán điện từ ngày 10/5 được EVN cân nhắc kỹ để có sự dung hòa với các nhu cầu, đặc biệt bảo đảm sự cạnh tranh của nền kinh tế và an sinh xã hội", ông Lâm nói.

Ông cho biết sau khi tính toán kỹ lưỡng, đánh giá tác động đến CPI, đến nền kinh tế, EVN đã đề xuất và ban hành quyết định điều chỉnh tăng giá điện ở mức 4,8%. 

Doanh nghiệp sản xuất chịu ảnh hưởng trực tiếp

Mặc dù mức tăng có thể được thực hiện theo lộ trình và có sự điều chỉnh khác nhau giữa các bậc thang sử dụng, tác động tổng thể lên chi phí năng lượng của các doanh nghiệp là rõ rệt. Trong bối cảnh chi phí đầu vào vốn đã chịu nhiều biến động, giá năng lượng tăng thêm đang trở thành một thách thức đáng kể đối với khả năng cạnh tranh và lợi nhuận của các doanh nghiệp. 

Các ngành sản xuất thâm dụng năng lượng như thép, xi măng, dệt may, chế biến thủy sản, thực phẩm... là những đối tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp và nặng nề nhất. Điện là yếu tố đầu vào không thể thiếu trong quy trình sản xuất, chiếm tỷ trọng đáng kể trong tổng chi phí. Khi giá điện tăng, chi phí sản xuất bị đội lên, làm giảm biên lợi nhuận và gây khó khăn trong việc định giá sản phẩm cạnh tranh trên thị trường. 

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), chi phí điện chiếm 15-20% giá thành sản xuất thép. Với mức tăng giá điện 4,8%, các doanh nghiệp như Hòa Phát (HPG) và Formosa Hà Tĩnh ước tính chi phí sản xuất tăng thêm 150-250 tỷ đồng/năm. Ngành xi măng, như Vicem Hà Tiên, chịu tác động mạnh hơn khi điện chiếm 25% chi phí, khiến giá thành xi măng tăng 1,5-2,5%. Ông Nguyễn Xuân Nhu, Giám đốc một doanh nghiệp cơ khí tại Diễn Châu, Nghệ An, cho biết chi phí điện chiếm 10-15% giá thành sản phẩm. Với biên lợi nhuận ngành cơ khí chỉ 5-10%, giá điện tăng có thể đẩy nhiều doanh nghiệp vào nguy cơ thua lỗ nếu không tái cấu trúc hoạt động.

Trong khi đó, các ngành xuất khẩu như thủy sản và dệt may đối mặt với thách thức lớn khi thị trường EU và Mỹ yêu cầu giá thấp và tiêu chuẩn môi trường khắt khe. Công ty Cổ phần Thủy sản và Thương mại Thuận Phước cho biết tiêu tốn 1,5-2 tỷ đồng/tháng cho tiền điện, chủ yếu do vận hành kho lạnh cấp đông. Giá điện tăng khiến chi phí mỗi tháng tăng thêm 100-150 triệu đồng, đẩy giá thành mỗi tấn tôm chế biến tăng 400.000-600.000 đồng. Ông Trần Văn Lĩnh, Chủ tịch HĐQT Công ty Thuận Phước, nhận định giá điện tăng là “cú bồi” khiến doanh nghiệp khó khăn hơn trong việc duy trì lợi nhuận. Tương tự, Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex) báo cáo chi phí điện chiếm 10-12% giá thành, ảnh hưởng đến khả năng cạnh tranh trên thị trường xuất khẩu.

Giá điện tăng làm tăng giá thành sản phẩm, buộc doanh nghiệp phải cân nhắc tăng giá bán hoặc chấp nhận giảm lợi nhuận. Theo Chứng khoán BSC, giá điện tăng 4,8% làm chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng khoảng 0,16%, góp phần đẩy lạm phát năm 2025 lên mức dự báo 3,86-4,5%. Điều này ảnh hưởng đến sức mua trong nước và khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh áp lực thuế quan từ Mỹ và nhu cầu xuất khẩu suy giảm. 

Giá điện tăng kéo theo chi phí nguyên vật liệu, logistics, và vận hành tăng, đặc biệt trong các ngành phụ thuộc vào chuỗi cung ứng. Ví dụ, ngành cơ khí phải đối mặt với chi phí nguyên liệu (thép, nhôm) và vận chuyển tăng, làm giảm biên lợi nhuận vốn đã mỏng. 

Không chỉ ngành sản xuất, các ngành dịch vụ như khách sạn, nhà hàng, trung tâm thương mại, logistics cũng đối mặt với chi phí vận hành tăng cao do hóa đơn tiền điện tăng. Trong lĩnh vực nông nghiệp, chi phí cho việc vận hành máy bơm, hệ thống tưới tiêu, kho lạnh bảo quản cũng bị ảnh hưởng.

Thách thức và phản ứng của doanh nghiệp

Các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), chiếm 98% tổng số doanh nghiệp Việt Nam, thiếu nguồn lực để đầu tư vào công nghệ tiết kiệm năng lượng hoặc năng lượng tái tạo. Theo Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA), 60% SME gặp khó khăn trong việc duy trì lợi nhuận khi giá điện tăng.

Nhóm doanh nghiệp xuất khẩu đối mặt với áp lực từ thị trường quốc tế, nơi yêu cầu giá thấp và tiêu chuẩn phát thải carbon khắt khe. Các hiệp định thương mại tự do (FTA) như EVFTA và CPTPP yêu cầu doanh nghiệp đáp ứng tiêu chuẩn phát thải thấp. Giá điện tăng khiến chi phí đầu tư vào điện mặt trời hoặc công nghệ xanh trở nên khó khăn, đặc biệt với SME.

Nhiều doanh nghiệp sử dụng thiết bị cũ, tiêu tốn nhiều điện năng. Ví dụ, các lò luyện thép của Tôn Hoa Sen và Thép Pomina có hiệu suất năng lượng thấp hơn 20-30% so với công nghệ hiện đại. Việc thiếu đội ngũ kỹ sư chuyên về quản lý năng lượng cũng hạn chế khả năng triển khai các giải pháp tiết kiệm của doanh nghiệp.

Ngoài ra, việc giá điện tăng cũng có thể ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm, làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế. Một số chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng nếu giá điện tiếp tục tăng với tần suất cao, doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc tính toán giá thành sản phẩm và đàm phán giá với đối tác. Theo ông Đinh Hồng Kỳ, Chủ tịch Secoin, sức mua trong nước và quốc tế chưa phục hồi hoàn toàn, khiến doanh nghiệp khó chuyển chi phí điện tăng sang giá bán sản phẩm. Điều này buộc doanh nghiệp phải cắt giảm chi phí khác để duy trì giá thành.

Trước tình hình này, các doanh nghiệp đang buộc phải tìm cách ứng phó bằng việc tăng cường tiết kiệm năng lượng. Đây là giải pháp cấp bách và được nhiều doanh nghiệp triển khai, từ việc thay thế thiết bị cũ bằng công nghệ tiết kiệm điện đến việc điều chỉnh quy trình sản xuất và sử dụng năng lượng hiệu quả hơn. 

Một số doanh nghiệp có tiềm lực đang xem xét và đầu tư vào hệ thống điện mặt trời áp mái hoặc các nguồn năng lượng tái tạo khác để tự chủ một phần nguồn cung và giảm phụ thuộc vào điện lưới quốc gia. Các doanh nghiệp như Secoin (9 nhà máy gạch men) và Dệt may Thành Công đã lắp đặt điện mặt trời mái nhà, đáp ứng 20-30% nhu cầu điện và giảm phụ thuộc vào lưới điện. Chi phí đầu tư (15-20 triệu đồng/kWp) có thể hoàn vốn trong 4-5 năm.

Đối với một số ngành hàng và thị trường, doanh nghiệp có thể cân nhắc điều chỉnh tăng giá bán sản phẩm để bù đắp chi phí, tuy nhiên điều này cần được thực hiện cẩn trọng để không làm mất đi lợi thế cạnh tranh. Bên cạnh đó, nhiều hiệp hội ngành nghề và doanh nghiệp đang kiến nghị các cơ quan chức năng xem xét các chính sách hỗ trợ, giảm bớt gánh nặng chi phí điện, đặc biệt đối với các ngành bị ảnh hưởng nặng nề. 

Việc giá điện tăng là một thực tế phản ánh chi phí sản xuất điện và nhu cầu đầu tư vào hạ tầng năng lượng. Tuy nhiên, đối với doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đây là một thách thức không nhỏ, đòi hỏi sự linh hoạt, sáng tạo trong quản lý và ứng phó. Các doanh nghiệp lớn như Hòa Phát, Samsung, và Masan có thể duy trì lợi thế nhờ khả năng đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo.

Trong dài hạn, với cam kết phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, doanh nghiệp đầu tư vào năng lượng xanh sẽ đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn xuất khẩu, đặc biệt vào EU và Mỹ. Theo Bộ Công Thương, 30% doanh nghiệp công nghiệp sẽ chuyển sang năng lượng tái tạo vào năm 2030, giúp giảm phụ thuộc vào lưới điện quốc gia. Trong bối cảnh kinh tế 2025 còn nhiều biến động, những doanh nghiệp tiên phong trong quản lý năng lượng sẽ tạo lợi thế cạnh tranh, góp phần vào mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8% của Việt Nam.

Nguồn: https://baodaknong.vn/gia-dien-tiep-tuc-tang-doanh-nghiep-lam-gi-de-doi-mat-voi-chi-phi-tang-len-252654.html