Nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia

Toàn cảnh Hội thảo.

Tái cơ cấu tổ chức: Tinh gọn, hiệu quả và hội nhập

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc Cơ quan điều hành Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia cho biết, thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển KHCN,ĐMST&CĐS quốc gia, ngày 08/4/2025 Bộ trưởng Bộ KH&CN đã ban hành Quyết định số 489/QĐ-BKHCN về việc điều chuyển nguyên trạng nhiệm vụ, nhân lực, tài chính, tài sản và các nội dung liên quan từ Văn phòng các Chương trình trọng điểm cấp nhà nước và Văn phòng các Chương trình KH&CN quốc gia về Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia trực thuộc Bộ KH&CN. Theo đó, Quỹ trở thành cơ quan điều hành duy nhất các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia, đảm nhận cả nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng và sản xuất. Mô hình mới giúp tinh gọn đầu mối, thống nhất quản lý, giảm thủ tục hành chính, tăng tính linh hoạt và hiệu quả trong công tác quản lý.

Ông Đào Ngọc Chiến cho biết, trong bối cảnh dự thảo Luật KH,CN&ĐMST đang được Quốc hội xem xét, cho ý kiến và dự kiến được thông qua tại Kỳ họp thứ 9, với những yêu cầu mới đặt ra, việc tái cơ cấu và nâng cao năng lực hoạt động của Quỹ là nhiệm vụ có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, gắn với sứ mệnh và tầm nhìn phát triển lâu dài của Quỹ trong giai đoạn tới. Ông Đào Ngọc Chiến cũng kỳ vọng các đại biểu tham dự sẽ tích cực đóng góp ý kiến, góp phần hoàn thiện định hướng phát triển của Quỹ trong thời kỳ mới, đáp ứng yêu cầu đổi mới mạnh mẽ toàn diện hệ thống KH&CN quốc gia.

Ông Đào Ngọc Chiến, Giám đốc Cơ quan điều hành Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia phát biểu khai mạc Hội thảo.

Chia sẻ về hiện trạng hoạt động của Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia, ông Phạm Đình Nguyên, Phó Giám đốc Cơ quan điều hành Quỹ cho biết, thời gian qua, chất lượng nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, phát triển công nghệ có chiều hướng tăng; số lượng các nhà khoa học chủ trì nhiệm vụ nghiên cứu cấp quốc gia cũng tăng và được trẻ hóa; nhiều nhiệm vụ được doanh nghiệp và tổ chức quốc tế tiếp tục tài trợ… Đặc biệt, có sự cải thiện trong các chỉ số ĐMST toàn cầu (GII), đóng góp giải quyết các vấn đề thực tiễn của Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn còn một số tồn tại như kết nối giữa nghiên cứu cơ bản - ứng dụng - thương mại hóa chưa chặt chẽ; một số đề tài xuất sắc chưa nhận được hỗ trợ xứng đáng do các rào cản về cơ chế đánh giá, khoán chi, thời gian thực hiện…

Trong thời gian tới, Quỹ đặt kỳ vọng đưa Việt Nam vào nhóm 3 nước dẫn đầu ASEAN về chỉ số công bố quốc tế/tỷ USD; chỉ số H-index thuộc nhóm 04 nước dẫn đầu ASEAN; tăng 15% số lượng đơn sáng chế, văn bằng bảo hộ mỗi năm. Dự kiến Quỹ sẽ hỗ trợ 40-50 tổ chức KH&CN được xếp hạng, và các nhiệm vụ do Quỹ tài trợ sẽ đóng góp thiết thực cho mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025, hướng tới tăng trưởng hai con số giai đoạn 2026-2030... Qua đó, hình thành hệ sinh thái nghiên cứu chất lượng cao, nâng cao hiệu quả tài trợ, đóng góp tích cực đối với kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và tăng cường vị thế khoa học của Việt Nam.

Ông Phạm Đình Nguyên, Phó Giám đốc Cơ quan điều hành Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia báo cáo tại Hội thảo.

Gỡ "nút thắt" tài chính - quản trị để Quỹ phát huy vai trò chiến lược

Trong nội dung phát biểu tại Hội thảo, TS. Hoàng Văn Cương, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, Bộ Tài chính cho rằng, hiện nay cơ chế quản lý tài chính đối với các Quỹ KH&CN cấp quốc gia ở Việt Nam chưa đồng bộ với các quy định về quản lý ngân sách theo Luật Ngân sách nhà nước (NSNN) có hiệu lực từ năm 2017. Theo đó, để các nguồn Quỹ được phát huy tác dụng và đóng góp nhiều hơn vào mục tiêu chung trong sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là việc hỗ trợ cho khu vực tư nhân, các tổ chức KH&CN tiếp cận và sử dụng nguồn Quỹ một cách hiệu quả, cần: xác định rõ loại hình tổ chức của quỹ để áp dụng hệ thống văn bản phù hợp; hoàn thiện bộ máy tổ chức; quy định thống nhất cơ cấu tổ chức của các quỹ phù hợp với tính chất, loại hình; tăng tính độc lập của một số quỹ để tiến tới có khả năng tự cân đối, hạn chế tài trợ từ NSNN; tăng cường giám sát, minh bạch hoá tài chính.

TS. Hoàng Văn Cương, Viện Chiến lược và Chính sách kinh tế - tài chính, Bộ Tài chính báo cáo tại Hội thảo.

Từ góc độ nhà khoa học, ông Phạm Ngọc Điệp, Trưởng phòng Vật lý thiên văn và Vũ trụ, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam đánh giá cao vai trò của Quỹ Phát triển KH&CN Việt Nam trong việc hỗ trợ nghiên cứu bài bản, dài hạn; thúc đẩy văn hóa công bố quốc tế ở Việt Nam. Ông Phạm Ngọc Điệp đề xuất Quỹ cần cần tiếp cận các thông lệ quốc tế, nâng cao chất lượng xét duyệt và phản biện khoa học; xác định chiến lược ưu tiên, cân bằng giữa nghiên cứu cơ bản - nghiên cứu ứng dụng - phát triển công nghệ; phát triển nguồn nhân lực KH&CN trẻ, khuyến khích các nhóm nghiên cứu mới, tăng cường hỗ trợ cho nhà khoa học nữ; đầu tư vào hệ thống công nghệ thông tin, đơn giản hóa thủ tục hành chính, nâng cao hiệu quả giám sát - đánh giá tác động các chương trình tài trợ…

Ông Phạm Ngọc Điệp, Trưởng phòng Vật lý thiên văn và Vũ trụ, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm KH&CN Việt Nam báo cáo tại Hội thảo.

Tại Hội thảo, các đại biểu đã tập trung chia sẻ, trao đổi về những khó khăn, vướng mắc và thảo luận về nhiều giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Quỹ trong bối cảnh mới, nhằm hoàn thiện cơ chế vận hành; tăng cường năng lực tài trợ; thúc đẩy liên kết nghiên cứu - ứng dụng - thương mại hóa kết quả khoa học; giữ vai trò định hướng chiến lược cho hoạt động nghiên cứu khoa học của đất nước, đẩy mạnh hội nhập.

Đoàn Chủ tịch điều hành thảo luận.

Kết luận Hội thảo, ông Phạm Đình Nguyên, Phó Giám đốc Cơ quan điều hành Quỹ Phát triển KH&CN Quốc gia nhấn mạnh sự cần thiết của việc tái cơ cấu và đổi mới mô hình hoạt động của Quỹ. Đây không chỉ là yêu cầu nội tại của ngành KH&CN mà còn là bước đi tất yếu trong hành trình đưa KH&CN trở thành động lực tăng trưởng mới, bền vững của nền kinh tế Việt Nam.

Với vai trò là trụ cột tài chính cho các hoạt động nghiên cứu cấp quốc gia, Quỹ đang đứng trước thời điểm "chuyển mình" quan trọng - hướng đến một mô hình vận hành chuyên nghiệp, hội nhập và hiệu quả hơn. Quỹ sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp tại Hội thảo, khẩn trương hoàn thiện hệ thống văn bản, xây dựng các chương trình tài trợ thống nhất và triển khai hiệu quả, tiếp tục khẳng định vai trò trung tâm của mình trong hệ sinh thái KHCN,ĐMST&CĐS quốc gia.

Trung tâm Truyền thông KH&CN

Nguồn: https://mst.gov.vn/nang-cao-hieu-qua-hoat-dong-cua-quy-phat-trien-khcn-quoc-gia-197250515170020448.htm