Giữ 'hồn' thổ cẩm trên Đèo Gió

Phụ nữ Dao Tiền ở Đèo Gió cùng nhau thêu, khâu các sản phẩm từ thổ cẩm.

Trên đỉnh Đèo Gió, xã Ngân Sơn, giữa không gian trong lành và những mái nhà ẩn hiện trong mây, tiếng khung cửi đều đặn vang lên mỗi ngày. Bên những khung thêu mộc mạc, phụ nữ Dao Tiền vẫn cần mẫn từng đường kim, mũi chỉ, gửi gắm tâm hồn dân tộc mình trong từng tấm vải thổ cẩm rực rỡ sắc màu. Với họ, thêu thổ cẩm không chỉ là công việc mưu sinh mà còn là cách giữ gìn linh hồn văn hóa trong nhịp sống hiện đại.

Từ bao đời nay, thêu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống của người Dao Tiền ở Đèo Gió.

Mỗi họa tiết, mỗi sắc mầu không chỉ thể hiện sự khéo léo của người phụ nữ mà còn chứa đựng những câu chuyện về núi rừng, con người và tín ngưỡng của người Dao Tiền. Những đường nét hoa văn hình chim, thú, hoa lá hay dãy núi trập trùng đều là sự phản chiếu của thiên nhiên, của đời sống tinh thần phong phú được nâng niu, trao truyền qua nhiều thế hệ.

Trong buổi sáng trong lành ở Đèo Gió, chị Bàn Thị Thanh, hơn 30 tuổi, ngồi bên hiên nhà, đôi tay thoăn thoắt đưa kim trên tấm vải thổ cẩm đang dở dang. Căn nhà nhỏ của chị tựa lưng vào sườn đồi, phía trước mở ra khung cảnh núi non trùng điệp mờ trong sương sớm. Trên hiên nhà, những dãy ngô vàng óng treo đều thành hàng, lấp lánh dưới nắng mai. Ngay bên dưới, những quả bí đỏ được xếp chồng gọn gàng, tạo thành bức tranh bình dị mà ấm áp về cuộc sống nơi vùng cao.

Chị Bàn Thị Thanh (bên trái) thêu các họa tiết trên trang phục phụ nữ Dao Tiền.

Chị Thanh kể rằng, từ khi mới 13 tuổi đã tự học thêu, sau đó được các bà, các mẹ chỉ dạy thêm. Tình yêu với nghề đến rất tự nhiên, bắt đầu từ khi còn nhỏ được mẹ làm cho một bộ quần áo dân tộc mình. Càng lớn, chị Thanh càng muốn tự tay tạo ra những sản phẩm mang bản sắc của người Dao Tiền. Giờ đây, chị Thanh không chỉ làm trang phục cho mình mà còn làm để bán, góp phần quảng bá văn hóa truyền thống của dân tộc mình ra bên ngoài.

Chị Thanh cho biết: Là phụ nữ Dao Tiền, ai cũng phải biết làm trang phục truyền thống của dân tộc mình. Mỗi bộ trang phục mất nhiều thời gian, công phu, nhưng tôi rất thích, bởi đó cũng là cách để giữ gìn bản sắc văn hóa.

Nhận thấy nhu cầu về sản phẩm thổ cẩm ngày càng tăng, năm 2023, chị Thanh cùng nhiều chị em khác đã thành lập nhóm “Thêu thổ cẩm Đèo Gió” với 20 thành viên.

Những ngày đầu, sản phẩm còn ít, chất lượng chưa đồng đều, việc quảng bá cũng còn nhiều hạn chế. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ từ Hội Phụ nữ xã thông qua các lớp tập huấn kỹ thuật và hướng dẫn bán hàng, các thành viên trong nhóm dần tự tin hơn, biết cách giới thiệu và đưa sản phẩm đến với khách hàng.

Không chỉ chăm chút từng đường kim đúng kỹ thuật, các chị em trong nhóm còn học cách phối màu sao cho hài hòa mà vẫn giữ được hồn cốt văn hóa dân tộc mình. Những tấm vải thổ cẩm được hoàn thiện từ bàn tay khéo léo vừa mang vẻ đẹp tinh tế, vừa đậm đà bản sắc dân tộc.

Sản phẩm thêu tay của phụ nữ Dao Tiền Đèo Gió.

Theo bà Lý Thị Sỉnh, 62 tuổi, thành viên của nhóm, mỗi người có một thế mạnh riêng: người thêu áo, người làm mũ, người khéo tay thì may túi xách, túi đeo. Nhờ sự phân công hợp lý, sản phẩm của nhóm ngày càng phong phú, được nhiều khách hàng yêu thích.

"Dù đã có tuổi, tôi vẫn thích làm trang phục của dân tộc mình. Tôi thường dạy cho các chị em, cháu nhỏ trong bản làm trang phục, nhiều cháu còn khá nhỏ nhưng đã biết thêu họa tiết trên váy áo rất khéo", bà Sỉnh bảo.

Không chỉ dừng lại ở làm ra sản phẩm, phụ nữ Đèo Gió còn mạnh dạn ứng dụng công nghệ vào quảng bá sản phẩm.

Bà Bàn Thị Chuống, một thành viên trong nhóm, cho biết: từ khi có mạng xã hội, việc giao lưu, trao đổi công việc thuận lợi hơn nhiều, có nhóm Zalo để chia sẻ đơn hàng, học hỏi kỹ thuật mới, đồng thời bán hàng qua mạng để tiếp cận khách nhanh hơn. Cách làm này giúp họ mở rộng thị trường, đưa sản phẩm thổ cẩm vượt ra khỏi bản làng, đến với khách hàng ở Hà Nội, Hải Phòng, Cao Bằng…

Hiện nay, nhóm “Thêu thổ cẩm Đèo Gió” đã có hơn 30 mẫu sản phẩm đa dạng như: mũ, áo, khăn, túi xách, túi đeo, với giá bán từ 150.000 đến 500.000 đồng một sản phẩm. Mỗi sản phẩm không chỉ là kết quả của sự khéo léo mà còn là biểu tượng của tình yêu quê hương, của khát vọng gìn giữ và lan tỏa bản sắc văn hóa trong cuộc sống hôm nay.

Giờ đây, hình ảnh những phụ nữ Dao Tiền ở Đèo Gió tổ chức livestream bán hàng, đăng sản phẩm lên mạng xã hội, trò chuyện với khách hàng khắp nơi đã trở nên quen thuộc. Họ không chỉ là những người gìn giữ nghề truyền thống mà còn là những phụ nữ vùng cao dám nghĩ, dám làm, dám khởi nghiệp, dám bước ra khỏi ranh giới của bản làng để đưa văn hóa dân tộc hòa vào dòng chảy hiện đại.

Trong dòng chảy mạnh mẽ của thời đại số, những người phụ nữ Dao Tiền ở Đèo Gió vẫn lặng lẽ gìn giữ bản sắc riêng qua từng tấm vải thổ cẩm, từng mẫu sản phẩm cụ thể. Họ không chỉ biến giá trị văn hóa truyền thống của cha ông thành sinh kế bền vững, mà còn tiếp thêm niềm tin và động lực cho nhiều phụ nữ vùng cao khác mạnh dạn vươn lên, làm chủ cuộc sống bằng chính đôi tay và bản lĩnh của mình.

Hình ảnh người phụ nữ ở Đèo Gió bên khung cửi vẫn là biểu tượng đẹp của sự bền bỉ, sáng tạo và lòng tự hào dân tộc, những giá trị đáng trân trọng đang được thêu dệt từng ngày trên mảnh đất vùng cao Thái Nguyên.

Nguồn: https://baothainguyen.vn/tin-moi/202510/giu-hon-tho-cam-tren-deo-gio-3f538df/