Hộ kinh doanh phải nộp 3 loại thuế nào?

Hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm thuộc diện nộp thuế

Theo quy định tại Luật Quản lý thuế năm 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành, hộ kinh doanh (bao gồm cả cá nhân kinh doanh) có thể phải thực hiện 3 loại nghĩa vụ thuế chính, bao gồm thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế thu nhập cá nhân (TNCN) và lệ phí môn bài, tùy theo quy mô doanh thu và lĩnh vực hoạt động.

- Thứ nhất là Thuế giá trị gia tăng, hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên sẽ thuộc diện nộp thuế và áp dụng phương pháp tính trực tiếp trên doanh thu. Mức thuế suất cụ thể được quy định tại Điều 51, Thông tư 40/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính. Cụ thể, hoạt động bán hàng hóa chịu thuế GTGT mức 1%; dịch vụ, xây dựng không bao thầu nguyên vật liệu chịu mức 5%; một số loại hình dịch vụ đặc biệt khác có thể áp dụng mức riêng tùy theo quy định chi tiết của cơ quan thuế. Hộ kinh doanh chú ý thêm các quy định ở Nghị định số 70/2025 quy định về hoá đơn chứng từ.

giao dịch ...

Gao dịch tại Đội thuế liên huyện Bắc Nghệ 2 Ảnh: Quang An

- Thứ hai, hộ kinh doanh phải nộp thuế thu nhập cá nhân, theo cùng Thông tư 40/2021/TT-BTC, hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm trở lên cũng sẽ thuộc diện nộp thuế TNCN với phương pháp tính khoán. Tỷ lệ thuế áp dụng theo ngành nghề: 0,5% cho bán hàng hóa, 2% cho dịch vụ và xây dựng không bao nguyên vật liệu, và mức 1% hoặc 2% cho một số loại hình dịch vụ khác.

Những hộ có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm không phải nộp thuế GTGT và Thu nhập cá nhân (TNCN), đảm bảo sự công bằng và khuyến khích phát triển kinh doanh nhỏ lẻ.

- Nghĩa vụ thứ ba hộ kinh doanh phải thực hiện là đóng Lệ phí môn bài. Lệ phí môn bài được quy định tại Nghị định số 139/2016/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Nghị định số 22/2020/NĐ-CP), tính theo doanh thu của năm trước liền kề.

Cụ thể, hộ có doanh thu từ 100 đến dưới 300 triệu đồng/năm nộp 300.000 đồng/năm; từ 300 đến dưới 500 triệu đồng là 500.000 đồng/năm; từ 500 triệu đồng trở lên là 1.000.000 đồng/năm. Riêng hộ kinh doanh mới thành lập hoặc có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm sẽ được miễn lệ phí môn bài.

mmm

Đội thuế liên huyện Sông Lam 1 hướng dẫn cho các hộ dân đăng ký xuất hoá đơn điện tử kết nối với cơ quan thuế. Ảnh: Trân Châu

Thay đổi bước ngoặt từ 1/6/2025

Một thay đổi mang tính bước ngoặt sẽ chính thức áp dụng từ ngày 1/6/2025 là việc triển khai hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế khởi tạo từ máy tính tiền đối với các hộ kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên và hoạt động trong một số lĩnh vực đặc thù.

Theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, các lĩnh vực kinh doanh có nguy cơ thất thu cao và giao dịch trực tiếp với người tiêu dùng như bán lẻ hàng hóa, dịch vụ ăn uống, nhà hàng, khách sạn, vận tải hành khách, dịch vụ giải trí như rạp chiếu phim, karaoke, spa… sẽ bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối với cơ quan thuế.

Hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền là loại hóa đơn được lập ngay tại thời điểm bán hàng, sử dụng phần mềm trên thiết bị điện tử có kết nối mạng, đồng thời có khả năng truyền dữ liệu tức thời về Cục Thuế. Loại hóa đơn này không chỉ đảm bảo tính chính xác, chống gian lận doanh thu mà còn thuận tiện trong việc lưu trữ, kiểm tra và truy xuất khi cần thiết. Việc áp dụng loại hóa đơn này là bước đi quan trọng trong quá trình số hóa hoạt động quản lý thuế, giảm bớt sự phụ thuộc vào các hình thức kê khai truyền thống vốn tiềm ẩn nhiều rủi ro sai lệch.

Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích về minh bạch tài chính và thuận tiện trong quản lý, nhiều hộ kinh doanh cũng đối mặt với một số thách thức nhất định. Trong đó, trở ngại lớn nhất là sự hạn chế về kỹ năng sử dụng công nghệ và việc đầu tư chi phí ban đầu để trang bị máy tính tiền, phần mềm hóa đơn điện tử phù hợp. Đối với các hộ ở vùng sâu, vùng xa, thiếu cơ sở hạ tầng số, việc tiếp cận và sử dụng thành thạo hóa đơn điện tử vẫn là một vấn đề cần được hỗ trợ kỹ thuật từ cơ quan chức năng.

Trước thực tế đó, Cục Thuế đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ để đảm bảo hộ kinh doanh có thể chuyển đổi kịp thời và hiệu quả. Trong đó, nổi bật là việc hợp tác với các doanh nghiệp cung cấp giải pháp hóa đơn điện tử để hỗ trợ phần mềm miễn phí hoặc giá ưu đãi cho các hộ kinh doanh nhỏ. Bên cạnh đó, ngành thuế tổ chức các lớp tập huấn, hướng dẫn qua tài liệu trực tuyến, video và tổng đài hỗ trợ 24/7 nhằm đồng hành cùng người dân trong quá trình thực hiện chính sách mới.

Ông Nguyễn Duy Nam, Đội trưởng đội thuế liên huyện Sông Lam 1 ((Đô Lương, Thanh Chương, Tân Kỳ) cho biết: Ngoài các hộ có doanh thu trên một tỷ đồng, Đội đã giao các tổ hỗ trợ hộ cá nhân thực hiện hướng dẫn chính sách đến tận hộ, giới thiệu các phần mềm cung cấp như MISA, VNPT, Viettel... Hiện khoảng 100/140 hộ có doanh thu lớn ở đội quản lý đã vận hành tốt phần mềm, một số hộ còn vướng về xuất hoá đơn, thao tác chậm. Ngoài những hộ đủ điều kiện thì những hộ nào muốn thực hiện chính sách trên, Đội cũng đăng ký và thực hiện kết nối hoá đơn với cơ quan thuế.

Hiện nay, ngoài việc sử dụng hóa đơn điện tử, quy trình kê khai, nộp thuế cũng được ngành thuế đơn giản hóa và điện tử hóa. Nhiều ứng dụng quản lý thuế trên điện thoại thông minh đã được triển khai, tích hợp với các cổng thanh toán trực tuyến, giúp hộ kinh doanh nộp thuế nhanh chóng mà không cần đến trực tiếp cơ quan thuế. Đặc biệt, đối với hộ khoán, cơ quan thuế sẽ chủ động xác định mức khoán, hộ chỉ cần xác nhận và nộp đúng hạn, không cần ghi chép sổ sách kế toán phức tạp.

Để tránh rủi ro pháp lý và được hưởng các chính sách hỗ trợ tốt nhất, hộ kinh doanh cần chủ động rà soát doanh thu hàng năm để xác định nghĩa vụ thuế, liên hệ với cơ quan thuế nơi đăng ký để được hướng dẫn đăng ký và sử dụng hóa đơn điện tử đúng quy định.

Đội Thuế Vinh tập huấn thuế cho các hộ tiểu thương ở thành phố Vinh. Ảnh: Trân Châu

Các hộ kinh doanh phải ghi chép doanh thu, phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý nhà nước và cập nhật thường xuyên các quy định mới sẽ giúp hộ kinh doanh duy trì hoạt động ổn định, phát triển bền vững trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng được minh bạch hóa và hiện đại hóa.

Việc áp dụng hóa đơn điện tử và tuân thủ nghĩa vụ thuế không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp trong kinh doanh, tạo dựng uy tín, giúp hộ kinh doanh tiếp cận tốt hơn với nguồn vốn tín dụng, mở rộng quy mô và gia tăng cơ hội hợp tác. Trong dài hạn, đây chính là con đường tất yếu để hộ kinh doanh hội nhập , hoà nhịp cùng các doanh nghiệp và mạng lưới chuyển đổi số quốc gia.

Một số xử lý vi phạm đối với hộ kinh doanh nếu có hành vi vi phạm:

Từ 01/6/2025, hộ kinh doanh có doanh thu ≥ 1 tỷ đồng/năm bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, nếu không sẽ bị xử phạt theo Nghị định 125/2020 (và bổ sung của Nghị định 102/2021). Phạt tiền từ 10–20 triệu đồng nếu không xuất hóa đơn khi có nghĩa vụ. Đồng thời, hộ kinh doanh phải nộp toàn bộ số thuế trốn + tiền chậm nộp, mức phạt có thể bằng 100% số thuế trốn nếu có tình tiết giảm nhẹ.

Các nền tảng (như Shopee, Lazada, Tiki…) có trách nhiệm khấu trừ, nộp thuế thay hộ, cá nhân kinh doanh theo mỗi giao dịch (GTGT và TNCN). Nếu nền tảng không thực hiện, hộ kinh doanh phải tự đăng ký, kê khai nộp thuế, nếu không sẽ bị xử phạt theo quy định về chậm kê khai, trốn thuế..