Trước đó, ngày 3/6, Bộ VH-TT&DL đã ban hành Quyết định công bố và đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với Lễ hội Thắk Côn (Cúng dừa) của đồng bào Khmer xã An Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng. Bà Châu Thị Chúc, Giám đốc Trung tâm VH-TT&TT huyện Châu Thành cho biết: “Lễ hội Thắk Côn (hay còn được gọi là lễ hội Cúng dừa), là lễ hội dân gian truyền thống của đồng bào Khmer mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện sự tôn kính tổ tiên, cầu mong an lành, hạnh phúc và vun đắp tình đoàn kết cộng đồng các dân tộc trên địa bàn. Lễ hội có trên 300 năm hình thành và bảo tồn cho đến nay.
Ngày 3/6/2025, Bộ VH-TT&DL đã ban hành Quyết định số 1661/QĐ-BVHTTDL công bố và đưa vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia đối với lễ hội Thắk Côn (Lễ hội Cúng dừa) của người Khmer xã An Hiệp, huyện Châu Thành, tỉnh Sóc Trăng. Đây niềm vui và vinh dự của đồng bào Khmer huyện Châu Thành nói riêng và nhân dân tỉnh Sóc Trăng nói chung. Tính đến nay, tỉnh Sóc Trăng đã có 10 di sản được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Lễ hội Thắk Côn được người dân trong vùng xem như là lễ hội cầu an, thường tổ chức vào đầu mùa mưa ở Nam Bộ”.
Theo bà Châu Thị Chúc, lễ hội Thắk Côn là nơi sinh hoạt văn hóa của nhân dân trong vùng, thể hiện bản sắc văn hóa đặc trưng của người Khmer. Lễ hội gắn với tín ngưỡng cầu an mang đậm tính chất nông nghiệp, gắn với nhịp sống lao động của người dân Khmer Nam Bộ. Lễ hội diễn ra trong 5 ngày theo lịch Khmer, tại miếu Thắk Côn (ấp An Trạch, xã An Hiệp, huyện Châu Thành), trong đó nghi thức khai hội được bắt đầu từ sáng sớm ngày rằm tháng 3 âm lịch hàng năm. Lễ hội này được người dân xem như lễ cầu an, cầu cho mưa thuận, gió hòa, làm ăn thuận lợi, thường tổ chức vào đầu mùa mưa sau khi đã thu hoạch xong vụ mùa. Lễ Thắk Côn không chỉ là di sản văn hóa tâm linh đặc sắc của người Khmer Sóc Trăng, mà còn là nhịp cầu kết nói cộng đồng, gìn giữ và lan tỏa giá trị truyền thống giữa đời sống hiện đại. Và là dịp để mỗi người con Khmer trở về với cội nguồn, gửi gắm ước nguyện an lành và hun đúc tình yêu quê hương.
Theo giải thích của người dân địa phương, Thắk Côn cách gọi theo tiếng Khmer của người dân địa phương. Thắk nghĩa là “đạp”, còn Côn là “cồng”, Thắk Côn có nghĩa Đạp Cồng, gợi lại sự tích về tiếng cồng chiêng vang lên từ đất. Ngoài ra, tên gọi này còn có thể gọi là Lễ hội Cúng dừa, vì có tục lệ cúng những chiếc bình bông làm bằng trái dừa. Theo các cụ cao niên và Ban quản trị ngôi miếu thì nguồn gốc lễ hội Thắk Côn đã có hàng trăm năm nay, xuất phát từ truyền thuyết về chiếc cồng vàng nổi lên ở vùng đất An Trạch xưa kia. Theo đó, trên vùng đất này tự nhiên nổi lên một gò đất hình dạng như chiếc cồng, chân người giẫm lên nghe âm vang như tiếng cồng. Được ít lâu, tiếng cồng trong đất nhỏ dần rồi mất hẳn. Dân gian cho là sự linh thiêng bèn lập miếu thờ và cứ đến ngày 16/3 âm lịch hàng năm, bà con ở ấp An Trạch lại tổ chức lễ hội cầu an tại đây.
Lễ vật cúng trong lễ hội là bình bông làm bằng trái dừa dừa tươi vạt hai mặt, rồi cắm vào đó những cây bông được tạo thành bởi những lá trầu xanh và những bông hoa để trang trí tạo thành lễ vật tượng trưng cho sự tinh khiết, thanh sạch nhưng hết sức trang nghiêm tập trung trên một vật cúng hết sức đặc biệt mà người Khmer gọi là Slathođôn (đôn là dừa), là nét đặc trưng cho lễ hội này. Salathođôn là do người dân tự làm hoặc mua sẵn mang cúng tại miếu. Người dân ở đây cúng dừa và các thứ khác như: nhang, đèn, hoa sen, chỉ đỏ…
Các thứ hoa trái tượng trưng cho sự thanh khiết và thiêng liêng ấy tập trung trên một vật cúng hết sức đặc biệt mà đồng bào Khmer gọi là Slathođôn - bình bông làm bằng trái dừa. Phần cây bông được tạo thành bởi những lá trầu xanh và những bông hoa. Miếng trầu, lễ vật không thể thiếu trong các nghi thức đám cưới, giỗ cúng tổ tiên của các dân tộc ở ĐBSCL được cụm thành chiếc lá để trang trí cho Slathođôn. Bình hoa Slathođôn giản dị, tiết kiệm và khá đẹp mang tính tượng trưng rất cao là lễ vật chủ yếu trong lễ cúng.
Sau khi để lễ vật lên bàn thờ, bắt đầu thắp nhang khấn vái. Nội dung lời khấn vái chủ yếu thể hiện ước vọng về sự an lành, hạnh phúc, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt bội thu, người người có được cuộc sống an lành, hạnh phúc, giúp người ta nhớ về cội nguồn, tổ tiên, ông bà để sống chan hòa và yêu thương nhau hơn. Cúng xong, người đi cúng xin lộc đem về nhà cùng với lễ vật với mong muốn được theo như ý nguyện đã cầu. Xuất phát từ tính trang nghiêm, nên việc chọn người đứng ra làm nghi lễ trong lễ hội cũng phải là người ngay thẳng, thật thà, có uy tín trong cộng đồng, được nhiều người tin tưởng.
Lễ hội Thắk Côn diễn ra với các nghi thức chính mang tinh thần Phật giáo. Theo đó, trong 3 ngày diễn ra lễ hội, các nghi thức chính cũng giống như lễ cầu an, gồm: Sáng dâng cơm cho sư, tối mời sư tụng kinh cầu siêu, làm phước để cầu an cho dân và sau cùng là thuyết pháp cho Phật tử nghe về giáo lý nhà Phật. Trong thời gian diễn ra lễ hội gắn với các hoạt động văn hoá, văn nghệ, vui chơi, giải trí náo nhiệt của Đoàn nghệ thuật sân khấu Dù kê truyền thống, quán ăn, quán nước phục vụ lễ hội từ tối đến sáng.
Tất cả những nghi thức trong lễ hội phản ánh một niềm tin tuyệt đối của cư dân vùng đất có chiếc “cồng vàng” trong truyền thuyết đối với một biểu tượng văn hóa độc nhất là chiếc cồng, một vật vừa có ý nghĩa tập hợp cộng đồng, cũng vừa là một sản phẩm của văn hóa tinh thần, nhất là khi mỗi dịp những lễ hội truyền thống thì những chiếc cồng lại vang lên trong các khóm, ấp, phum sóc của đồng bào Khmer sinh sống. Tiếng cồng đó nhắc nhở cháu con về tình đoàn kết, thương yêu, giúp đỡ lẫn nhau và trên hết là tinh thần yêu lao động, làm ra của cải vật chất như mong ước của tất cả người dân Khmer tỉnh Sóc Trăng nói chung, của huyện Châu Thành nói riêng.
Lễ hội Thắk Côn góp phần bổ sung thêm một hình thức cúng cầu an trong hệ thống lễ hội của người Khmer Nam Bộ. Từ một lễ hội có tính địa phương ngày càng có nhiều khách thập phương cùng tìm đến với lễ hội định kỳ hàng năm. Mỗi năm đến ngày lễ hội, đã có hàng chục ngàn lượt người trong và ngoài tỉnh đến tham dự.
Tính đến nay, tỉnh Sóc Trăng đã có 10 di sản được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, bao gồm: Nghệ thuật sân khấu Dù Kê (năm 2014); Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ (năm 2012); Lễ hội Nghinh Ông Trần Đề (năm 2019); Nghệ thuật Rô Băm (năm 2019); Nghệ thuật trình diễn dân gian Múa Rom vong (năm 2019); Nghệ thuật trình diễn dân gian Nhạc Ngũ âm (năm 2019); Nghề thủ công truyền thống Nghề làm bánh Pía của người Hoa Sóc Trăng (năm 2020); Lễ hội Đua ghe Ngo của người Khmer Sóc Trăng (năm 2022); Lễ hội Chrôi Rum Chếk – Lễ hội Phước Biển của người Khmer thị xã Vĩnh Châu (năm 2025) và Lễ hội Thắk Côn – Lễ hội Cúng dừa của người Khmer xã An Hiệp, huyện Châu Thành (năm 2025).
Nguồn: https://cand.com.vn/Chuyen-dong-van-hoa/le-hoi-thak-con-cua-dong-bao-khmer-soc-trang-duoc-cong-nhan-la-di-san-van-hoa-phi-vat-the-quoc-gia-i772107/
Bình luận (0)