Nghiên cứu giả mạo tràn ngập các tạp chí khoa học

nghiên cứu giả mạo - Ảnh 1. — Nghiên cứu giả mạo có thể làm xói mòn niềm tin của công chúng vào khoa học - Ảnh: EARTH

Theo trang Earth, các nhà điều tra vừa hé lộ một hệ thống phối hợp rộng lớn gồm các nhà môi giới, các tạp chí bị chiếm đoạt, và những "nhà máy sản xuất bài báo" tạo ra nghiên cứu khoa học giả để kiếm lời.

Công chúng mất niềm tin vào khoa học

Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi Đại học Northwestern (Mỹ) cho biết quy mô của vấn đề này có thể làm xói mòn niềm tin của công chúng vào khoa học, nếu không sớm có biện pháp can thiệp.

"Khoa học phải tự giám sát tốt hơn để bảo vệ tính liêm chính của mình", nhà vật lý Luís A. N. Amaral, tác giả chính của nghiên cứu, nhấn mạnh.

Mọi người thường xem gian lận trong khoa học là câu chuyện về một nhà nghiên cứu không trung thực thao túng dữ liệu hoặc đạo văn.

Nhưng nhóm của ông Amaral phát hiện ra những mạng lưới toàn cầu tinh vi, gồm các cá nhân và tổ chức phối hợp chặt chẽ để thao túng quá trình xuất bản.

"Những mạng lưới này về cơ bản là các tổ chức tội phạm, cùng nhau giả mạo quy trình khoa học", Amaral nói. "Hàng triệu USD được chi cho các hoạt động này".

"Ngành kinh doanh" bùng nổ

Dữ liệu đã tiết lộ vai trò trung tâm của các "nhà máy sản xuất bài báo" - những cơ sở sản xuất các bài nghiên cứu khoa học giả cho khách hàng trả tiền.

Một số nội dung được tạo ra bằng cách bịa đặt thông tin, đạo văn, hoặc sử dụng hình ảnh đã bị chỉnh sửa, với những tuyên bố mà về mặt khoa học là không thể.

"Nhiều người trả tiền cho các 'nhà máy sản xuất bài báo' và không chỉ mua bài báo, mà còn có thể mua luôn cả trích dẫn. Họ trông giống như những nhà khoa học có uy tín, trong khi hầu như chẳng tiến hành nghiên cứu nào của chính mình", Amaral nói.

Theo tác giả Reese Richardson, các bên cung cấp loại dịch vụ này có nhiều mô hình khác nhau nhưng cùng một mục tiêu là bán danh tiếng.

"Họ thường bán vị trí tác giả với giá hàng trăm hoặc thậm chí hàng nghìn USD", ông nói. "Một người có thể trả nhiều hơn để được ở vị trí tác giả chính hoặc ít hơn để ở vị trí tác giả thứ tư".

Nhóm của Amaral thậm chí đã phát triển một hệ thống phát hiện sản phẩm của "các nhà máy sản xuất bài báo", bao gồm việc quét những lỗi khả nghi như nhận dạng sai thiết bị phòng thí nghiệm. Phương pháp này đã phát hiện ra các bài báo đáng ngờ được chấp nhận bởi các tạp chí uy tín.

Cuộc điều tra cũng phát hiện ra các nhà môi giới - những người kết nối tất cả các phần của chuỗi gian lận như người viết thuê, tác giả trả tiền, tạp chí sẵn sàng đăng, thậm chí cả biên tập viên đồng lõa.

Trong một số trường hợp, các đối tượng gian lận bỏ qua hoàn toàn các tạp chí hợp pháp bằng cách chiếm đoạt danh tính của những tạp chí đã ngừng hoạt động. Chiến thuật này được gọi là chiếm đoạt tạp chí, giúp ấn phẩm của họ có vẻ hợp pháp.

"Điều này đã xảy ra với tạp chí HIV Nursing", ông Richardson nói. "Trước đây đây là tạp chí của một tổ chức y tá chuyên nghiệp ở Vương quốc Anh, rồi nó ngừng xuất bản và tên miền hết hạn. Một tổ chức đã mua lại tên miền và bắt đầu xuất bản hàng nghìn bài báo về những chủ đề hoàn toàn không liên quan đến ngành điều dưỡng".

Các nhà nghiên cứu cảnh báo rằng vấn đề này sẽ chỉ trở nên tồi tệ hơn với sự phát triển của trí tuệ nhân tạo tạo sinh, vốn có thể sản xuất văn bản và dữ liệu giả mạo nhưng thuyết phục trên quy mô lớn.

BÌNH MINH

Nguồn: https://tuoitre.vn/nghien-cuu-gia-mao-tran-ngap-cac-tap-chi-khoa-hoc-20250812101035698.htm