 |
| Gia đình ông Nguyễn Trọng Chiếm, thị trấn Quỹ Nhất (Nghĩa Hưng) được công nhận là gia đình văn hóa tiêu biểu nhiều năm liền ở địa phương. |
Nam Định là vùng đất có bề dày truyền thống lịch sử, văn hóa, từ bao đời nay, văn hóa làng xã, văn hóa dòng họ, văn hóa gia đình cùng với truyền thống hiếu học, trọng nghĩa tình, đoàn kết cộng đồng đã hun đúc nên nếp sống, văn hóa ứng xử, giao tiếp chuẩn mực giữa các thành viên trong gia đình, giữa gia đình và xã hội. Mô hình gia đình truyền thống nhiều thế hệ cùng chung sống trong một mái nhà, với mối quan hệ gắn bó giữa ông bà, cha mẹ và con cháu. Giáo dục đạo đức trong gia đình được đặt lên hàng đầu, trong đó coi trọng các giá trị cốt lõi như: lòng hiếu thảo, biết ơn, sự trung thực, cần cù lao động, tiết kiệm, đoàn kết, yêu thương, chăm sóc, tương trợ lẫn nhau, kính trên nhường dưới… Trong nhiều năm qua, phong trào “dài hơi” Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa đã lấy xây dựng gia đình văn hóa là một trong những tiêu chí hạt nhân, cốt lõi nhằm bảo vệ và phát huy các giá trị văn hóa gia đình truyền thống, xây dựng con người văn hóa mới, làm nền tảng quan trọng xây dựng cộng đồng khu dân cư, làng xóm, xã, huyện và cơ quan văn hóa. Theo số liệu của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VH, TT và DL), đến nay toàn tỉnh có 590.178/624.323 hộ đạt danh hiệu “Gia đình văn hóa” (tỷ lệ 94,53%); 99,29% thôn, xóm, tổ dân phố được công nhận danh hiệu “Khu dân cư văn hóa”. Hàng năm, các địa phương trong tỉnh tổ chức hơn 1.000 hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao gắn với tuyên truyền, nhằm biểu dương các gương gia đình tiêu biểu, gia đình, dòng họ hiếu học… qua đó góp phần lan tỏa những giá trị tốt đẹp của văn hóa gia đình.
Bên cạnh những thành tựu to lớn mà cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư - cách mạng công nghệ số mang lại thì sự thay đổi mạnh mẽ về lối sống, cách nghĩ, cách giao tiếp và thói quen sinh hoạt trong thời đại công nghệ số cũng đang đặt ra những nguy cơ làm mai một bản sắc văn hóa gia đình truyền thống. Khoảng cách giữa các thế hệ trong gia đình gia tăng do chênh lệch về tri thức số; nhiều bố mẹ ít có thời gian tương tác trực tiếp với con do bận rộn công việc và thường xuyên sử dụng máy tính, điện thoại trong thời gian rảnh rỗi. Trẻ em và thanh, thiếu niên tiếp xúc sớm với mạng xã hội, điện thoại thông minh, máy tính bảng, trò chơi trực tuyến… dẫn tới tình trạng “mỗi người một thế giới” trong khi nhiều phụ huynh lại thiếu kỹ năng định hướng, quản lý con em sử dụng thiết bị công nghệ hiệu quả. Những bữa cơm quây quần, những buổi sum họp người thân trong gia đình dần vắng đi sự giao tiếp, sẻ chia trực tiếp. Trong khi không gian mạng cũng là nơi tiềm ẩn nhiều nội dung độc hại, phản văn hóa, dễ gây ảnh hưởng xấu đến nhận thức, hành vi và đạo đức, đặc biệt là đối tượng vị thành niên. Khi những chuẩn mực văn hóa truyền thống không còn được coi trọng thì những rạn nứt trong mối quan hệ gia đình là điều dễ xảy ra.
 |
| Tiểu phẩm kể chuyện về chủ đề "Mái ấm gia đình" do các cháu Trường Mầm non Sao Vàng (thành phố Nam ĐỊnh) thể hiện. |
Trước thực trạng đó, các cấp, ngành, địa phương, tổ chức xã hội trên địa bàn tỉnh đã triển khai nhiều hoạt động thiết thực nhằm gìn giữ, phát huy giá trị văn hóa gia đình. UBND tỉnh đã ban hành Kế hoạch số 34/KH-UBND ngày 23/3/2022 thực hiện Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh; trong đó xác định rõ mục tiêu: Nâng cao nhận thức toàn xã hội về vai trò, vị trí của gia đình trong thời kỳ mới; xây dựng gia đình no ấm, tiến bộ, hạnh phúc, văn minh; bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống tốt đẹp và chủ động thích ứng với biến đổi của xã hội hiện đại… Báo Nam Định, các trang thông tin điện tử cấp huyện, thành phố thường xuyên đăng tải các bài viết, video phóng sự tuyên truyền về gương sáng gia đình, lan tỏa kỹ năng, phương pháp giáo dục con cái thời công nghệ, cách sử dụng mạng xã hội an toàn… Hàng năm, Sở VH, TT và DL phối hợp Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Tỉnh Đoàn, Hội Khuyến học tỉnh tổ chức các đợt tuyên truyền, tập huấn kỹ năng xây dựng gia đình hạnh phúc, nuôi dạy con bằng phương pháp tích cực, phòng chống bạo lực gia đình, bạo lực trẻ em, bạo lực tinh thần trên không gian mạng... Sở VH, TT và DL phối hợp, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị, địa phương tăng cường tuyên truyền nội dung Bộ tiêu chí ứng xử trong gia đình theo phương châm “tôn trọng, bình đẳng, yêu thương, chia sẻ”; tổ chức các hoạt động: biểu diễn nghệ thuật, tuyên truyền, cổ động trực quan, các hội nghị, hội thảo, tọa đàm, tập huấn, nâng cao kiến thức về công tác gia đình, bình đẳng giới nhân Ngày Quốc tế Hạnh phúc (20/3), Ngày Gia đình Việt Nam (28/6) và Tháng hành động quốc gia về phòng, chống bạo lực gia đình, Tháng hành động Vì trẻ em. Qua đó nhằm tôn vinh, lan tỏa ý nghĩa mái ấm gia đình, tuyên truyền giá trị cốt lõi của gia đình, góp phần hình thành chuẩn mực con người trong thời kỳ mới.
Tại các thôn, xóm, tổ dân phố, việc xây dựng, phát huy hệ giá trị văn hóa, gia đình, chuẩn mực con người được đưa vào hương ước, quy ước, trở thành một trong những tiêu chí quan trọng bình xét các danh hiệu “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa”. Trong đó, chú trọng tiếp thu những giá trị văn hóa mới của gia đình hiện đại, kế thừa, gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa gia đình truyền thống, tập quán tốt đẹp trong cộng đồng dân cư. Nhiều địa phương đã sáng tạo trong xây dựng các mô hình “gia đình văn hóa” tiêu biểu như: “Gia đình học tập” ở các huyện: Xuân Trường, Hải Hậu, Nghĩa Hưng; “Dòng họ khuyến học” ở các huyện Vụ Bản, Nam Trực; “Thôn, xóm, tổ dân phố không có người vi phạm pháp luật” ở các huyện: Giao Thủy, Ý Yên, Trực Ninh; “Tổ liên gia số” ở thành phố Nam Định - ứng dụng nhóm Zalo để kết nối, chia sẻ kinh nghiệm giáo dục con cái và gìn giữ nếp nhà. Tại các trường học, hoạt động giáo dục đạo đức, kỹ năng sống và giá trị gia đình cũng được lồng ghép vào nội dung giảng dạy. Nhiều trường học đã triển khai hiệu quả các chương trình như “Giờ học về lòng biết ơn”, “Thư gửi cha mẹ”, “Ngày hội gia đình học sinh”, khuyến khích sáng tạo thông qua các hoạt động nghệ thuật, âm nhạc, các trò chơi dân gian, tạo không gian kết nối giữa nhà trường - gia đình - xã hội. Tại các địa phương trong tỉnh, có hơn 70% hộ gia đình được tập huấn về kỹ năng số, nhiều người cao tuổi biết dùng ứng dụng truyền thông, thanh toán điện tử, tra cứu thủ tục hành chính; định kỳ tổ chức các buổi sinh hoạt gia đình, chia sẻ về các câu chuyện, kinh nghiệm và các bài học về văn hóa gia đình. Đặc biệt, ở một số địa điểm công cộng tại các khu dân cư được lắp wifi miễn phí, camera an ninh, tổ chức các hoạt động sinh hoạt cộng đồng đã tạo ra môi trường gắn kết giữa công nghệ số và văn hóa truyền thống. Nhiều người trẻ đã năng động sử dụng thiết bị công nghệ, sản xuất các sản phẩm truyền thông số để đăng tải trên các nền tảng mạng xã hội Facebook, TikTok, YouTube giới thiệu các phong tục gia đình, món ăn truyền thống,... qua đó giúp lan tỏa văn hóa gia đình.
Trong thời đại công nghệ số, việc gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa gia đình là vô cùng quan trọng để duy trì những giá trị truyền thống tốt đẹp và kết nối các thế hệ. Đó không chỉ là trách nhiệm của các cơ quan quản lý Nhà nước mà còn là bổn phận của từng người dân, từng gia đình. Đó là việc duy trì những thói quen tưởng như giản đơn nhưng mang ý nghĩa sâu sắc như: bữa cơm chung mỗi tối, lời chào hỏi mỗi sáng hay những câu chuyện kể về tổ tiên cho con cháu, giáo dục truyền thống văn hóa giao tiếp, ứng xử trong gia đình, dòng họ, duy trì các nghi lễ truyền thống cúng giỗ, lễ tết và các hoạt động văn hóa khác trong gia đình. Chính từ những mái ấm bình dị, nơi đạo lý gia phong, gia đạo, truyền thống văn hóa gia đình được vun đắp hàng ngày đã và đang tạo nền tảng vững chắc cho xã hội phát triển bền vững trong kỷ nguyên số.
Bài và ảnh: Khánh Dũng
Nguồn: https://baonamdinh.vn/xa-hoi/202506/nhan-ngay-gia-dinh-viet-nam-286-gin-giu-van-hoa-gia-dinh-truyen-thongtrong-thoi-dai-cong-nghe-so-31c207b/
![[Ảnh] Các nghệ sĩ Cuba mang "bữa tiệc" trích đoạn kinh điển của ballet thế giới đến Việt Nam](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/6/26/797945d5d20b4693bc3f245e69b6142c)
Bình luận (0)