Nỗi lo 'tay ngang' quản lý giáo dục cấp cơ sở

Từ ngày 1/7, chính quyền địa phương 2 cấp bắt đầu vận hành. Đối với giáo dục, đây là dấu mốc Phòng GD&ĐT cấp quận, huyện chấm dứt vai trò, chức năng, nhiệm vụ, thay vào đó các cơ sở giáo dục sẽ được quản lý bởi cấp phường, xã và Sở GD&ĐT. Theo phân cấp, UBND cấp xã được giao quản lý mầm non, tiểu học, THCS.

Theo hướng dẫn, mỗi Phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã phải bố trí tối đa 2 biên chế phụ trách giáo dục tuy nhiên theo Bộ GD&ĐT, hiện nay đội ngũ công chức phụ trách giáo dục cấp xã thiếu hụt cả về số lượng lẫn trình độ, năng lực chuyên môn.

Có những địa phương chỉ có 20-30% công chức cấp xã phụ trách giáo dục có chuyên môn hoặc kinh nghiệm trong lĩnh vực. Nhiều người từng làm Văn phòng thống kê, Đoàn thanh niên, Hội chữ thập đỏ, Hội liên hiệp Phụ nữ huyện… nay được bố trí theo dõi, quản lý giáo dục dẫn đến cán bộ lúng túng, không tự tin, không biết phải tham mưu, chỉ đạo thế nào, nhất là năm học mới cận kề với hàng loạt đầu việc phải triển khai.

Ông Huỳnh Viễn Chung, Chủ tịch Phường Hòa Sơn, tỉnh Đắk Lắk cho biết, cán bộ phụ trách giáo dục ở Phòng Văn hóa - Xã hội không có chuyên môn, kinh nghiệm nên khi tiếp nhận công việc có tâm lý e ngại, thiếu tự tin trong khi cấp xã quản lý, chỉ đạo nhiều nội dung.

Trước đây, khi có phòng GD&ĐT, sẽ có chuyên viên có chuyên môn theo sát, chỉ đạo các nhà trường theo từng bậc học. Trước thực tế khó khăn, địa phương đã thành lập 3 tổ chuyên môn gồm: mầm non, tiểu học, THCS trong đó có nhân viên phòng văn hóa- xã hội và quản lý các nhà trường để tư vấn, hỗ trợ nhau.

“Vấn đề hiện nay là cần có cơ chế thu hút đội ngũ giáo viên gắn bó với các trường học vùng khó vì vừa tuyển dụng lại có người xin luân chuyển. Trong khi ký hợp đồng hiện nay mức lương thấp, không thu hút được giáo viên”, ông Chung nói.

Chủ tịch phường Tân Giang, tỉnh Cao Bằng Nguyễn Minh Châu chia sẻ, phường có 12 trường học, trong đó nhiều điểm trường lớp ghép cách xa trung tâm. Với mô hình chính quyền mới, cấp xã có thuận lợi, tuy nhiên cũng gặp nhiều khó khăn cần tháo gỡ.

Ông cho rằng, cán bộ quản lý trực tiếp không có chuyên môn lẫn kinh nghiệm trong ngành sẽ có nguy cơ đứt gãy công tác chỉ đạo, giám sát trường lớp. Giáo dục cơ sở là nền nóng với nhiều nội dung đòi hỏi người quản lý phải có chuyên môn, dành nhiều thời gian, công sức vào đó.

Ngành giáo dục đối mặt với khó khăn đó là nhiều cán bộ quản lý giáo dục cấp xã không có trình độ chuyên môn lẫn kinh nghiệm

Vị Chủ tịch phường cũng chỉ ra thực tế, trình độ chuyên môn, kinh nghiệm của công chức ở các địa phương không đồng đều sẽ có nguy cơ triển khai các đầu việc mỗi nơi một kiểu. Điều kiện, ngân sách của từng xã, phường khác nhau, nhiều nơi eo hẹp sẽ có sự đầu tư nguồn lực hạn chế, lâu dài ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục cơ sở.

Chủ tịch phường này kiến nghị Bộ GD&ĐT xem xét lại định biên giáo dục cho cấp xã, đảm bảo mỗi xã 2 cán bộ có trình độ chuyên môn phụ trách lĩnh vực. Bên cạnh đó, nhanh chóng có chương trình bồi dưỡng, đào tạo bài bản chuyên sâu có cán bộ.

“Với tình hình hiện nay, khi có sự việc như học sinh xúc phạm giáo viên xảy ra và trường báo cáo lên Phòng Văn hóa - Xã hội cấp phường, xã, cán bộ này chưa biết xử lý thế nào vì chưa có kinh nghiệm”, ông Châu nói.

Vừa chạy vừa xếp hàng

Ở vai trò quản lý cấp Sở, bà Nguyễn Thị Nguyệt, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Tĩnh cho biết, vấn đề bức thiết hiện nay là tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ. Để giải quyết rốt ráo vấn đề trong thời gian ngắn là bài toán khó nên Sở GD&ĐT Hà Tĩnh quyết định biệt phái giáo viên. Bên cạnh đó, Sở rà soát, đề xuất tuyển dụng thêm giáo viên để đáp ứng yêu cầu dạy học trong năm học mới.

“Thời gian qua ngành giáo dục phải “vừa chạy vừa xếp hàng” để vận hành hệ thống và điều lo lắng nhất đó chính là câu chuyện chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục cơ sở”. ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội

Giám đốc Sở GD&ĐT TP Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Hiếu cho biết, sau sáp nhập, địa phương có 168 xã, phường. Để chuẩn bị cho năm học mới, Sở GD&ĐT chủ động tập huấn cho cán bộ các phường xã, rà soát cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên…, trong đó thiếu giáo viên là vấn đề cấp bách đòi hỏi công tác tuyển dụng đội ngũ cần được phân cấp rõ nhằm đảo bảo thuận lợi cho việc phân công, điều động trong thời gian tới.

Còn ông Trần Thế Cương, Giám đốc Sở GD&ĐT Hà Nội thừa nhận, thời gian qua ngành giáo dục phải “vừa chạy vừa xếp hàng” để vận hành hệ thống và điều lo lắng nhất đó chính là câu chuyện chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục cơ sở.

Toàn thành phố có 347 cán bộ phụ trách giáo dục cấp phường xã, có tới 39% không có bằng sư phạm, không có kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực và nếu có thì một người từng phụ trách chuyên môn một lĩnh vực nay phải kiêm nhiệm toàn bộ công việc các cấp học, dẫn đến lúng túng. Sở này đã phải huy động giáo viên, cán bộ giáo dục cơ sở hỗ trợ công chức cấp xã; tăng cường tập huấn cho đội ngũ theo tinh thần “cầm tay chỉ việc”.

Lập đường dây nóng gỡ khó

Bộ GD&ĐT cho biết, trước mắt, Bộ GD&ĐT sẽ tập huấn chuyên sâu cho đội ngũ cán bộ, công chức các Sở GD&ĐT, nhất là đội ngũ công chức ở cấp xã theo dõi lĩnh vực giáo dục trong năm 2025 đồng thời thành lập đường dây nóng để hướng dẫn, giải đáp các khó khăn, vướng mắc, bất cập trong lĩnh vực.

Theo Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng, ngày 5/8, Bộ đã tổ chức hội nghị tập huấn cho cán bộ quản lý giáo dục với 1.635 điểm cầu, hơn 50.000 người tham gia.

Lãnh đạo Bộ GD&ĐT đã lắng nghe, thấu hiểu nhiệm vụ ở cấp xã với nhiều thách thức, khó khăn và cần sự đồng hành, hỗ trợ. Ông đề nghị, cán bộ các địa phương phải nghiên cứu kỹ các văn bản và tìm cách “nhập cuộc” nhanh chóng với tinh thần “4 không”: không bỏ trống nội dung quản lý, không chồng chéo nội dung quản lý, không nắm rõ nội dung quản lý, không nắm rõ phương pháp quản lý.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Phạm Ngọc Thưởng trong một lần kiểm tra trường học

Theo ông Thưởng, trước đây có phòng GD&ĐT quản lý chuyên môn, khi phòng này không còn tồn tại, cán bộ phải có tư duy, đổi mới phương pháp làm việc, thích ứng.

Cán bộ cấp xã phải có chương trình làm việc với các cơ sở giáo dục, lắng nghe thầy cô giáo chia sẻ, bám sát cơ sở để nắm bắt thông tin thuận lợi, khó khăn. Bên cạnh đó, ông yêu cầu nâng cao năng lực đội ngũ quản lý trường học cơ sở để thực hiện nhiệm vụ giáo dục ở trường học vừa tham mưu cho cấp xã.

Trong tháng 8/2025, Bộ GD&ĐT có kế hoạch thành lập 6 đoàn kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ quản lý giáo dục khi triển khai chính quyền 2 cấp ở các địa phương nhằm nắm bắt tình hình, nhận diện khó khăn từ đó có giải pháp hỗ trợ, tháo gỡ, tránh trường hợp chồng chéo, thực hiện không đúng chức năng, nhiệm vụ.

Thứ trưởng Bộ GD&ĐT cho rằng, về tuyển dụng, điều động giáo viên đã được phân quyền cho Sở GD&ĐT. Việc này nhằm đảm bảo thuận lợi, hiệu quả, công bằng trong tuyển dụng cũng như luân chuyển cán bộ trong thời gian tới. Trước đây, khi UBND cấp quận, huyện tuyển dụng giáo viên dẫn đến thừa thiếu giáo viên cục bộ ở các địa phương mà nguyên nhân thầy cô huyện này không điều động được sang huyện khác. Khi giao nhiệm vụ này cho Sở, tuyển dụng tăng cơ hội cho giáo viên, luân chuyển giữa trường học thuận tiện hơn.

Nguồn: https://tienphong.vn/noi-lo-tay-ngang-quan-ly-giao-duc-cap-co-so-post1766730.tpo