NSND Thanh Hải - Người thầm lặng sau tiếng đờn

NSND Thanh Hải và NSND Bạch Tuyết trong chương trình giao lưu tại Trường Đại học Tây Đô.

Còn nhớ cách đây gần 9 năm, Liên Chi hội Sinh viên Bạc Liêu tại Trường Đại học Tây Đô tổ chức chương trình giao lưu "Cội nguồn hình thành sân khấu cải lương Nam Bộ". Dù chương trình với quy mô nhỏ, nhưng hai khách mời là NSND Bạch Tuyết và NSND Thanh Hải vẫn vui vẻ nhận lời tham gia, chia sẻ hết tình. Bởi, các nghệ sĩ trân trọng tấm lòng của lớp trẻ dành cho cải lương. Trong chương trình ấy, nhiều bạn trẻ ấn tượng với người nhạc sĩ có vẻ phong trần, gai góc nhưng lại uyển chuyển, lả lướt trên từng phím đờn, đờn cho nghệ sĩ ca, thị phạm cho sinh viên xem và kể cho mọi người nghe về tình yêu cải lương. Đó chính là NSND Thanh Hải.

Một trong những lời chia sẻ của ông hồi gần 9 năm trước, đến giờ chúng tôi vẫn còn nhớ: "Cải lương đã ăn sâu vào trong lòng mỗi người như một căn duyên khó dứt. Như tôi đây, cha mẹ tôi và đến tôi đều theo nghiệp cổ nhạc. 60 tuổi đời tôi chưa làm nghề gì ngoài đờn ca". 9 năm sau, khi đã sắp bước vào tuổi thất tuần, NSND Thanh Hải vẫn giữ trọn cho mình nghiệp đờn ca, tới hơi thở cuối cùng.

Nói về âm nhạc cải lương hiện nay, NSND Thanh Hải mặc nhiên được kể đến ở những tên tuổi đầu tiên, với danh xưng bậc thầy. NSND Thanh Hải sinh ra trong một gia đình có truyền thống cải lương trên quê hương đất cảng Hải Phòng, cha là thầy đờn chuyên đờn tranh, mẹ là nghệ sĩ Bích Dần, những nghệ sĩ tiền phong của Đoàn Cải lương Phương Đông (Hải Phòng). Ngay từ nhỏ, ông đã được làm quen với giai điệu cổ nhạc phương Nam, tập sử dụng nhạc cụ, nhất là đờn tranh. Mới 16 tuổi, chàng thiếu niên Thanh Hải đã là tay đờn cải lương có tiếng của sân khấu miền Bắc. Ông có duyên học với thầy đờn Út Du, rồi sau là được đôi nghệ sĩ tài danh Thanh Hùng - Ngọc Hoa dìu dắt, tay nghề dần tiến bộ vượt trội.

Sau năm 1975, NSND Thanh Hải rời quê vào miền Nam, lập nghiệp bằng sở trường đờn nhạc cổ của mình, được học nghề từ các bậc thầy tài hoa như Văn Vĩ, Văn Giỏi, Năm Cơ, Hai Thơm, Bảy Bá... Sau đó, ông đầu quân về các đoàn như Đoàn Văn công TP Hồ Chí Minh, Đoàn 284, Nhà hát Trần Hữu Trang… Thập niên 1980, ông cùng với nhạc sĩ Văn Giỏi phụ trách các chương trình cải lương của Đài tiếng nói Nhân dân TP Hồ Chí Minh, thể hiện nhiều bản nhạc cổ theo phong cách mới lạ. Trong đó, việc cải biên bản Vọng kim lang là thành tựu lớn, tạo nên "hiện tượng đặc biệt".

NSND Thanh Hải có khả năng sử dụng nhiều loại nhạc cụ, từ violon, organ, guitar cho đến đàn tranh, đàn kìm, đàn bầu, kèn lá... Ông cũng là "người thầm lặng" góp phần định hình phong cách âm nhạc cho nhiều vở cải lương nổi tiếng như "Đời cô Lựu", "Tô Ánh Nguyệt", "Người ven đô", "Lá sầu riêng", "Máu nhuộm sân chùa"… Cách đây không lâu, ông cũng ghi thêm dấu ấn tại chương trình "Học viện Cải lương". Nghệ sĩ trẻ quê Cần Thơ, Quách Phú Thành, Quán quân "Học viện Cải lương" 2024, xúc động khi nói về NSND Thanh Hải: "Thầy luôn nhắc nhở, góp ý tận tường những câu hát, lời ca để con trình diễn một cách trọn vẹn nhất. Ngoài nghệ thuật, thầy chia sẻ cho con về hành trình của thầy với cải lương, giúp chúng con càng trân quý, thương yêu và có trách nhiệm hơn với bộ môn nghệ thuật của dân tộc".

Sẽ còn nhiều điều để kể về nghệ sĩ, nhạc sĩ tài hoa Thanh Hải. Có rất nhiều mỹ từ nói về ông, người lặng thầm sau tiếng đờn, người gom vẻ đẹp cải lương lên khuông nhạc… NSND Bạch Tuyết, người bạn tri kỷ của NSND Thanh Hải, thì ví von rằng: "Thấy bạn vậy đó chứ một mình bạn đờn năm, bảy cây đàn. Một mình bạn mà bạn đi trên thế giới như là một dàn nhạc giao hưởng" (trích trong chương trình "Dấu ấn huyền thoại", 2021).

Bài, ảnh: ĐĂNG HUỲNH

Nguồn: https://baocantho.com.vn/nsnd-thanh-hai-nguoi-tham-lang-sau-tieng-don-a186930.html