Phân cấp, phân quyền trong bình ổn giá phải gắn với năng lực tổ chức thực hiện

Nhận định bình ổn giá là vấn đề cử tri rất quan tâm, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ việc tăng cường phân cấp, phân quyền để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, nhưng lưu ý phải đi đôi với việc nâng cao năng lực tổ chức thực hiện của cấp cơ sở để bảo đảm tính khả thi.

Sáng 9/10, tiếp tục chương trình Phiên họp thứ 50, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành nội dung thảo luận.

Tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong hệ thống pháp luật

Tờ trình của Chính phủ do Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày nêu rõ, việc sửa Luật lần này nhằm giải quyết vấn đề liên quan tới tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị và sắp xếp đơn vị hành chính, đặc biệt là việc kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 1/7/2025 và tổ chức chính quyền địa phương thành hai cấp.

Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá. (Ảnh: DUY LINH)

Đồng thời, kịp thời xử lý những vấn đề thực tiễn, tháo gỡ “điểm nghẽn” về thể chế, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ, khả thi của Luật Giá với hệ thống pháp luật hiện hành và phù hợp với các cam kết quốc tế..

Theo Bộ trưởng, dự thảo Luật sửa đổi quy định về chuyển trách nhiệm triển khai bình ổn giá từ Ủy ban nhân dân cấp huyện xuống Ủy ban nhân dân cấp xã thực hiện, để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Sửa đổi, bổ sung tên gọi và thẩm quyền định giá đối với một số hàng hóa, dịch vụ trong lĩnh vực khí thiên nhiên, hàng không, kiểm định phương tiện vận tải, kiểm định an toàn lao động, chứng khoán, dự trữ quốc gia, đường sắt và các sản phẩm, dịch vụ công trong y tế và giáo dục-đào tạo.

Dự luật cũng bổ sung dịch vụ hạ tầng khu công nghiệp, khu kinh tế... đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước vào Danh mục do Nhà nước định giá, thẩm quyền định giá cụ thể thuộc về Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Về thanh tra, kiểm tra, dự thảo Luật bãi bỏ các quy định về thanh tra chuyên ngành về giá, dẫn chiếu việc thực hiện thanh tra về giá, thẩm định giá theo quy định của pháp luật về Thanh tra để đồng bộ với Luật Thanh tra năm 2025.

Đồng thời, cắt giảm điều kiện không cần thiết, đơn giản hóa điều kiện cấp giấy chứng nhận kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, cụ thể là bãi bỏ quy định yêu cầu người đại diện theo ủy quyền của tổ chức góp vốn phải có thẻ thẩm định viên về giá.

Chính phủ đề xuất xây dựng Luật theo trình tự, thủ tục rút gọn trong trường hợp cấp bách để giải quyết vấn đề phát sinh trong thực tiễn; đề xuất Quốc hội xem xét và thông qua tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV (tháng 10/2025).

Quang cảnh phiên họp sáng 9/10. (Ảnh: DUY LINH)

Qua thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính tán thành với Tờ trình của Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến, đồng thời quyết định việc bổ sung vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2025 và Chương trình Kỳ họp thứ 10 để Quốc hội cho ý kiến và xem xét, thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhất trí việc lược bỏ nội dung thanh tra chuyên ngành về giá tại phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật và các điều khoản có liên quan để bảo đảm phù hợp với Luật Thanh tra số 84/2025/QH15. Đồng thời, cơ bản thống nhất việc sửa đổi quy định về bình ổn giá như đề nghị của Chính phủ để bảo đảm thực hiện theo mô hình chính quyền hai cấp. Tuy nhiên, việc đề xuất, triển khai bình ổn giá tại chính quyền cấp xã cần được xem xét, bảo đảm tính khả thi về nguồn lực, nhân lực, phạm vi áp dụng bình ổn giá để thực hiện có hiệu quả.

Đề cập tới danh mục liên quan đến hàng dự trữ quốc gia, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cho rằng, quy định như dự thảo Luật về bản chất thì danh mục hàng dự trữ quốc gia và hàng dự trữ quốc gia thuộc lĩnh vực quốc phòng, an ninh thuộc trường hợp do Nhà nước định giá đều được thực hiện thông qua 4 hình thức: thực hiện mua theo hình thức chỉ định thầu, mua trực tiếp rộng rãi của mọi đối tượng, bán trực tiếp rộng rãi cho mọi đối tượng, bán chỉ định. Do đó, đề nghị cần rà soát để quy định thống nhất, các Bộ, ngành thực hiện dự trữ phải thực hiện việc định giá đối với mặt hàng dự trữ khi thực hiện theo 4 hình thức nêu trên.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý giá

Cho ý kiến về dự án Luật, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng, phạm vi sửa đổi lần này không nhiều, chủ yếu tập trung việc thực hiện chủ trương sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy và bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất với các Luật có liên quan, thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong bối cảnh thực hiện tổ chức chính quyền địa phương hai cấp.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn yêu cầu các cơ quan phải đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý giá, đặc biệt là tăng cường hỗ trợ công nghệ (số hóa, AI) cho cấp xã để nâng cao hiệu quả điều hành; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, không để ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Đặc biệt, Nhà nước phải luôn quản lý, điều tiết thị trường, không để giá tăng bất hợp lý.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn phát biểu ý kiến. (Ảnh: DUY LINH)

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Bộ Tài chính làm rõ lý do kéo dài thời gian thanh tra chuyên ngành về giá từ 10 ngày lên 15 ngày, với quan điểm cần xem xét rút ngắn để tránh gây khó khăn cho doanh nghiệp. Bên cạnh đó, các nội dung như mở rộng Quỹ bình ổn giá (từ nguồn ngoài ngân sách nhà nước), nâng cao chuẩn mực thẩm định giá theo thông lệ quốc tế, và tăng cường quản lý cơ sở dữ liệu giá cũng là những vấn đề cốt lõi được nhấn mạnh nhằm siết chặt kỷ luật, kỷ cương trong điều hành giá.

Đồng tình với quan điểm của Chủ tịch Quốc hội, các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội ủng hộ việc tăng cường phân cấp, phân quyền trong triển khai bình ổn giá nhưng lưu ý phải đi đôi với việc nâng cao năng lực tổ chức thực hiện của cấp cơ sở để bảo đảm tính khả thi.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải nhận định bình ổn giá là một vấn đề cử tri rất quan tâm, đặc biệt trong các giai đoạn nhạy cảm như sau thiên tai, dịch bệnh hay dịp lễ, Tết, khi giá cả nhu yếu phẩm dễ có xu hướng leo thang. Tuy nhiên, dẫn số liệu từ báo cáo của Bộ Nội vụ năm 2024, bình quân mỗi xã hiện chỉ có khoảng 0,6 cán bộ tài chính kế toán chuyên trách. Theo Chủ nhiệm Nguyễn Thanh Hải, việc giao thêm nhiệm vụ bình ổn giá, vốn đòi hỏi tính chuyên nghiệp và thường liên quan đến một khu vực rộng lớn có thể dẫn đến tình trạng quá tải và thiếu tính chuyên nghiệp ở cấp cơ sở, trực tiếp ảnh hưởng đến đời sống người dân.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải góp ý kiến vào dự thảo Luật. (Ảnh: DUY LINH)

Để bảo đảm tính khả thi và hiệu quả, Chủ nhiệm Nguyễn Thanh Hải đề nghị cơ quan soạn thảo cần nghiên cứu bổ sung quy định về cơ chế ủy quyền hoặc liên thông quản lý giá giữa cấp xã và cấp tỉnh. Đồng thời, cần có hướng dẫn cụ thể về trách nhiệm phối hợp giữa các sở, ngành liên quan và chính quyền cấp xã trong công tác tổ chức bình ổn giá.

Tiếp thu ý kiến các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội nêu, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, cơ quan soạn thảo sẽ tiếp tục rà soát, bảo đảm thống nhất giữa các quy định của Luật Giá với các quy định pháp luật có liên quan.

Bộ trưởng Tài chính cho biết, Luật Giá tiếp tục củng cố nguyên tắc quản lý điều tiết giá theo cơ chế thị trường. Nhà nước tôn trọng quyền tự định giá cạnh tranh về giá của tổ chức cá nhân kinh doanh, Nhà nước chỉ gián tiếp tác động đến mặt bằng giá cả thị trường thông qua các cái công cụ kinh tế vĩ mô và một số công cụ điều tiết khác như: bình ổn giá, giá kê khai, giá tham chiếu, thanh tra kiểm tra và xử lý các cái vi phạm pháp luật về giá, qua đó giúp bình ổn thị trường.

Do vậy, về vấn đề bình ổn giá, cơ quan soạn thảo kiên trì đề xuất giao nhiệm vụ này cho cấp xã với lập luận được đưa ra là cấp tỉnh có địa bàn rộng lớn, khó triển khai kịp thời các biện pháp can thiệp khi giá cả biến động. Việc giao cho cấp xã - tức cấp cơ sở sẽ bảo đảm sự phản ứng nhanh nhạy, bám sát thực tiễn địa phương.

Đối với thách thức liên quan năng lực cán bộ và tổ chức thực hiện ở cấp xã, để giải quyết vấn đề này, cơ quan soạn thảo khẳng định cần khẩn trương nâng cao năng lực tổ chức thực hiện thông qua việc tập trung đào tạo cán bộ về nghiệp vụ tài chính, kế toán, ngân sách. Đây là yêu cầu cấp thiết, không chỉ riêng cho lĩnh vực giá mà còn trong bối cảnh Bộ Chính trị đang chỉ đạo quyết liệt về cải cách mô hình chính quyền địa phương.

VĂN TOẢN

Nguồn: https://nhandan.vn/phan-cap-phan-quyen-trong-binh-on-gia-phai-gan-voi-nang-luc-to-chuc-thuc-hien-post914041.html