Phía sau cú trượt gần 3% của VND

Tỷ giá USD/VND đang chịu áp lực gia tăng, nhưng khác với các đợt biến động trước, lần này nguyên nhân không chỉ đến từ sức mạnh đồng bạc xanh hay yếu tố chu kỳ. Từ đầu năm đến nay, VND đã mất giá gần 3%, phản ánh những thay đổi sâu hơn trong nền kinh tế và thị trường tài chính.

Tỷ giá tăng bất chấp USD Index suy yếu

Tỷ giá USD/VND đang trong giai đoạn biến động mạnh chưa từng thấy kể từ đầu năm, với tốc độ leo dốc đều đặn mỗi ngày trong tháng 6. Giá bán USD tại các ngân hàng thương mại đã vượt mốc 26.310 đồng mức kịch trần cho phép, trong khi tỷ giá trung tâm do Ngân hàng Nhà nước công bố cũng lần đầu vượt 25.000 đồng. Chỉ trong nửa đầu năm, đồng VND đã mất gần 3% giá trị so với USD là mức mất giá đáng kể trong một giai đoạn ngắn.

Điều đáng nói, diễn biến tăng giá USD trong nước lại xảy ra trong bối cảnh chỉ số USD Index là thước đo sức mạnh đồng bạc xanh so với rổ các ngoại tệ mạnh đang suy yếu và dao động quanh mức 98 điểm.

Nói cách khác, USD yếu đi trên thị trường toàn cầu nhưng lại trở nên “đắt đỏ” tại Việt Nam. Đây không còn là câu chuyện về sức mạnh của đồng USD, mà phản ánh rõ nét sức ép nội tại đang ngày càng lớn trong nền kinh tế Việt Nam.

Các ngân hàng như Techcombank, ACB, SHB, MB, Eximbank, HSBC, Sacombank đều đồng loạt điều chỉnh tỷ giá bán lên kịch trần, còn thị trường tự do cũng không kém sôi động, với mức giao dịch phổ biến quanh 26.320 – 26.420 đồng/USD. Giá USD đã tăng gần 760 đồng chỉ trong vòng chưa đầy 6 tháng, tốc độ khiến cả doanh nghiệp lẫn nhà đầu tư phải dè chừng.

Theo phân tích của FiinRatings, áp lực tỷ giá hiện tại xuất phát chủ yếu từ nhu cầu ngoại tệ nội địa gia tăng đột biến, đặc biệt từ khối doanh nghiệp nhập khẩu và Kho bạc Nhà nước (KBNN). Trong bối cảnh nguồn cung USD trong nước hạn chế, bất kỳ động thái hút ngoại tệ nào cũng có thể khiến thị trường chao đảo.

Chỉ riêng trong năm 2025, KBNN đã tổ chức tới 11 đợt chào mua USD con số chưa từng có tiền lệ với tổng quy mô gần 1,9 tỷ USD. Mới đây nhất, KBNN tuyên bố sẽ mua ngay 100 triệu USD trong ngày 24/6 thông qua hệ thống ngân hàng thương mại, dự kiến chi ra hơn 2.380 tỷ đồng.

 Lý do chủ yếu là phục vụ thanh toán nghĩa vụ nợ nước ngoài là một gánh nặng ngày càng lớn khi dự kiến tổng chi trả năm 2025 của Việt Nam rơi vào khoảng 6,5 – 8 tỷ USD, cao hơn nhiều so với mức trung bình các năm trước.

Cùng lúc đó, chênh lệch lãi suất qua đêm giữa VND và USD hiện lên tới 2,6 điểm phần trăm là một khoảng cách đủ lớn để khiến doanh nghiệp dè dặt trong việc vay ngoại tệ. Thay vì tiếp cận USD thông qua tín dụng như trước, các doanh nghiệp đang phải tìm mua trực tiếp trên thị trường để đáp ứng nhu cầu thanh toán nhập khẩu nguyên vật liệu, thiết bị, hàng hóa khiến áp lực cầu USD tăng mạnh.

Chi phí vay USD hiện nay không chỉ cao do lãi suất, mà còn bao gồm hàng loạt phí phòng ngừa rủi ro tỷ giá, chi phí chuyển đổi, và phí bảo hiểm ngoại hối, tất cả tạo thành một "rào chắn" khiến nguồn USD trên thị trường ngày càng khan hiếm và đắt đỏ.

Theo ông Đào Hồng Dương, Giám đốc phân tích ngành và cổ phiếu của Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS): Những yếu tố trên đã tạo nên một “cơn khát” USD rõ rệt trong nước, vượt xa những gì từng thấy ở các chu kỳ biến động trước. Và nếu không có sự điều tiết linh hoạt, hợp lý từ phía chính sách, tỷ giá có thể tiếp tục nóng lên trong nửa cuối năm giai đoạn cao điểm của nhập khẩu và trả nợ.

Từ đầu năm đến nay, VND đã mất giá gần 3%, phản ánh những thay đổi sâu hơn trong nền kinh tế và thị trường tài chính.

Gánh nặng âm thầm đè lên vai doanh nghiệp

Việc tỷ giá USD/VND liên tục lập đỉnh trong thời gian gần đây không chỉ là thách thức với chính sách điều hành vĩ mô, mà còn đang âm thầm đẩy nhiều doanh nghiệp vào thế khó. Trong khi nền kinh tế vẫn cần duy trì mặt bằng lãi suất thấp để hỗ trợ phục hồi sau suy giảm, thì áp lực từ tỷ giá lại khiến các nỗ lực nới lỏng chính sách tiền tệ đứng trước nhiều ràng buộc.

Ngân hàng Nhà nước vẫn đang kiên định với định hướng duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng, thúc đẩy tín dụng và tạo dư địa cho tăng trưởng. Tuy nhiên, tỷ giá tăng nhanh lại làm dấy lên lo ngại về nguy cơ nhập khẩu lạm phát, đặc biệt trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu còn nhiều bất định, căng thẳng địa chính trị, xung đột thương mại và áp lực chi phí gia tăng ở hầu hết các khâu sản xuất.

Với doanh nghiệp nhập khẩu, mọi biến động tỷ giá  dù chỉ là vài trăm đồng đều được "chuyển hóa" thành chi phí thực tế. Đại diện Công ty CP Thức ăn chăn nuôi Thiên Lộc (Hà Tĩnh) chia sẻ, giá ngô nhập khẩu nguyên liệu chính trong sản xuất đã tăng hơn 11% chỉ từ đầu năm đến nay, phần lớn đến từ chênh lệch tỷ giá.

Mỗi tháng, doanh nghiệp này nhập hàng nghìn tấn nguyên liệu, và chỉ riêng phần tăng giá do tỷ giá đã khiến chi phí đội thêm hàng trăm triệu đồng. Từ việc lập kế hoạch tài chính, dự báo chi phí đến kiểm soát dòng tiền, tất cả đều bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

Không chỉ dừng lại ở chi phí, tỷ giá biến động còn làm xáo trộn toàn bộ cấu trúc định giá sản phẩm. Trong nhiều trường hợp, doanh nghiệp buộc phải điều chỉnh giá bán ra thị trường điều có thể làm suy giảm sức cạnh tranh và đánh mất thị phần.

Theo ông Đinh Đức Quang, Giám đốc Khối Kinh doanh tiền tệ, UOB Việt Nam, các doanh nghiệp xuất nhập khẩu cần chủ động hơn trong việc phòng ngừa rủi ro tỷ giá. Thay vì chạy theo biến động, họ nên phối hợp chặt chẽ với các ngân hàng để đánh giá sát tác động của tỷ giá đến chi phí hoạt động, xây dựng kịch bản tài chính ứng biến, và sử dụng các công cụ bảo hiểm tỷ giá (hedging) phù hợp.

 “Giải pháp không chỉ là phòng thủ mà còn là tính toán kỹ lưỡng giá thành sản phẩm trước và sau khi phòng ngừa rủi ro, để doanh nghiệp yên tâm tập trung vào phát triển thị trường và nâng cao chất lượng sản phẩm”, ông Quang khuyến nghị.

Về phía doanh nghiệp, nhiều đơn vị đã bắt đầu thích ứng. Bà Trần Thị Khuyên, cán bộ xuất nhập khẩu Công ty CP Sao Mai, cho biết, công ty đã cắt giảm đáng kể lượng nguyên liệu nhập khẩu, ưu tiên tìm mua trong nước để tránh rủi ro tỷ giá.

Đồng thời, doanh nghiệp cũng đẩy mạnh đầu tư tự động hóa để giảm chi phí nhân công và cải thiện hiệu suất. Đây được xem là hướng đi vừa giảm thiểu tác động ngắn hạn, vừa tăng năng lực cạnh tranh trong dài hạn.

Thực tế cho thấy, trong một môi trường kinh tế biến động mạnh, tỷ giá không còn là bài toán dành riêng cho ngân hàng trung ương. Nó đang trở thành yếu tố sống còn mà doanh nghiệp không thể xem nhẹ.

Và nếu không có chiến lược chủ động ứng phó, sức ép từ tỷ giá sẽ không chỉ “ăn mòn” lợi nhuận, mà còn kéo theo hệ lụy dây chuyền đến toàn bộ hoạt động sản xuất – kinh doanh.

Nguồn: https://baodaknong.vn/phia-sau-cu-truot-gan-3-cua-vnd-256614.html