“Săn” nhum biển

Từ mờ sáng, dọc vùng biển ở Hòn Chùa, Hòn Dứa, Hòn Lao, Hòn Tiên, nhiều ngư dân đã đi ghe máy, chèo thúng, lặn sâu dưới các gành đá gần bờ để săn nhum biển. Nghề săn nhum được xem là cần câu cơm của người dân nơi đây.

Bình minh vừa chớm, tôi đã có mặt ở làng biển Mỹ Quang Nam (xã Tuy An Nam) để cùng anh Trần Văn Tý, một ngư dân địa phương ra Hòn Chùa nằm cách bờ 800 - 1.000 m để săn nhum biển. Trước khi đi, anh Tý và các ngư dân đã chuẩn bị dụng cụ để “săn” nhum biển gồm: một đoạn sắt to cỡ nửa ngón tay út, dài 0,5 m với một đầu được bẻ cong như lưỡi câu và đầu kia cắm vào cán gỗ; giỏ đựng buộc xốp xung quanh cho nổi trên mặt nước và kính lặn, bình ô xy.

Theo kinh nghiệm của anh Tý, nhum có quanh năm, nhưng thời gian khai thác chủ yếu từ tháng 4 - 8 âm lịch. Mùa chính vụ thu hoạch nhum vào tháng 6 - 7 âm lịch; những tháng còn lại biển động, trời mưa, sóng to gió lớn nên rất khó để bắt nhum. Thường nhóm của anh Tý chỉ đi vào 4 ngày đầu tháng và 4 ngày giữa tháng âm lịch. Những ngày đó con nước sẽ cạn, dễ bắt nhum hơn.

Ngư dân Nguyễn Văn Tụy khoe thành quả sau 2 giờ ngụm lặn bắt nhum.

Khi chọn được địa điểm, ngư dân sẽ lặn xuống cách mặt nước từ 10 - 20 m để tìm nhum. Những con nhum thường bám trên gành đá, ăn các loại tảo biển lơ lửng trong nước. Tìm thấy nhum, ngư dân dùng móc sắt hoặc dùng tay có đeo găng tay túm lấy và trồi lên mặt nước bỏ nhum vào giỏ. Công việc lặn bắt nhum có vẻ đơn giản so với các nghề biển khác, song để có được vài ký nhum rất nhọc nhằn. Để có được những giỏ nhum đầy ắp, tươi rói, người săn nhum phải trầm mình dưới nước cả ngày, hết ngoi lên rồi lặn xuống hoặc đu bám theo gành đá tìm nhum nên tối đến, cả người ê ẩm, đau nhức. Nhiều người tưởng dễ, ra lặn được vài hôm phải bỏ.

“Người ta ví nghề đi săn nhum là nghề “lượm tiền” dưới biển. Tuy nhiên, lặn bắt nhum rất vất vả, gần như cả buổi sáng người thợ không rời mặt nước, ăn nghỉ đều ở trên biển, chỉ lên bờ tầm một tiếng để ăn trưa. Cùng với đó, nhum biển có rất nhiều gai nhọn, nếu ngư dân không cẩn thận sẽ bị chích vào tay, vào người, gây sưng và làm mủ nhiều ngày mới khỏi”, ngư dân Nguyễn Văn Tụy cho biết thêm.

Nhum con có hình dáng như trái chôm chôm, màu đen sẫm, khi trưởng thành có hình tròn dẹt, đường kính khoảng 8 - 10 cm, dày 3 - 4 cm, thân đầy gai nhọn dài từ 3 - 4 cm, khi di chuyển có thể phóng gai. Theo kinh nghiệm của nhiều ngư dân, thường những bãi biển có nhiều rong rêu, nước trong và ít sóng sẽ có nhiều nhum sinh sống.

Nhum biển được ví như nhân sâm của biển. Không chỉ là nguyên liệu chế biến thành nhiều món ăn ngon, nhum biển còn được coi là bài thuốc tăng cường sức khỏe. Vì vậy, nhiều năm nay, tại vùng biển ở Hòn Chùa, Hòn Lao, Hòn Dứa…, cứ vào mùa chính vụ nhum, hàng trăm ngư dân sẽ đi bắt nhum biển. Hằng ngày, khoảng tầm 8 giờ sáng đến 5 giờ chiều, các gành đá ven bờ lúc nào cũng đông người lặn săn nhum biển. Nếu gặp may mỗi ngày họ có thể bắt được từ 70 - 100 con nhum nhỏ để bán cho các chủ lồng bè nuôi sau 2 - 3 tháng thu hoạch hoặc từ 10 - 30 con nhum lớn để bán cho các nhà hàng, quán hải sản. Với giá bán hiện nay 2.000 đồng/con nhum nhỏ và 250.000 - 300.000 đồng/kg nhum lớn, mỗi ngày lặn bắt nhum, ngư dân kiếm được vài trăm ngàn đồng, đủ lo cho gia đình.

Theo ngư dân Nguyễn Văn Bi, các vùng biển ven bờ ở phía Đông Đắk Lắk thường có 4 loại nhum là nhum đen, nhum giang, nhum bạc và nhum bắn. Bên ngoài có phần gai góc là thế, nhưng bên trong thịt nhum biển chắc và có màu vàng ươm rất bắt mắt. Hiện có nhiều món ăn ngon hấp dẫn được làm từ nhum biển như: Nhum biển nướng mỡ hành, nhum biển um với bắp chuối cây hoặc chuối chát, nhum nấu cháo…

“Trời nắng chói chang nhưng đi săn nhum phải lặn sâu xuống, nước lạnh buốt nên da tím tái, lên tới bờ mà hai hàm răng còn đánh vào nhau lộp cộp. Cả ngày ngụp lặn, tối về cơ thể mỏi nhừ nhưng hôm sau vẫn dậy sớm để đi tiếp”, ngư dân Bi cho hay.

Du khách tự tay nướng nhum biển ở Hòn Chùa.

Sau một ngày cùng ngư dân đi săn nhum biển, tôi rời ghe vào bờ. Xa xa, tại những quán hải sản ở Hòn Chùa, trong khi thực khách xuýt xoa khen ngợi các món ăn được chế biến từ nhum thì những người đi bắt nhum cơ thể đang tím tái vì ngâm lâu trong làn nước lạnh…

Nhum biển là loài nhuyễn thể, có nơi còn gọi là nhím biển hay cầu gai, thường sống từng nhóm trong hốc đá lẫn rong rêu ở vùng biển dọc phía Đông Đắk Lắk. Nhum biển là một loại hải sản ngon, có giá trị dinh dưỡng cao, thường được chế biến thành món ăn chủ yếu theo 3 cách: ăn sống, nướng và nấu cháo.

Nguồn: https://baodaklak.vn/du-lich/202508/sannhum-bien-1b41d85/