Tăng cường giải pháp chuyển đổi cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả

Chuyển đổi cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả là một trong những mục tiêu nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất mà ngành Nông nghiệp TP Cần Thơ hướng đến. Hoạt động này vừa góp phần thích ứng biến đổi khí hậu (BĐKH), vừa gia tăng sản lượng và giá trị nông sản. Tuy nhiên, trong quá trình chuyển đổi cần có sự liên kết, tổ chức sản xuất và hỗ trợ của đơn vị chuyên môn…

Hiệu quả chuyển đổi cây trồng

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (TT&BVTV) TP Cần Thơ, trên địa bàn thành phố, nông dân chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa là chủ yếu, với mục tiêu hướng đến tăng hiệu quả sản xuất, đáp ứng theo nhu cầu thị trường. Trong đó, diện tích chuyển đổi sang trồng cây ăn trái hay luân canh rau màu tăng nhanh hay chậm còn phụ thuộc nhiều vào thị trường tiêu thụ. Kế hoạch năm 2025, thành phố có tổng diện tích trồng cây ăn trái là 101.647ha, sản lượng dự kiến 1.041.300 tấn. Diện tích trồng rau, màu, đậu các loại và cây công nghiệp ngắn ngày 92.195ha, sản lượng 1.552.676 tấn. Tính đến ngày 16-7-2025, diện tích trồng cây ăn trái được 102.194ha, đạt 100,54% so với kế hoạch, cao hơn so với cùng kỳ năm 2024; sản lượng thu hoạch được 658.418 tấn, đạt 63,23% so với kế hoạch, cao hơn 3,52% so với cùng kỳ năm 2024. Dự kiến, từ nay đến cuối năm 2025, sản lượng thu hoạch cây ăn trái được thêm 495.582 tấn, đạt 110,8% so với kế hoạch. Diện tích gieo trồng rau, màu, đậu các loại và cây công nghiệp ngắn ngày được 85.635ha, đạt 92,8% so với kế hoạch, cao hơn 13,21% so với cùng kỳ năm trước. Đến giữa tháng 7-2025, thành phố thu hoạch được 67.704ha, sản lượng 1.284.525 tấn, đạt 82,72% so với kế hoạch. Dự kiến từ nay đến cuối năm 2025, nông dân thành phố xuống giống rau màu đạt 92.195ha, sản lượng 1.684.009 tấn, đạt 108,5% so với kế hoạch.

Mô hình chuyển đổi cây trồng đạt hiệu quả cao tại TP Cần Thơ.

Bà Phạm Thị Minh Hiếu, Chi cục trưởng Chi cục TT&BVTV TP Cần Thơ, nhận định: “Với diện tích trên, sản lượng trái cây của thành phố hằng năm duy trì khá cao, đáp ứng nhu cầu thị trường. Trong đó, nhiều loại trái cây chủ lực như xoài, sầu riêng, nhãn, vú sữa đã xuất khẩu sang các thị trường quốc tế. Thời gian qua, trái cây của Cần Thơ vào được các thị trường khó tính nhờ áp dụng quy trình canh tác bền vững, sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP; liên kết sản xuất để tạo ra vùng chuyên canh nhằm đáp ứng yêu cầu của các nước nhập khẩu về truy xuất nguồn gốc, chất lượng sản phẩm… Đặc biệt, thành phố quan tâm hỗ trợ nông dân chuyển đổi cây trồng trên nền đất lúa kém hiệu quả, góp phần cải thiện thu nhập cho nông dân”.

Trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn thành phố đã chuyển đổi được 1.131ha đất sản xuất lúa. Trong đó, chuyển đổi sang trồng cây hằng năm là 765ha và chuyển đổi sang trồng cây lâu năm là 366ha. Ngành Nông nghiệp thành phố tiếp tục hướng dẫn các địa phương thực hiện chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên đất trồng lúa để đảm bảo đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật; tuyên truyền vận động nông dân tăng cường ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất; nhân rộng các mô hình mới, có hiệu quả như “3 giảm, 3 tăng”, “1 phải, 5 giảm”, SRP, ứng dụng công nghệ sinh thái trong quản lý dịch hại tổng hợp...

Bà Phạm Thị Minh Hiếu cho biết thêm, dự kiến diện tích và sản lượng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi trên đất trồng lúa ở thành phố sẽ được nâng cao hơn do nông dân tăng diện tích trồng. Từ kinh nghiệm chuyển đổi cây trồng tại TP Cần Thơ (cũ) cho thấy, nếu địa phương nào đẩy mạnh hoạt động ứng dụng khoa học tiến bộ vào sản xuất, thực hiện hợp đồng liên kết tiêu thụ sản phẩm thì diện tích chuyển đổi các loại cây trồng đều tăng nhanh và đạt hiệu quả cao.

Giải pháp ổn định

Những năm qua, ngành Nông nghiệp TP Cần Thơ xây dựng vùng sản xuất cây ăn trái chủ lực và hình thành các sản phẩm đặc trưng có thương hiệu với diện tích trên 40.000ha, đạt sản lượng gần 500.000 tấn gồm các loại cây trồng, như dâu hạ châu Phong Điền, sầu riêng, xoài cát Hòa Lộc Sông Hậu, nhãn, vú sữa, khóm... Diện tích, sản lượng không ngừng gia tăng qua các năm nhờ áp dụng tiến bộ kỹ thuật, tăng cường sử dụng giống mới và áp dụng các tiêu chuẩn thực hành sản xuất nông nghiệp tốt. Vùng sản xuất rau màu và cây công nghiệp ngắn ngày đã duy trì và hình thành vùng chuyên canh rau màu, cây công nghiệp ngắn ngày tập trung trên 10.000ha, như mía, hành tím và rau màu các loại, sản lượng trên 160.000 tấn/năm. Từ đầu năm đến nay, thành phố đã cấp 73 mã số vùng trồng với tổng diện tích 1.389ha, nâng tổng số mã số vùng trồng được cấp đến nay là 573 mã số với tổng diện tích 9.276ha trên các đối tượng cây trồng chủ lực như xoài, vú sữa, nhãn, sầu riêng… xuất khẩu sang thị trường Mỹ, Úc, Nhật, Thái Lan, Trung Quốc và EU. Đối với cơ sở đóng gói sản phẩm có tổng số mã số được cấp đến nay là 26 mã số cho 17 doanh nghiệp tham gia... Chi cục TT&BVTV TP Cần Thơ dự báo diện tích vùng trồng chuyên canh, sản phẩm đạt chất lượng cao sẽ tiếp tục được nhân rộng trong những tháng cuối năm 2025.

Tuy nhiên, hiện nay thời tiết, mưa bão diễn biến phức tạp, Chi cục TT&BVTV thành phố yêu cầu các địa phương tuyên truyền, vận động nông dân nên thăm vườn thường xuyên, đề cao cảnh giác với tình hình ngập úng do mưa lớn kéo dài; đồng thời kiểm tra phát hiện các cây bị ngập bắt đầu có triệu chứng vàng lá, rễ bị thối, sử dụng thuốc trừ bệnh tưới xung quanh vùng rễ và tăng cường sức chống chịu của cây đối với các yếu tố bất lợi.

Đối với vườn đang ngập nước khi vỡ bờ bao hoặc do mưa lớn kéo dài, nên để nước chảy tự nhiên trên mặt liếp vườn vì khi dòng chảy thoáng sẽ cung cấp một phần oxy giúp rễ hô hấp và nhanh chóng bơm rút. Trong thời gian ngập nước, hạn chế tối đa đi lại trong vườn cây ăn trái, vì làm như vậy cây càng dễ bị thiếu oxy và chết nhanh hơn. Nếu cây đang ra hoa, trái hay tượt non thì nên tỉa hoặc cắt bỏ hết tượt non và đợt hoa, trái này; nên cắt tỉa các cành vô hiệu, chồi vượt để hạn chế tiêu hao chất dinh dưỡng, tránh lay động gốc ảnh hưởng đến rễ khi bị ngập. Sau khi nước rút, cần xẻ rãnh phụ giữa các hàng cây để thoát nước thật nhanh nhằm hạ mực thủy cấp trong vườn. Dùng cào răng xới nhẹ mặt đất bằng để phá váng, giúp mặt đất được thông thoáng cho rễ dễ tiếp nhận oxy. Sau đó dùng rơm hay cỏ khô để che phủ mặt; bón phân cân đối đặc biệt là kali, không nên bón đạm làm cây ra nhiều chồi non. Hạn chế bón phân hữu cơ, đặc biệt phân hữu cơ chưa hoai vì sẽ làm vi sinh vật hoạt động mạnh, tiêu hao nhiều oxy của cây trồng khi bị ngập úng...

Đối với rau màu, đậu các loại và cây công nghiệp ngắn ngày cần tập trung công tác điều tra dự báo các loại sâu bệnh phát sinh, phát triển và gây hại làm giảm năng suất và chất lượng sản phẩm, gây tổn thất lớn cho người nông dân; thường xuyên theo dõi dự báo thời tiết, thông báo đến nông dân khi thời tiết xấu có thể ảnh hưởng đến sản xuất hoa, cây kiểng để kịp thời ứng phó, hạn chế thiệt hại...

Bà Phạm Thị Minh Hiếu cho biết thêm, thời gian tới, ngành TT&BVTV thành phố tăng cường tuyên truyền, vận động và phổ biến rộng rãi về mục đích, ý nghĩa, hiệu quả của việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả sang cây trồng khác để thích ứng với tình hình BĐKH. Bên cạnh đó, lựa chọn giống có năng suất và chất lượng cao, phù hợp với điều kiện của từng tiểu vùng sinh thái, giống có khả năng chống chịu được sâu bệnh tốt. Theo đó, Chi cục TT&BVTV thành phố sẽ tăng cường tổ chức tập huấn, hướng dẫn quy trình, kỹ thuật canh tác từng loại cây trồng chuyển đổi cho nông dân ứng dụng nhằm tăng hiệu quả sản xuất. Đồng thời, lồng ghép các chương trình, dự án để thực hiện các mô hình trình diễn hiệu quả, giúp nông dân học hỏi áp dụng và tạo điều kiện hỗ trợ, kết nối, mời gọi các doanh nghiệp tham gia liên kết sản xuất, cung ứng giống tốt và bao tiêu sản phẩm ổn định cho nông dân…

Bài, ảnh: HÀ VĂN

Nguồn: https://baocantho.com.vn/tang-cuong-giai-phap-chuyen-doi-cay-trong-tren-dat-lua-kem-hieu-qua-a189592.html