Ngày càng có nhiều hướng dẫn viên tập thể dục qua mạng xã hội - Ảnh: DW
Những nội dung đầy hứa hẹn trên Tik Tok
“Bụng phẳng sau 7 ngày”, “Cách để squat 100 lần mỗi ngày”, “làm sao plank được 5 phút”, “đùi trong biến mất”… Hàng loạt nội dung đầy hứa hẹn dẫn dắt những ai đang có nhu cầu tập thể dục bước vào thế giới của Tik Tok, hay nói chung là hình thức "tập online".
Làn sóng tập theo influencer (người có sức ảnh hưởng) bùng nổ sau đại dịch, khi hàng triệu người chuyển sang tập tại nhà và tiếp tục duy trì thói quen này vì rẻ, tiện, có cảm giác “ai cũng làm được”.
Nhiều nền tảng tập trực tuyến báo cáo lượng xem và tham gia các “challenge” tăng hàng chục phần trăm mỗi năm.
Nhưng lợi chưa thấy đâu, mối nguy nhiều lúc đã đổ đến
Ở Anh, trong giai đoạn bùng nổ tập tại gia, các thống kê y tế cộng đồng từng ghi nhận tới hàng triệu trường hợp gặp rắc rối về cơ – xương – khớp trong quá trình tự tập, một phần không nhỏ liên quan tới việc làm theo lớp trực tuyến hoặc video hướng dẫn.
Ở phía phòng gym, các khảo sát gần đây với hàng trăm người tập cũng cho thấy hơn một nửa từng trải qua ít nhất một chấn thương liên quan tới luyện tập – và điểm chung là thiếu huấn luyện viên giám sát trực tiếp, yếu tố rất giống bối cảnh “học theo video”.
Những nội dung tập trên Tik Tok thường rất hứa hẹn - Ảnh: DW
Theo Tổ chức sức khỏe Anh (NHS), các bệnh viện, phòng khám chấn thương chỉnh hình và vật lý trị liệu những năm qua liên tục tiếp nhận các ca chấn thương vì tập sai cách.
Có thể kể ra một loạt chấn thương phổ biến như: Chuỗi ca đau lưng dưới do deadlift sai kỹ thuật, đau gối vì squat sâu quá năng lực, trật khớp vai từ các biến thể chống đẩy hoặc nhảy box jump theo clip, bong gân cổ tay khi chống đẩy một tay, thậm chí té ngã khi bắt chước các động tác nhào lộn....
Ở góc độ y tế công cộng, các tổ chức y tế Anh từng phải phát đi cảnh báo sau khi ghi nhận không ít ca “bắt chước ở nhà” các động tác mang tính trình diễn mà vận động viên chuyên nghiệp thực hiện ngoài đời thật hoặc trong Olympic.
Phía các trường trung học, đại học, các hiệp hội thể thao và các nhóm huấn luyện tại Mỹ, châu Âu cũng lên tiếng về xu hướng “fitspiration” (truyền cảm hứng thể hình) lan tràn trên mạng.
Nội dung hấp dẫn, đầy hứa hẹn, nhưng nhiều hướng dẫn thiếu bối cảnh, thiếu sàng lọc đối tượng, dễ khiến người mới bị quá tải, kiệt sức, và chấn thương tích lũy.
Ngoài chấn thương cơ – xương – khớp, mặt trái còn nằm ở sức khỏe tâm thần và dinh dưỡng.
“Fitspiration” tạo tiêu chuẩn cơ thể khó đạt: bụng phẳng, đùi không chạm, vai chữ V… Người xem dễ so sánh, tự ti, tập quá sức để “đu trend”, hoặc rơi vào vòng xoáy đốt mỡ cấp tốc, ăn kiêng cực đoan.
Blog sức khỏe của Đại học Harvard từng cảnh báo rằng nội dung “truyền cảm hứng” trên mạng xã hội dễ pha trộn mẹo tốt với thông tin sai lệch, thúc đẩy hành vi tập – ăn không lành mạnh. Kết quả là một bộ phận người xem tăng lo âu, rối loạn giấc ngủ, hoặc gặp biểu hiện ăn kiêng mất kiểm soát sau thời gian đu theo thử thách.
Vì sao tập theo TikTok lại dễ “hại nhiều hơn lợi”?
Thứ nhất, kỹ thuật sai mà không ai sửa. Với các động tác phức tạp như deadlift, squat, lunge, overhead press, chỉ cần lệch vài độ ở thắt lưng, gối hoặc vai là áp lực dồn sai trục, tạo vi chấn thương lặp đi lặp lại.
Video thường quay từ góc “đẹp” thay vì góc “dạy”, người tập không thấy được lưng cong, gối đổ vào trong, hay cổ tay bẻ quá mức.
Thứ hai, bài tập không phù hợp thể trạng. Influencer thường là người đã có nền tảng dẻo – khỏe – bền, còn người mới thiếu sức bền cơ, thiếu kiểm soát trục cơ thể (core, hông – chậu – gối).
Bắt chước biến thể nâng cao khi chưa nắm vững phiên bản cơ bản khiến khớp chịu tải đột ngột.
Thứ ba, video rút gọn bỏ qua khởi động – hồi phục. Trong khi khởi động giúp tăng nhiệt cơ, bôi trơn khớp, tối ưu thụ thể thần kinh – cơ, thì phần này ít khi được nhấn mạnh vì “kém kịch tính”.
Sau tập lại thiếu giãn cơ, nạp nước – điện giải, ngủ đủ, dẫn đến đau cơ kéo dài và nguy cơ chấn thương “dây chuyền”.
Tập theo người nổi tiếng có nhiều mặt trái - Ảnh: ASIAONE
Thứ tư, tâm lý đám đông và “cái tôi” số hóa. Muốn quay clip đẹp, muốn hoàn thành thử thách đang thịnh hành, nhiều người cố gắng vượt quá ngưỡng an toàn, coi cảm giác đau là “bình thường”, đến khi đứt gân hay thoát vị đĩa đệm mới chịu dừng.
Các chuyên gia quốc tế nhiều lần nhấn mạnh điều này. Học viện Y học Thể thao Hoa Kỳ (ACSM) khuyến cáo cốt lõi của tập luyện an toàn là cá nhân hóa: tăng dần khối lượng tối đa 10% mỗi tuần, ưu tiên kỹ thuật, và có chu kỳ nghỉ – phục hồi.
Hiệp hội Sức mạnh & Thể lực Hoa Kỳ (NSCA) yêu cầu người thực hành động tác tạ tự do phải học tư thế chuẩn, dùng mức tạ phù hợp, có người giám sát khi đẩy – kéo nặng.
Các bác sĩ vật lý trị liệu cũng lưu ý nhóm động tác nguy cơ cao với người mới: squat sâu – nặng khi chưa đủ dẻo gân kheo hoặc chưa kiểm soát hông; deadlift mà lưng không giữ trung tính; chống đẩy/đẩy vai khi vai trước yếu và xương bả không ổn định; hay nhảy plyometric cao khi chưa có sức mạnh cơ đùi – mông – bắp chân cơ bản...
Nguồn: https://tuoitre.vn/tap-the-duc-theo-tik-tok-loi-hay-hai-20250808220508426.htm
Bình luận (0)