Năm 1867, Đào Tấn đỗ cử nhân khoa thi Hương tại Trường thi Bình Định. Cuộc đời làm quan của ông tuy có nhiều thăng trầm nhưng hanh thông, đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng, trong đó có chức Thượng thư (bộ Công, bộ Hộ). Ông được triều đình nhà Nguyễn vinh danh “thanh, thận, cần” (trong sạch, thận trọng, chuyên cần) và “bất úy cường ngự”, nghĩa là không sợ uy vua.
Đào Tấn được biết đến là một nhà thơ, nhà từ khúc, nhưng sự nghiệp tuồng là đóng góp lớn nhất của ông với nhiều vở tuồng nổi tiếng như “Hộ sanh đàn”, “Trầm hương các”, “Hoàng Phi Hổ quá Giới Bài quan”, “Cổ thành”, “Diễn võ đình”... có giá trị lớn về tư tưởng cũng như văn học. Tuồng của ông chứa đựng cái nhìn nhân bản vì quyền sống của con người, sự tôn vinh tài năng, nhân phẩm và những khát vọng chân chính của con người, chủ nghĩa anh hùng và nhân đạo sâu sắc... Những đóng góp toàn diện với tư cách là nhà soạn kịch, đạo diễn, cách tân tuồng từ phương pháp sáng tác đến nghệ thuật biểu diễn, trong đào tạo những nghệ sĩ tài danh... của ông đã góp phần quan trọng nâng tầm giá trị nghệ thuật truyền thống này. Đào Tấn được hậu thế vinh danh là Hậu tổ tuồng Việt Nam.
 |
| Đền thờ Đào Tấn. |
Đền thờ danh nhân văn hóa, Hậu tổ tuồng Đào Tấn tọa lạc tại quê hương ông ở thôn Vinh Thạnh, xã Phước Lộc. Khuôn viên đền có hai khối kiến trúc chính hiện diện là đền thờ và nhà biểu diễn tuồng. Tuy là đền thờ của một danh nhân văn hóa tầm cỡ quốc gia nhưng thật thân thiện, gần gũi với mái ngói âm dương hai tầng màu đỏ ấm áp.
Kiến trúc sư Đào Tùng, một hậu duệ của Đào Tấn, người thiết kế công trình, cho biết: Hệ mái, các bờ mái, các hoa văn, đỉnh mái thường cong lên ở các đền thờ khác nhưng ở Đền thờ Đào Tấn đỉnh mái lại thẳng, theo phong cách kiến trúc của cung đình Huế, một loại ngôn ngữ kiến trúc tạo cảm giác gần gũi hơn với con người.
Sự thân thiện của ngôi đền còn thể hiện ở hệ thống lan can giản dị, không trang trí chi tiết hoa văn rườm rà, như lan can của một ngôi nhà bình thường. Đặc biệt, cổng chính vào đền thờ là phiên bản gần như chính xác về đường nét cũng như kích thước cổng nhà Đào Tấn sống lúc sinh thời, bây giờ là từ đường Đào Tấn cách không xa đền thờ.
Khi bước vào cổng, ta gặp ngay một bức bình phong nhỏ - là một nét kiến trúc nhà ở theo quan niệm phong thủy cổ truyền. Bình phong trang trí mặt trước, mặt sau bằng những cành mai đắp nổi. Hai bên đắp nổi hình cây bút lông và thanh gươm, thể hiện chí khí và sự nghiệp vĩ đại của Đào Tấn.
Khuôn viên đền rộng gần 4.000 m2, trồng các loại cây như: cau, sanh, lộc vừng, trúc... Đặc biệt, hoa mai hiện diện khắp nơi trong khu vực đền: mai trồng trong khuôn viên đền thờ; hoa mai đắp nổi hai mặt bình phong; hoa mai chạm nổi trên tấm hoành bằng gỗ phía sau tượng cụ Đào Tấn trên bàn thờ. Sự hiện diện của hoa mai như một biểu tượng tôn vinh tính cách thanh cao của Đào Tấn vì sinh thời ông xem hoa mai như biểu tượng chí khí quân tử của mình. Ông nhắc nhiều đến mai trong thơ và từ của mình. Tên hiệu của Đào Tấn là Mộng Mai và Mai Tăng, Mai viên là tên vườn nhà ông và ông chọn núi Hoàng Mai làm nơi an nghỉ cuối cùng của mình.
Bên trong đền, tượng đồng Đào Tấn đặt chính giữa điện thờ. Phía sau tượng có bức hoành gỗ khắc hoa mai; hai bên bàn thờ có hai câu đối chữ Hán, dịch ra tiếng Việt là: “Văn chương chúa mến việc bút nghiên giỏi việc Trung thư/ Đức độ dân thương tài cai trị trội hơn Tam Phụ”.
Cũng bên trong đền, từ hệ thống những hình ảnh, tư liệu, hiện vật, kỷ vật về Đào Tấn được Bảo tàng Bình Định thiết kế, trưng bày, người thăm viếng có thể tìm hiểu về tài năng, sự nghiệp cũng như di sản đồ sộ của Hậu tổ tuồng: Bài ngà có dòng chữ Hán “Quan lộc tự khanh” của Đào Tấn, cây gậy trúc (phiên bản), trên đầu gậy có khắc bài thơ “Vạn thọ” biểu hiện cốt cách cao đẹp của Mai Tăng; những bức ảnh về các địa danh ghi dấu tài năng nghệ thuật của danh nhân Đào Tấn: Học Bộ đình, Hương Thảo thất, Mai viên, Duyệt Thị đường… Trong số đó, hiện vật có giá trị phản ánh về sự nghiệp thơ, tuồng của Đào Tấn nhất chính là các tư liệu văn bản về một số kịch bản tuồng, thơ, từ khúc, câu đối của ông.
Nhà biểu diễn tuồng được mô phỏng từ Duyệt Thị đường, nơi dành riêng cho vua, hoàng thân quốc thích, các quan đại thần, và quốc khách của triều đình Nguyễn đến xem biểu diễn nghệ thuật, chủ yếu là xem các vở tuồng cung đình. Bên trong có sân khấu biểu diễn tuồng.
Đền thờ danh nhân văn hóa Đào Tấn đã trở thành một công trình văn hóa, một biểu tượng văn hóa của Bình Định. Cùng với đền thờ Đào Tấn, du khách còn có thể tham quan một số di chỉ khác liên quan đến thân thế và sự nghiệp của ông tại thôn Vinh Thạnh như từ đường Đào Tấn (nơi ông sinh ra), đình Vinh Thạnh (Di tích lịch sử cấp tỉnh, nơi người dân thờ bài vị của ông). Ngoài ra, mộ Đào Tấn (Di tích lịch sử quốc gia) tọa lạc tại thôn Huỳnh Mai, xã Phước Nghĩa cũng là một địa chỉ nổi tiếng.
Nguồn: https://baodaklak.vn/van-hoa-du-lich-van-hoc-nghe-thuat/202506/tham-den-tho-danh-nhan-van-hoa-dao-tan-9270a95/
Bình luận (0)