Di tích tháp Dương Long là một cụm tháp Chăm nằm tại xã Bình An, tỉnh Gia Lai (trước đây thuộc H.Tây Sơn, tỉnh Bình Định). Cách trung tâm tỉnh khoảng 40 km về phía tây bắc, đây là di tích quốc gia đặc biệt, nằm trên một gò đất cao hình chữ nhật.
Di tích tháp Dương Long nằm tại xã Bình An, tỉnh Gia Lai
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Về nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc, ở Dương Long có sự thể hiện hài hòa của nhiều yếu tố nghệ thuật được du nhập từ bên ngoài kết hợp trên nền tảng của nghệ thuật truyền thống Champa, như mô hình kiến trúc và các mô típ điêu khắc Khmer Angkor, đường nét của nghệ thuật Lý - Trần.
Các kiến trúc ở khu tháp Dương Long thể hiện đỉnh cao của kỹ thuật xây dựng và nghệ thuật Champa phong cách Bình Định trong giai đoạn từ 1190 đến 1220
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Trải qua hơn 8 thế kỷ cùng những biến thiên lịch sử, quần thể tháp Dương Long đang đứng trước nguy cơ xuống cấp nghiêm trọng. Cụm tháp vốn được coi là đỉnh cao của nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc Champa, nay đã chịu nhiều tổn hại
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Tháp Giữa, cao 39 m và từng được xem là tháp gạch cao nhất Đông Nam Á, đã mất nhiều phần cửa, tiền sảnh bị sụp đổ, nhiều mảng tường bong tróc
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Tháp Nam, dù là công trình còn nguyên vẹn nhất, cũng bị sụp một số mảng mái; khung cửa sa thạch vẫn giữ được nhưng các mảng đá ốp ở chân đế chỉ còn ở một vài mặt
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Tháp Bắc là công trình hư hại nặng nhất: phần thân bị đục khoét sâu, nhiều chi tiết trang trí đã mất; cửa giả ở một số mặt vẫn còn song hoa văn đã mờ
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Không chỉ các khối kiến trúc chính bị ảnh hưởng, khu vực xung quanh tháp cũng có dấu hiệu hư hại. Các lớp đá sa thạch ốp chân tháp bị bong rời, một số đã bị mất hoặc nằm lẫn trong đất. Hệ thống hoa văn, họa tiết chạm khắc trên đá vốn là điểm nổi bật nhất của tháp Dương Long, nay nhiều chỗ đã bị phong hóa, rạn nứt hoặc gãy vỡ. Nhiều chi tiết đá trang trí ở đỉnh tháp đã rơi xuống và chìm sâu dưới lòng đất qua hàng trăm năm, khiến diện mạo nguyên bản bị mất đi đáng kể
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Từ năm 2006 đến 2009, các cơ quan chức năng đã tiến hành ba đợt khai quật khảo cổ trên tổng diện tích khoảng 3.000 m²; qua đó đã phát hiện hàng nghìn hiện vật, trong đó có phù điêu Kala, tượng thần Indra, rắn Naga, Makara, cánh sen… Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định diện tích này mới chỉ là một phần nhỏ, vẫn còn nhiều khu vực chưa được nghiên cứu. Đặc biệt, hai kiến trúc gạch ở phía tây được cho là đài thờ và nhiều dấu vết nền móng xung quanh vẫn chưa được khai quật hết. Do đó vẫn còn nhiều dữ liệu khoa học chưa được làm rõ để phục vụ công tác trùng tu
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Theo đánh giá của PGS-TS Bùi Chí Hoàng, nguyên Phó viện trưởng Viện Khoa học xã hội vùng Nam bộ, tháp Dương Long đã mất khoảng 30–40% yếu tố nguyên bản. Mặc dù đã được tu bổ, gia cố phần mái trong giai đoạn 1 nhằm ổn định cấu trúc và loại bỏ nguy cơ sụp đổ, song các bộ phận quan trọng như phần đế, nền móng và nhiều chi tiết kiến trúc gốc vẫn chưa được phục hồi. Nếu không có biện pháp bảo tồn kịp thời, nguy cơ mất mát, đổ vỡ sẽ ngày càng cao, làm tổn thất không thể bù đắp đối với một di sản kiến trúc – nghệ thuật độc đáo bậc nhất của Champa
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Cụm tháp Dương Long nhìn từ xa
ẢNH: ĐỨC NHẬT
Hiện nay, yêu cầu của Bộ VH-TT-DL đặt ra là phải tiến hành khai quật và khảo cổ toàn diện trước khi trùng tu, đồng thời quy hoạch, tôn tạo mặt bằng khu di tích. Điều này đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ giữa các nhà khoa học, cơ quan quản lý và chính quyền địa phương, bởi chỉ khi khai thác triệt để dữ liệu khảo cổ mới có thể phục dựng được những yếu tố nguyên bản, khôi phục diện mạo ban đầu của tháp.
Đây không chỉ là nhiệm vụ bảo tồn một công trình kiến trúc, mà còn là hành động giữ gìn một chứng tích sống động về sự giao thoa văn hóa Champa - Khmer, góp phần phát huy giá trị di sản trong phát triển du lịch văn hóa bền vững.
Nguồn: https://thanhnien.vn/thap-cham-cao-nhat-dong-nam-a-dang-xuong-cap-nghiem-trong-185250810111807081.htm
Bình luận (0)