Làm sao để Tuồng bền vững với giới trẻ?
Tuồng đẹp, hay, thú vị, sặc sỡ, nhưng tại sao sân khấu của loại hình nghệ thuật này lại ít và nhiều người trẻ không biết giá trị của nghệ thuật hát Tuồng này? Tôi đã đi tìm câu trả lời và có ý kiến chung: Vì họ chưa bao giờ được xem nên họ không biết cái hay của Tuồng chứ không phải họ thờ ơ. Chúng ta không làm truyền thông mạnh mẽ cho Tuồng mà trình diễn vẫn mang tính bao cấp, theo cách xưa cũ, biểu diễn theo đúng “quy trình”. Điều đó khiến loại hình nghệ thuật đặc sắc này thiếu gắn kết với giới trẻ.
Diễn viên Trần Tuấn Hiệp của Nhà hát Tuồng Việt Nam chia sẻ rằng: “Các bạn trẻ chưa tiếp xúc với Tuồng, chưa tìm hiểu sâu, mà chỉ qua lời kể thế hệ đi trước. Các bạn nghĩ Tuồng rất khó xem, khó hiểu, nhưng đó là cách hiểu chung của mọi người. Còn khi các bạn trẻ đến với Tuồng, xem nghệ sĩ biểu diễn các bạn thốt lên: “Tuồng đẹp quá, hay, vậy mà bấy lâu các bạn trẻ không để ý”. Loại hình nghệ thuật này không khó xem, nhưng cách chúng ta tiếp cận lại hờ hững do cả hai bên. Phần nữa, các bạn trẻ giờ quá nhiều loại hình giải trí để lựa chọn. Tôi mong muốn các bạn trẻ tìm hiểu nghệ thuật truyền thống của Việt Nam vì tôi biết họ rất yêu nước, yêu những giá trị văn hoá của cha ông. Chính các bạn trẻ là đại sứ để truyền bá văn hoá dân tộc”.
 |
Còn nghệ sĩ Danh Thái thừa nhận rằng: “Tuồng chưa được tiếp cận nhiều với khán giả, bộ môn nghệ thuật diễn ít, nếu tìm hiểu kỹ, xem Tuồng mới thấy cái hay của Tuồng và yêu say mê luôn”.
Nghệ sĩ Ưu tú Tống Xuân Tùng cho rằng, không có rào cản, mà là các bạn trẻ chưa có nhiều cơ hội tiếp cận, để ý đến. Nếu người trẻ quan tâm, các bạn sẽ yêu thích bộ môn nghệ thuật truyền thống đang dần được chú ý trở lại trong những năm gần đây.
Đã có những nhóm bạn trẻ hoạt động tích cực để truyền bá Tuồng với thế hệ Gen Z, như nhóm Tuồng Sắc của các bạn đang học cấp 3 hay Tuồng Đi của nhóm sinh viên Đại học Đại Nam. Các nhóm này đều mong muốn dự án của mình phát triển bền vững, lâu dài, phi lợi nhuận để đưa Tuồng thêm nhiều cơ hội đến với các bạn trẻ.
 |
Ý kiến từ các nhóm trên cho rằng, để Tuồng bền vững với giới trẻ, cần thay đổi cách tiếp cận sao cho gần gũi và phù hợp với lối sống hiện đại. Việc đưa nghệ thuật Tuồng vào môi trường giáo dục, kết hợp với công nghệ số, tạo sân chơi sáng tạo và khuyến khích người trẻ tham gia biểu diễn, nghiên cứu sẽ giúp tăng sự gắn kết.
Đồng thời, nâng cao nhận thức về giá trị văn hóa truyền thống và khơi gợi niềm tự hào dân tộc là yếu tố then chốt để nghệ thuật Tuồng không bị mai một theo thời gian. Từ các hoạt động thiết thực như workshop vẽ mặt nạ, triển lãm, trò chuyện giữa nghệ sĩ và thế hệ Gen Z, trình diễn các trích đoạn... Điều đó sẽ giúp giới trẻ, đặc biệt là trẻ em, được trải nghiệm trực tiếp và cảm nhận sâu sắc giá trị nghệ thuật truyền thống.
Bạn Hà Chí Mạnh, một học sinh cấp 3 trong dự án Tuồng Sắc bày tỏ sự lo âu nếu giữa nghệ thuật truyền thông và bạn trẻ không có kết nối: “Nếu giới trẻ không quan tâm, Tuồng sẽ rất dễ trở thành một di sản bị bỏ quên, không còn được truyền thụ và phát triển. Nghệ thuật Tuồng sẽ mất dần sức sống, sân khấu thu hẹp, người làm nghề giảm dần, dẫn đến nguy cơ mai một hoàn toàn. Điều này không chỉ làm mất một phần quan trọng của văn hóa dân tộc mà còn khiến thế hệ sau thiếu đi sự kết nối với cội nguồn nghệ thuật truyền thống”.
Mạnh cũng cho biết, nhóm Tuồng Sắc thu hút giới trẻ bằng cách làm mới nghệ thuật Tuồng truyền thống thông qua các hoạt động tương tác như workshop vẽ mặt nạ và triển lãm giới thiệu trang phục, mặt nạ cùng các giá trị văn hóa đặc sắc. Dự án không chỉ giúp người trẻ tiếp cận trực tiếp với nghệ thuật mà còn khơi dậy sự tò mò và niềm tự hào về di sản dân tộc. Qua đó, Tuồng trở thành một phần sống động và có ý nghĩa trong cuộc sống hiện đại của các bạn trẻ.
 |
Những nỗ lực để Tuồng đến với công chúng
Trong bối cảnh bùng nổ các hình thức giải trí hiện đại, Tuồng dần bị rút khỏi đời sống thường nhật và trở nên xa lạ với khán giả trẻ. Đứng trước thực trạng này, nhiều nghệ sĩ, đơn vị nhà hát cùng các nhóm sáng tạo nội dung đã không ngừng nỗ lực gìn giữ nghệ thuật Tuồng.
Không ít nghệ sĩ trẻ chọn gắn bó lâu dài với Tuồng, dù điều kiện nghề nghiệp còn hạn chế. Ví dụ như diễn viên Thanh Phương thuộc Nhà hát Tuồng Việt Nam đã đi làm thêm DJ để “giữ lửa” với nghệ thuật Tuồng, cho thấy tinh thần bền bỉ và khả năng thích ứng của lớp diễn viên trẻ.
 |
Bên cạnh đó, là các chương trình giáo dục sân khấu học đường được thể hiện qua mô hình giao lưu giữa Nhà hát Tuồng Việt Nam cùng các bạn học sinh. Và đặc biệt, nghệ thuật Tuồng đã được số hóa qua dự án Trường ca Kịch viện, hay những thể nghiệm kết hợp Tuồng với âm nhạc điện tử, múa đương đại như “Đối diện với vô cùng”.
Thu Uyên, Trưởng nhóm Tuồng Đi cho rằng, khi được hiểu đúng và làm mới đúng cách Tuồng sẽ không bao giờ lỗi thời. “Truyền thống và truyền thông phải tựa vào nhau, một bên có tính cổ điển, bên kia có tính hiện đại. Tuy nhiên, nếu nhìn sâu hơn cả hai đều bắt nguồn từ cùng một mạch là khao khát lan truyền những điều có ý nghĩa. Đặc biệt, với nghệ thuật Tuồng, một loại hình kịch hát cổ truyền, khi gặp gỡ truyền thông đã mở ra những khả thể mới, giúp cho Tuồng tiếp cận với thời đại ngày nay”, Thu Uyên chia sẻ.
 |
Nghệ thuật Tuồng mang đậm tính tự sự và mĩ cảm phương Đông khi lấy ước lệ và cách điệu là tiêu chí nghệ thuật trình diễn cơ bản. Các tác phẩm Tuồng thường chú trọng đến đề tài trung quân ái quốc, nghĩa khí anh hùng và tình cảm gia đình. Nhưng với đặc điểm kể những câu chuyện lớn, đặc biệt những câu chuyện về lịch sử vô cùng khô khan thì Tuồng rất khó cạnh tranh với các nghệ thuật giải trí khác.
Vì vậy, nhờ có truyền thông trong công tác quảng bá giá trị của nghệ thuật Tuồng trên các nền tảng Tiktok, Youtube,… Tuồng đã được thổi vào sức sống mới. Những sáng tạo của các bạn trẻ như vở diễn “Sơn Hậu - Beyond the mountain”, vở diễn “Cõi thinh không”, vở diễn “Đối diện với vô cùng”,… hay các dự án làm phim, các triển lãm tranh được lấy cảm hứng từ Tuồng. Tất cả các điều đó đã khiến Tuồng truyền thống đến gần hơn với nhịp sống hiện đại.
“Truyền thông không làm mờ đi những nét truyền thống mà là người bạn đồng hành, mở cánh cửa để nghệ thuật Tuồng tiếp tục sống trong dòng chảy văn hóa của thời đại và hơn hết chạm đến nhiều khán giả trong kỷ nguyên số”, Yến Linh, phụ trách truyền thông của Nhà hát Tuồng Việt Nam khẳng định.
Bạn Thanh Tâm sau khi xem Tuồng đã bộc bạch rằng: “Là một sinh viên ngành Sư phạm Ngữ văn, em đã được học về Tuồng và được biết rằng vào thời xưa, đây là loại hình nghệ thuật chỉ dành cho giới quý tộc. Nhiều người cho rằng điều đó khiến Tuồng khó tiếp cận, nhưng với em, đây không phải là rào cản. Khi đến xem trực tiếp, em không chỉ được thưởng thức nét đẹp của bản sắc văn hóa dân tộc mà còn cảm nhận rõ tài năng, niềm đam mê cũng như sự cống hiến của các nghệ sĩ. Em mong rằng Tuồng sẽ ngày càng được biết đến nhiều hơn, đặc biệt là trong giới trẻ.
Hiện nay, ngoài việc đến nhà hát, các bạn trẻ còn có thể tìm hiểu Tuồng qua Youtube, hay thậm chí tiếp cận qua sách giáo khoa khi một số vở Tuồng đã được đưa vào chương trình ngữ văn hiện tại. Ngoài ra, với vai trò là một giáo viên tương lai, em hy vọng sẽ có cơ hội đưa Tuồng đến gần hơn với học sinh bằng cách để các em được hóa thân vào nhân vật, từ đó hiểu và cảm nhận trọn vẹn hơn tinh thần của nghệ thuật truyền thống”.
Chia sẻ của bạn Ngọc Thúy: “Mình đã rủ một nhóm bạn đi xem. Ban đầu, các bạn ấy hỏi rằng: “Sao tuổi này lại đi xem Tuồng? Cái này chỉ có ông bà tao xem thôi”. Nhưng sau khi xem xong, ai cũng bất ngờ và thích thú. Có lẽ do định kiến ban đầu khiến nhiều bạn trẻ nghĩ Tuồng là thứ gì đó xa vời. Nhưng nếu có cách tiếp cận phù hợp, truyền thông hiệu quả hơn, thì mình tin Tuồng hoàn toàn có thể chạm tới nhiều khán giả trẻ. Và mình sẵn sàng trở thành một người lan tỏa tình yêu với Tuồng đến mọi người. Mình mong rằng sẽ có thêm nhiều bạn trẻ quan tâm để những bộ môn nghệ thuật này có được vị trí xứng đáng trong đời sống văn hóa hiện đại”.
Bạn Hán Thị Lợi, Khoa Sư phạm Trường Đại học Thủ đô Hà Nội: “Trước đây, em chưa từng nghĩ Tuồng là một loại hình nghệ thuật phù hợp với mình. Em vẫn mặc định rằng Tuồng là dành cho thế hệ lớn tuổi hơn. Nhưng hôm nay, lần đầu tiên được trực tiếp xem biểu diễn, em cảm thấy tưởng tượng của mình khác xa so với thực tế. Mọi thứ đều rất ấn tượng, từ cách diễn xuất cho tới trang phục của các diễn viên”.
Nguồn: https://baophapluat.vn/thap-ngon-lua-tuong-trong-long-gioi-tre-post553301.html
Bình luận (0)