Tiến sĩ gốc Việt nổi bật giới truyền thông khoa học châu Âu

Mai Thi Nguyen-Kim (sinh ngày 7/8/1987) là một trong những gương mặt tiêu biểu và có sức ảnh hưởng bậc nhất trong lĩnh vực truyền thông khoa học tại châu Âu. Từ một nhà nghiên cứu trong phòng thí nghiệm, cô đã chinh phục hàng triệu khán giả qua YouTube, truyền hình và được vinh danh bằng Huân chương Công trạng Liên bang – phần thưởng dân sự cao quý nhất của Đức – như một sự ghi nhận cho vai trò xuất sắc trong việc lan tỏa tri thức đến cộng đồng.

Tiến sĩ Mai Thị Nguyên-Kim xuất hiện trên một chương trình truyền hình nổi tiếng ở Đức. (Nguồn ảnh: Stern.de).

Hành trình từ phòng lab đến ngôi sao truyền thông

Sinh ra và lớn lên tại Đức trong một gia đình trí thức gốc Việt, tình yêu khoa học của Mai Thi được nuôi dưỡng từ rất sớm. Cha cô là một kỹ sư hóa học tại tập đoàn BASF, chính là người truyền cảm hứng lớn nhất để cô bước vào thế giới hóa học. Được định hướng bởi gia đình, cô theo đuổi con đường học vấn một cách xuất sắc.

Sau khi tốt nghiệp trung học, Mai Thi theo học ngành Hóa học tại Đại học Johannes Gutenberg, từng thực tập tại Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) danh tiếng của Mỹ. Từ năm 2012, cô trở thành nghiên cứu sinh tại RWTH Aachen – một trong những trường kỹ thuật hàng đầu châu Âu, tiếp tục thực tập tại Đại học Harvard và Viện Fraunhofer. Năm 2017, cô bảo vệ thành công luận án tiến sĩ tại Đại học Potsdam.

Tuy nhiên, chính trong thời gian làm nghiên cứu chuyên sâu, Mai Thi nhận ra một hướng đi mới. Thay vì chỉ làm việc trong phòng thí nghiệm, cô muốn đứng trước công chúng, dùng các phương tiện truyền thông để biến những kiến thức khoa học phức tạp trở nên gần gũi và dễ hiểu với tất cả mọi người.

Mai Thi Nguyen-Kim đã dùng các phương tiện truyền thông để biến những kiến thức khoa học phức tạp trở nên gần gũi và dễ hiểu với tất cả mọi người.

Từ năm 2013, khi còn là nghiên cứu sinh tại RWTH Aachen, Mai đã thể hiện khả năng truyền đạt khi thắng nhiều cuộc thi “science slam” – nơi các nhà khoa học trẻ tranh tài bằng cách trình bày kiến thức khoa học theo cách hài hước, dí dỏm. Một trong những video đầu tiên của cô tại RWTH năm 2013 vẫn là một trong những clip được xem nhiều nhất của trường.

Năm 2015, cô bắt đầu kênh YouTube “The Secret Life of Scientists” và sau đó là “maiLab” (ban đầu tên “schönschlau”) tài trợ bởi các đài truyền hình công ARD và ZDF – hiện đạt hơn 1,4 triệu người theo dõi, đã thay đổi hình ảnh khô khan của công chúng về các nhà khoa học.

Cô cũng là gương mặt quen thuộc của các chương trình khoa học truyền hình như “Quarks” (WDR), “Terra X” (ARD/ZDF), và “MAITHINK X – die Show” trên ZDFneo. ZDFneo Đặc biệt trong giai đoạn đại dịch COVID 19 vào năm 2020, Mai là một trong những nguồn cung cấp thông tin khoa học đáng tin cậy nhất tại Đức. Video của cô về “Herdenimmunität” (miễn dịch cộng đồng) và các chủ đề liên quan đã thu hút hàng triệu lượt xem xuất hiện trên trang ARD “Tagesthemen”.

'Công thức' biến khoa học khô khan thành nội dung triệu view

Khác biệt của Mai Thi nằm ở "công thức" độc đáo giúp cô "nấu" những món ăn tinh thần về khoa học vừa bổ ích, vừa hấp dẫn. Nguồn cảm hứng ban đầu đến từ chính cha cô. Trong cuốn sách nổi tiếng Komisch, alles chemisch (Thật kỳ lạ, mọi thứ đều là hóa học), cô viết: “Bố tôi là một nhà hóa học và ông ấy nấu ăn rất giỏi... Khi tôi 13 tuổi và bắt đầu học trang điểm, bố tôi đã giải thích mọi thứ cho tôi: cách thức hoạt động của sắc tố, của keo xịt tóc, độ pH của kem dưỡng da... Hóa học luôn là một phần trong cuộc sống của tôi”.

Khác biệt của Mai Thi nằm ở "công thức" độc đáo giúp cô "nấu" những món ăn tinh thần về khoa học vừa bổ ích, vừa hấp dẫn. Nguồn ảnh: Eltern.de)

Từ nền tảng đó, Mai Thi đã phát triển một phong cách riêng biệt: lồng ghép hoạt hình sinh động, sử dụng các phép ẩn dụ đời thường và phát huy nét duyên dáng, hài hước của cá nhân. Cô bắt đầu chinh phục khán giả qua các cuộc thi “science slam” (nơi các nhà khoa học trẻ thi tài hùng biện) và sau đó là kênh YouTube maiLab, hiện đã có hơn 1,4 triệu người theo dõi.

Đặc biệt, đại dịch COVID-19 đã trở thành bước ngoặt đưa tên tuổi Mai Thi lên một tầm cao mới. Video của cô phân tích về "miễn dịch cộng đồng" và các biện pháp chống dịch trên các kênh truyền hình lớn như ARD đã thu hút hàng triệu lượt xem.

Không chỉ dừng lại ở YouTube, cô còn là gương mặt quen thuộc của các chương trình khoa học uy tín như “Quarks”, “Terra X”, và show riêng “MAITHINK X – die Show”. Những đóng góp to lớn của cô được ghi nhận bằng hàng loạt giải thưởng danh giá, đỉnh cao là Huân chương Công trạng Liên bang do Tổng thống Đức trao tặng vào năm 2020.

Những đóng góp của Mai Thi trong việc kết nối khoa học với xã hội đã được trao tặng nhiều giải thưởng danh giá. Năm 2019, cô đã nhận Giải báo chí Hanns-Joachim-Friedrichs - một trong những giải thưởng uy tín tại Đức…

Năm 2020, cô được Tổng thống Đức trao tặng Huân chương Thập tự Liên bang (Bundesverdienstkreuz) - huân chương toàn liên bang duy nhất của Đức nhằm ghi nhận những đóng góp xuất sắc trong việc phổ biến kiến thức khoa học đến công chúng một cách sinh động, dễ hiểu và đầy cảm hứng.

Trong chương trình “20 Gương mặt - 20 Câu chuyện” vào đầu tháng 5 nhân kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Việt Nam - Đức, Viện Goethe đã giới thiệu về Mai Thi: Với phong cách sống động, hài hước và dễ hiểu, TS. Mai Thị Nguyên-Kim truyền tải những khái niệm khoa học phức tạp qua nhiều chương trình truyền hình và trên kênh YouTube maiLab của mình. Với hơn một triệu người theo dõi, bà là một trong những YouTuber nổi tiếng nhất tại Đức. Nền tảng cho sự nghiệp khoa học ấn tượng của bà được xây dựng từ quá trình học hóa học tại Mainz, MIT, Harvard, Aachen và Potsdam.

Giáo sư Ulrich Rüdiger, Hiệu trưởng trường Đại học RWTH Aachen, từng nhận xét: “Nhiều năm qua, Tiến sĩ Mai Thị Nguyên-Kim đã đưa truyền thông khoa học lên một tầm cao mới. Bà kết nối khoa học với công chúng và các nhà hoạch định chính sách theo cách dễ hiểu và thuyết phục”.

Tại Việt Nam, trong những năm gần đây, Tiến sĩ Mai Thi Nguyen-Kim được biết đến rộng rãi qua hai cuốn sách dịch từ tiếng Đức: Ngộ quá, cái gì cũng hóa (2021) và Đừng như con ếch lên dây cót - Khoa học trong thời đại tin giả (2024).

Nguồn: https://khoahocdoisong.vn/tien-si-goc-viet-noi-bat-gioi-truyen-thong-khoa-hoc-chau-au-post1549243.html