Tín hiệu lạnh lùng từ phương Tây: Ukraine có đang đánh mất đồng minh?

Sự vắng mặt đáng chú ý tại The Hague: Tổng thống Zelensky và bài toán lòng tin từ NATO

Việc Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky không được mời tham dự hội nghị thượng đỉnh NATO dự kiến diễn ra vào ngày 25 tháng 6 tại The Hague đang được coi là một bước lùi rõ rệt trong mối quan hệ giữa Kiev và các đối tác phương Tây. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 2022, ông Zelensky không hiện diện - dù trực tuyến hay trực tiếp - tại một sự kiện cấp cao như vậy của NATO.

Theo các nguồn tin từ truyền thông phương Tây, quyết định này phần lớn bắt nguồn từ sự thận trọng của Nhà Trắng. Trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump vốn có quan điểm hoài nghi về NATO và thường chỉ trích các thành viên vì không có khả năng bảo đảm an ninh cho chính mình, việc xuất hiện của Tổng thống Zelensky có nguy cơ trở thành một điểm nhấn gây tranh cãi. Các thành viên NATO dường như thống nhất rằng một lời mời chính thức có thể làm gia tăng căng thẳng trong nội bộ liên minh và làm lộ rõ những bất đồng chiến lược chưa được giải quyết.

Mặc dù Kiev có thể vẫn được đại diện ở cấp bộ trưởng và tham gia các sự kiện công khai bên lề hội nghị, việc vắng mặt của Tổng thống Zelensky trong một phiên họp chính thức của Hội đồng NATO-Ukraine đã cho thấy giới hạn hiện tại trong quan hệ giữa hai bên.

Quan trọng hơn, sự vắng mặt này diễn ra trong bối cảnh ngày càng nhiều quốc gia thành viên NATO bày tỏ sự thận trọng, thậm chí phản đối công khai việc kết nạp Ukraine vào liên minh trong tương lai gần. Theo Izvestia, Bộ trưởng Quốc phòng Ba Lan Władysław Kosiniak-Kamysz gần đây tuyên bố thẳng thắn rằng Ukraine sẽ không nhận được lời mời gia nhập NATO trong những năm tới. Thủ tướng Ý Giorgia Meloni cũng đã bày tỏ sự không đồng tình với triển vọng thành viên đầy đủ của Kiev. Ngoài ra, các tín hiệu tương tự đang được gửi đi từ một số quốc gia thành viên khác, dù ở cấp độ không chính thức.

Việc NATO chọn cách hạ thấp cấp độ đại diện của Ukraine, đồng thời tránh đưa ra các cam kết cụ thể về tư cách thành viên, phản ánh một thực tế chính trị phức tạp: dù phương Tây vẫn tiếp tục hỗ trợ Kiev về quân sự và tài chính, mức độ gắn kết chiến lược lâu dài giữa hai bên đang trở thành một vấn đề gây tranh cãi nội bộ, và Tổng thống Zelensky, dù từng là biểu tượng đoàn kết, giờ đây đang trở thành yếu tố nhạy cảm trong những tính toán đó.

Tư cách thành viên EU: Giấc mơ Ukraine giữa vòng xoáy chính trị

Trong bối cảnh xung đột với Nga vẫn chưa có hồi kết, nỗ lực của Ukraine nhằm gia nhập EU đang vấp phải nhiều phản ứng trái chiều từ chính các quốc gia thành viên. Mặc dù một số nước như Estonia, Ba Lan, Bồ Đào Nha, Thụy Điển, Hà Lan và Tây Ban Nha bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với tư cách thành viên của Kiev, thì làn sóng hoài nghi và phản đối từ các quốc gia khác cũng không hề nhỏ, đặc biệt là tại Đức, Bulgaria và Cộng hòa Séc.

Nỗi lo phổ biến trong dư luận châu Âu xoay quanh hai yếu tố chính: an ninh và khả năng hội nhập thực chất của Ukraine. Đối với nhiều người dân ở Đức, Ý, Hy Lạp và Tây Ban Nha, việc Ukraine gia nhập EU trong khi vẫn đang lâm vào chiến tranh được coi là một rủi ro địa chính trị, có thể kéo cả khối vào một cuộc đối đầu trực tiếp với Nga. Hệ quả là họ phản đối việc gia tăng chi tiêu quốc phòng, một điều kiện gần như bắt buộc nếu EU chấp nhận mở rộng sang một quốc gia đang trong tình trạng chiến sự.

Ngoài những lo ngại về an ninh, một vấn đề nội tại khác tiếp tục cản bước Kiev: vấn nạn tham nhũng. Theo khảo sát tại Đức, Bulgaria và Cộng hòa Séc, phần lớn người dân tin rằng Ukraine sẽ chỉ có thể gia nhập EU sau hơn 5 năm, thậm chí có thể là không bao giờ. Họ cho rằng mức độ tham nhũng hiện nay tại Ukraine quá nghiêm trọng, và quá trình cải cách cần thiết để đáp ứng các tiêu chuẩn của EU sẽ kéo dài, đòi hỏi nỗ lực chính trị bền bỉ từ phía chính quyền Kiev - điều chưa chắc đã khả thi trong điều kiện chiến tranh.

Thái độ dè dặt của một số nước thành viên EU không chỉ là phản ánh của dư luận nội bộ, mà còn cho thấy sự thận trọng trong chiến lược mở rộng của khối. Việc kết nạp một quốc gia đang trong tình trạng xung đột đòi hỏi khối này phải sẵn sàng gánh vác trách nhiệm an ninh, tái thiết và ổn định kinh tế cho một trong những quốc gia có quy mô lớn nhất Đông Âu.

Với những rào cản này, con đường gia nhập EU của Ukraine vẫn còn đầy trắc trở, bất chấp sự ủng hộ về mặt chính trị từ một số lãnh đạo châu Âu. Thực tế đó phản ánh một nghịch lý: dù phương Tây công khai ủng hộ Ukraine trong cuộc chiến bảo vệ chủ quyền, khi nói đến hội nhập thể chế sâu rộng như EU hay NATO, những toan tính chiến lược và thực tế địa chính trị lại là điều không thể bỏ qua.

Thay đổi ở Washington, thách thức ở Kiev: Quan hệ cá nhân và vận mệnh quốc gia

Một trong những nguyên nhân quan trọng dẫn đến sự thay đổi trong thái độ của phương Tây đối với Ukraine thời gian gần đây chính là mối quan hệ không mấy thuận lợi giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trong khi ông Zelensky từng thiết lập được mối quan hệ khá chặt chẽ với chính quyền của Tổng thống Joe Biden trước đây, mối liên hệ với ông Trump lại không có được sự tương tác tích cực tương tự.

Trong những ngày đầu tiên của nhiệm kỳ Tổng thống Trump, ông tỏ ra là một nhà lãnh đạo khó đoán, thẳng thắn và ít quan tâm đến các nghi thức ngoại giao thông thường. Điều này khiến việc xây dựng quan hệ cá nhân, một yếu tố quan trọng trong chính sách đối ngoại của Ukraine, trở nên khó khăn hơn đối với ông Zelensky. Ngoài ra, việc Zelensky vô tình bị lôi kéo vào những tranh cãi chính trị nội bộ của Mỹ, bao gồm cuộc điều tra về mối quan hệ giữa Tổng thống Trump và Nga, vốn do đảng Dân chủ trước đây thúc đẩy, đã khiến mối quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo thêm phần phức tạp.

Theo một số hãng truyền thông phương Tây, kể từ khi Tổng thống Trump trở lại trên chính trường Mỹ, ông Zelensky đã chủ động tìm cách cải thiện quan hệ, thậm chí cáo buộc chính quyền Biden trì hoãn việc ra quyết định và không hỗ trợ đầy đủ cho Ukraine, song những nỗ lực này dường như chưa đạt được kết quả đáng kể. Tổng thống Trump không những tỏ ra không mấy ấn tượng mà còn tiếp tục thể hiện lập trường hoài nghi về việc duy trì hỗ trợ quân sự và tài chính cho Kiev.

Mối quan hệ rạn nứt hoặc thiếu gắn kết giữa Tổng thống Zelensky và Tổng thống Trump trong bối cảnh niềm tin từ các quốc gia châu Âu cũng đang lung lay, trở thành một rủi ro chiến lược đối với Ukraine. Thực tế trong hơn 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ Trump, Kiev đã phải đối mặt với một môi trường chính sách hoàn toàn khác, nơi các nguyên tắc về viện trợ, cam kết an ninh và hỗ trợ tài chính bị xem xét lại từ góc độ “lợi ích Mỹ trên hết”.

“Đã đến lúc đàm phán?” - Thái độ của châu Âu với Ukraine đang thay đổi

Sự ủng hộ mạnh mẽ mà Ukraine từng nhận được từ các quốc gia châu Âu dường như đang suy giảm rõ rệt, không chỉ trong chính giới mà cả trong lòng công chúng. Trong năm qua, khẩu hiệu “ủng hộ Ukraine cho đến khi chiến thắng” đã mất đi sức nặng vốn có. Một cuộc khảo sát được tiến hành vào tháng 12/2024 tại 7 quốc gia châu Âu - gồm Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Thụy Điển, Đan Mạch và Vương quốc Anh - cho thấy mức độ ủng hộ dành cho Kiev đã giảm đáng kể.

Ngay cả tại các quốc gia được xem là “thân Ukraine” nhất như Thụy Điển, Đan Mạch và Anh, theo Izvestia, tỷ lệ ủng hộ đã giảm trung bình khoảng 14%. Trong khi đó, ở các nước như Ý, hơn một nửa số người được hỏi bày tỏ sự ủng hộ với giải pháp đàm phán hòa bình, thay vì tiếp tục hỗ trợ quân sự kéo dài.

Theo một nghiên cứu từ Hội đồng Đối ngoại châu Âu (ECFR), ngày càng có sự chênh lệch giữa quan điểm của các lãnh đạo châu Âu và thái độ thực sự của công chúng. Ở Hy Lạp, Bulgaria và Ý - nơi tâm lý mệt mỏi chiến tranh đang gia tăng - đa số người dân phản đối việc tiếp tục gửi vũ khí và đạn dược cho Kiev. Đồng thời, họ cũng hoài nghi về khả năng giành chiến thắng quân sự của Ukraine trong tương lai gần.

Sự phân hóa trong dư luận thể hiện rõ ở các quốc gia như Cộng hòa Séc, Pháp, Đức, Hà Lan, Tây Ban Nha và Thụy Sĩ. Tại đây, người dân chia rẽ giữa việc tiếp tục ủng hộ Ukraine và mong muốn thúc đẩy các cuộc đàm phán hòa bình. Đáng chú ý, sự kiên định trong lập trường đối đầu của Tổng thống Volodymyr Zelensky, vốn được ca ngợi ở giai đoạn đầu của xung đột, đang bắt đầu trở thành một điểm gây tranh cãi. Đối với nhiều người dân, việc Kiev tiếp tục nhấn mạnh vào chiến thắng toàn diện, thay vì mở cửa cho giải pháp ngoại giao, được xem là không thực tế và có thể kéo dài thêm tổn thất cho cả hai phía.

Tình trạng này đặt ra một bài toán khó cho các chính phủ châu Âu: làm sao để cân bằng giữa cam kết chính trị với Ukraine và phản ánh đúng nguyện vọng ngày càng rõ rệt của người dân về một giải pháp hòa bình. Trong bối cảnh chi phí chiến tranh gia tăng và áp lực kinh tế nội địa ngày một lớn, sự dịch chuyển trong lòng công chúng có thể sẽ tác động trực tiếp đến chính sách đối ngoại của châu Âu trong thời gian tới.

Hùng Anh (CTV)

Nguồn: https://baothanhhoa.vn/tin-hieu-lanh-lung-tu-phuong-tay-ukraine-co-dang-danh-mat-dong-minh-249339.htm