Truy xuất nguồn gốc là ‘chìa khóa’ xây dựng thị trường minh bạch

Chú thích ảnh — Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) phát biểu tại diễn đàn.

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương) nhấn mạnh: trong bối cảnh hội nhập sâu rộng, khi Việt Nam tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do (FTA), việc minh bạch hóa nguồn gốc hàng hóa đã trở thành yêu cầu sống còn.

Theo ông Trần Hữu Linh, truy xuất nguồn gốc không chỉ là nhiệm vụ của cơ quan quản lý, mà còn là trách nhiệm của doanh nghiệp và người tiêu dùng. Bởi chỉ khi sản phẩm có “chứng minh thư” rõ ràng về xuất xứ, quy trình sản xuất, chất lượng và hành trình lưu thông, thị trường mới có thể vận hành minh bạch, bền vững.

Ông Trần Hữu Linh cho biết, trong những năm qua, Bộ Công Thương đã phối hợp chặt chẽ với các bộ, ngành, địa phương triển khai nhiều giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản lý thị trường, chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả và hàng không rõ nguồn gốc. Lực lượng Quản lý thị trường cả nước đã tăng cường kiểm tra, giám sát, phát hiện và xử lý hàng chục nghìn vụ vi phạm mỗi năm, góp phần quan trọng trong việc làm trong sạch môi trường kinh doanh.

Tuy nhiên, ông Linh cũng thẳng thắn nhìn nhận: “Dù công tác đấu tranh chống hàng giả, hàng nhái, gian lận xuất xứ đã được tăng cường, nhưng tình hình vẫn diễn biến phức tạp với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi. Hàng hóa không rõ nguồn gốc vẫn len lỏi vào nhiều kênh phân phối, thậm chí cả thương mại điện tử”. Chính vì vậy, việc triển khai hệ thống truy xuất nguồn gốc hàng hóa đồng bộ, thống nhất và hiện đại là yêu cầu cấp bách nhằm không chỉ hỗ trợ công tác quản lý nhà nước, mà còn tạo hành lang pháp lý cho doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh minh bạch và bền vững.

Theo ông Trần Hữu Linh, định danh và truy xuất nguồn gốc là hai trụ cột của quản lý thị trường hiện đại. Định danh giúp nhận diện sản phẩm chính xác từ nơi sản xuất đến nơi tiêu thụ, còn truy xuất nguồn gốc cung cấp thông tin đầy đủ, xác thực về hành trình của sản phẩm. Khi hai yếu tố này kết hợp, sẽ hình thành một “hệ sinh thái quản lý minh bạch”, nơi mọi giao dịch đều có thể được kiểm chứng và xác thực.

Ông Linh cho biết, Bộ Công Thương đã chỉ đạo lực lượng Quản lý thị trường tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động kinh doanh trực tuyến, phối hợp với các sàn thương mại điện tử để phát hiện và xử lý nghiêm vi phạm. Song song đó, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong giám sát, xây dựng cơ sở dữ liệu về hàng hóa và hành trình lưu thông, từng bước hướng đến mục tiêu quản lý dựa trên dữ liệu thay vì chỉ dựa vào kiểm tra truyền thống.

“Chúng tôi xác định, phải có một hệ thống truy xuất nguồn gốc thống nhất, sử dụng công nghệ hiện đại, dễ tiếp cận, kết nối được với hệ thống quản lý của các bộ, ngành khác và phù hợp với thông lệ quốc tế. Khi đó, mỗi sản phẩm sẽ có một mã định danh duy nhất, giống như căn cước công dân của hàng hóa,” ông Trần Hữu Linh nói.

Bên cạnh đó, ông Trần Hữu Linh cũng nhấn mạnh vai trò tiên phong của doanh nghiệp trong việc chủ động minh bạch nguồn gốc sản phẩm. Việc áp dụng truy xuất không chỉ giúp doanh nghiệp khẳng định thương hiệu, mà còn là “giấy thông hành” để hàng Việt vượt qua rào cản kỹ thuật, chinh phục các thị trường khó tính.

Chia sẻ về thực tế áp dụng công nghệ định danh và truy xuất nguồn gốc tại Vinamilk hiện nay, ông Nguyễn Quốc Khánh, Giám đốc Điều hành Khối Nghiên cứu và Phát triển, Công ty CP Sữa Việt Nam cho biết, ngoài hệ thống công nghệ trên, hiện Vinamilk còn ứng dụng Blockchain và AI để phân tích dữ liệu chuỗi cung ứng, kết hợp mã QR trên bao bì. Theo đó, cho phép người tiêu dùng tra cứu thông tin về trang trại, ngày sản xuất, vận chuyển và kiểm định chất lượng.

Tuy nhiên, theo ông Khánh, hiện doanh nghiệp cũng đối mặt với thách thức như chi phí đầu tư lớn, yêu cầu đào tạo nhân sự và tích hợp dữ liệu. Vinamilk kỳ vọng Nghị định về định danh và truy xuất nguồn gốc sẽ sớm được ban hành, tạo hành lang pháp lý thống nhất để hỗ trợ doanh nghiệp.

Về lĩnh vực dược phẩm, chia sẻ về vấn đề minh bạch và truy xuất nguồn gốc đối với nhóm hàng hoá dược phẩm và thực phẩm chức năng, bà Trần Thùy Huyền, Trưởng phòng Pháp chế hệ thống nhà thuốc Long Châu và Trung tâm tiêm chủng Long Châu cho biết, hệ thống nhà thuốc Long Châu đã tiên phong xây dựng chiến lược minh bạch nguồn gốc sản phẩm. Theo bà Huyền, người tiêu dùng có thể tra cứu giấy phép lưu hành, số công bố, thông tin nhà sản xuất và xuất xứ ngay tại quầy, trên website hoặc ứng dụng.

Bà Huyền thông tin thêm, dữ liệu của Long Châu được kết nối với cổng thông tin của Bộ Y tế, đảm bảo tính chính xác và cập nhật theo thời gian thực. Doanh nghiệp hợp tác với Viện Công nghệ Thông tin và Viện An toàn thực phẩm Quốc gia để kiểm định chất lượng đầu vào và thực hiện kiểm nghiệm độc lập định kỳ.

Đại diện Long Châu cũng cho biết, đơn vị đang xây dựng “Liên minh minh bạch dược phẩm”, kết nối các nhà sản xuất, phân phối và hiệp hội để chuẩn hóa mã định danh, minh bạch quy trình lưu hành và đảm bảo truy xuất nguồn gốc. Doanh nghiệp cũng đề xuất tăng cường ứng dụng mã QR và truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ.

Nguồn: https://baotintuc.vn/kinh-te/truy-xuat-nguon-goc-la-chia-khoa-xay-dung-thi-truong-minh-bach-20251009151401253.htm