"Từ Việt Bắc về Hà Nội": Khắc hoạ hình tượng Bác Hồ qua ngôn ngữ nghệ thuật cải lương

Sau thành công vang dội của phần 1 “Nợ nước non” với hơn 100 suất diễn trong và ngoài nước, Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam tiếp tục giới thiệu phần 3 của bộ sử thi nghệ thuật “Nước non vạn dặm” – mang tên “Từ Việt Bắc về Hà Nội”. Vở diễn sẽ ra mắt tại Nhà hát Lớn Hà Nội trong hai đêm 11 và 12/8.

Ra mắt trong dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 - 19/8/2025) và Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2025), vở cải lương "Từ Việt Bắc về Hà Nội" là phần thứ ba trong chuỗi 5 vở sân khấu được chuyển thể từ bộ tiểu thuyết lịch sử đồ sộ "Nước non vạn dặm" của PGS. TS, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ – nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, nguyên Ủy viên Trung ương Đảng.

Nếu phần 1, "Nợ nước non" – dẫn dắt khán giả từ làng Sen, Nghệ An, theo chân cậu bé Nguyễn Sinh Cung qua những năm tháng trưởng thành và khát khao cứu nước, thì phần 2 – "Lênh đênh bốn biển" (đang trong kế hoạch dàn dựng) sẽ tái hiện hành trình 30 năm bôn ba tìm đường cách mạng của Nguyễn Tất Thành, từ khi ra đi tại bến Nhà Rồng năm 1911 đến khi bắt gặp ánh sáng chủ nghĩa Mác – Lênin và trở thành Hồ Chí Minh.

Ở phần 3 – "Từ Việt Bắc về Hà Nội", khán giả sẽ chứng kiến một trong những giai đoạn quyết định nhất của lịch sử dân tộc: từ ngày Bác Hồ về nước năm 1941 tại Pác Bó, cho đến khi đọc bản Tuyên ngôn Độc lập tại quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945.

Buổi gặp gỡ báo chí ra mắt vở cải lương "Từ Việt Bắc về Hà Nội" diễn ra sáng ngày 7/8, tại Hà Nội.

Bằng lối kể tự sự biên niên sử, NSND Triệu Trung Kiên và ê-kíp sáng tạo đã khéo léo dẫn dắt người xem qua từng chặng đường đầy cam go: tổ chức xây dựng lực lượng cách mạng ở Cao Bằng, Thái Nguyên; thiết lập Mặt trận Việt Minh; đấu tranh ngoại giao với các thế lực quốc tế; và đặc biệt là những tháng năm Người bị bắt giam ở Trung Quốc; hành trình trở về Tổ quốc của Nguyễn Ái Quốc năm 1941, cho đến ngày Người đọc Tuyên ngôn Độc lập năm 1945. Đó là giai đoạn bão giông, vừa sục sôi đấu tranh vừa âm thầm chuẩn bị, đặt nền móng cho sự ra đời của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Tất cả được dàn dựng công phu với nghệ thuật cải lương, kết hợp kịch tính và âm nhạc, để tạo ra một bản anh hùng ca bằng sân khấu.

Một điểm nhấn đặc biệt trong vở là việc để nhân vật Hồ Chí Minh "cất tiếng ca" như mọi nhân vật cải lương khác. Vở diễn phá bỏ lối cũ khi để nhân vật Hồ Chí Minh hát cải lương, điều từng bị xem là "kiêng kỵ" trong xây dựng hình tượng lãnh tụ. Chính lựa chọn này đã khiến Bác Hồ trên sân khấu trở nên gần gũi hơn với công chúng, như chính cách Người sống giữa nhân dân, với những trăn trở, yêu thương và khát vọng rất đời.

Nhưng cũng chính điều đó khiến việc chọn diễn viên vào vai Bác Hồ trở thành thử thách lớn nhất của toàn vở diễn. Nghệ sĩ Văn Thuận – người được giao đảm nhận vai diễn này, chia sẻ từng có ý định từ chối vì lo "gánh không nổi". Với dung lượng lời thoại dày đặc, sự đòi hỏi về phong thái, giọng nói, thần thái và chiều sâu tâm lý, vai Bác Hồ không chỉ là một vai diễn mà còn là một thách thức nghề nghiệp.

Tuy nhiên, với sự động viên từ đạo diễn và các đồng nghiệp, Văn Thuận dấn thân vào một hành trình chuẩn bị công phu: rèn luyện giọng nói, dáng đi, tư thế, ánh mắt và quan trọng nhất là thần thái.

Nghệ sĩ Văn Thuận chia sẻ tại buổi gặp mặt báo chí.

Được đầu tư nghiêm túc về dàn dựng, phục trang, âm nhạc, với đội ngũ sáng tạo gồm những tên tuổi như NSND Trọng Đài, NSND Doãn Bằng, Hoàng Song Việt, NSƯT Tiến Đại… cùng hơn 60 diễn viên, nhạc công và kỹ thuật viên tham gia, "Từ Việt Bắc về Hà Nội" là một trong những vở diễn quy mô lớn nhất trong năm.

Vở diễn cũng khéo léo cài cắm nhiều chi tiết khiến khán giả bất ngờ: các bài thơ trong "Ngục trung nhật ký" được lồng ghép tự nhiên; những nhân vật quốc tế như Archimedes Patti, William Shaw hay những người dân Tàu – Việt chân chất tạo nên một bức tranh phong phú về bối cảnh Đông Dương thời chiến.

Vở cải lương "Từ Việt Bắc về Hà Nội" chính là một món quà tinh thần đặc biệt nhân dịp 2/9 và 80 năm ngành Văn hóa – nơi sân khấu và lịch sử cùng hòa quyện để nhắc chúng ta rằng: giữ văn hóa cũng là giữ lấy độc lập, tự do, hạnh phúc hôm nay./.

• Ra mắt sách về 50 năm sân khấu cải lương TP Hồ Chí Minh

• Đoàn Thanh niên Bộ VHTTDL phối hợp tổ chức chương trình nghệ thuật biểu diễn vở cải lương chính luận “Nợ nước non”

• Liên hoan Cải lương toàn quốc 2024: Tình yêu nghệ thuật truyền thống luôn cháy bỏng

Nguồn: https://bvhttdl.gov.vn/tu-viet-bac-ve-ha-noi-khac-hoa-hinh-tuong-bac-ho-qua-ngon-ngu-nghe-thuat-cai-luong-20250807135352036.htm