Đầu năm 2025, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo trong kỷ nguyên mới, báo chí phải vươn mình cùng dân tộc. Chính phủ và các bộ, ngành đang tổ chức lấy ý kiến về Luật Báo chí (sửa đổi); đồng thời nghiên cứu những mô hình báo chí quy mô, hiện đại như tổ hợp báo chí truyền thông, tập đoàn báo chí chủ lực quốc gia, trước khi tiến hành hoàn thiện chủ trương sắp xếp, tổ chức lại hệ thống các cơ quan báo chí trong kỷ nguyên mới.
Trong bối cảnh đó, nhiều kỳ vọng báo chí Việt Nam sau khi được tổ chức, sắp xếp lại sẽ đảm bảo được mục tiêu “Tinh - gọn - mạnh”, báo chí Việt Nam không chỉ định vị vai trò trong nước, mà còn vươn tầm quốc tế. Loạt bài “Cơ chế nào để báo chí Việt Nam vươn tầm?” sẽ góp phần làm rõ định hướng, giải pháp và hành trình này.
Tại buổi gặp mặt của ông Nguyễn Trọng Nghĩa, Ủy viên Bộ Chính trị, Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, với các cơ quan báo chí tại TP.HCM vào ngày 16-6, ông Lưu Đình Phúc, Cục trưởng Cục Báo chí, cho biết với quan điểm quy hoạch báo chí không phải cơ học giảm số lượng các cơ quan báo chí, mà phải làm sao để phát triển tốt hơn. Tới đây sẽ có kiến nghị mô hình mới cho cơ quan báo chí, ví dụ như mô hình tập đoàn báo chí hay mô hình tổ hợp báo chí.
Chia sẻ với báo Pháp Luật TP.HCM, TS - nhà báo Nhị Lê, nguyên Phó Tổng Biên tập Tạp chí Cộng sản, cho rằng Việt Nam (VN) cần có những cơ quan báo chí - truyền thông đa phương tiện đóng vai trò chủ lực của đất nước, vươn tầm quốc tế - đảm nhận trọng trách “bám sát các nhiệm vụ chính trị, vấn đề lớn của Đảng và đất nước để tập trung tuyên truyền toàn diện, sâu sắc, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm” như chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm đề ra vào đầu năm 2025.
Doanh nghiệp vươn tầm quốc tế, báo chí tại sao không?
. Phóng viên: Ông đã nhắc đến việc xây dựng những cơ quan báo chí truyền thông vươn tầm khu vực và thế giới, điều gì khiến ông có suy nghĩ ấy?
+ TS - nhà báo Nhị Lê: Đảng Cộng sản VN mang bản chất quốc tế. Một cách tất yếu, dưới ngọn cờ của Đảng, nền báo chí VN tự mình mang tính quốc tế, ngay trong mỗi bước phát triển và hội nhập quốc tế. Hiện nay, sau 80 năm Nhà nước cách mạng, vị thế, sức mạnh, ảnh hưởng và uy tín của Đảng ta, đất nước ta, dân tộc ta không ngừng định vị vững chắc và mang tầm vóc thế giới thì việc nuôi dưỡng, định hình và phát triển những cơ quan báo chí - truyền thông mang tầm cỡ quốc tế là lẽ tự nhiên và là yêu cầu phát triển tất yếu.
Nhìn lại 100 năm qua, báo chí cách mạng ngày càng xứng đáng là bộ phận máu thịt của cách mạng VN, bảo vệ lợi ích của Tổ quốc, lợi ích cho nhân dân, chủ động góp phần giải quyết những vấn đề chính trị, kinh tế hay xã hội và môi trường nhằm phát triển và bảo vệ đất nước; đồng thời đi tiên phong công phá những âm mưu và hành động nhân danh dân chủ, tự do báo chí phá hoại lợi ích tối cao của đất nước, của dân tộc.
Trước thềm kỷ nguyên mới, Tổng Bí thư Tô Lâm chỉ đạo: “Báo chí phải vươn mình cùng dân tộc”.
Để chuẩn bị cho sự nghiệp to lớn của đất nước, trong rất nhiều quyết sách, có thể nhấn mạnh “bộ tứ trụ cột”, gồm bốn nghị quyết quan trọng của Bộ Chính trị: Nghị quyết 57, Nghị quyết 59, Nghị quyết 66 và Nghị quyết 68 về bốn lĩnh vực mang tầm chiến lược như khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo; hội nhập quốc tế; phát triển kinh tế tư nhân; xây dựng và thi hành pháp luật. Đây là kim chỉ nam chiến lược, có ý nghĩa động lực rất quan trọng để VN bứt tốc.
Trong hội nhập quốc tế, báo chí VN không thể không tham gia, thậm chí buộc phải lên tiếng, tìm cách can dự và nhất định phối hợp bảo vệ vô điều kiện vì mục tiêu sự hòa bình và tiến bộ của đời sống quốc tế. Đồng thời, báo chí VN cũng kiên quyết tẩy trừ mọi biểu hiện “dùng báo chí chống báo chí”, dùng báo chí xâm hại chính trị, kinh tế và hòa bình quốc tế, nhất là kỳ thị và chống lại các quốc gia, dân tộc khác bằng báo chí.
TS - nhà báo NHỊ LÊ
Mới đây, tại Hội nghị toàn quốc quán triệt và triển khai thực hiện Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh đến năm 2030, VN phấn đấu có 2 triệu doanh nghiệp, trong đó có ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu. Điều này - nhìn từ vai trò báo chí - càng cho thấy yêu cầu phát triển mới của báo chí ngang tầm với sự phát triển mới của đất nước trong thế giới đã và đang biến đổi rất khác trước.
Nhìn ra số nước ASEAN như Singapore, Thái Lan, Malaysia - những quốc gia phát triển với hệ thống doanh nghiệp mạnh - đều có những hãng tin, tờ báo, đài truyền hình, nhà xuất bản… có sức ảnh hưởng quốc tế to lớn. VN đã có những cơ quan báo chí có uy tín và sức ảnh hưởng cần tiếp tục được khẳng định mạnh mẽ.
Tôi nghĩ từ yêu cầu phát triển và nội lực báo chí, trong bối cảnh có lẽ đã rất bức thiết, cần xây dựng những cơ quan báo chí đa phương tiện mang tầm quốc tế. Tôi tin thời điểm hiện tại là cơ hội của cuộc chuẩn bị lớn để định vị xứng đáng, nâng cao tầm vóc và sức mạnh thật sự của báo chí VN.
Nói một cách hình ảnh, trong bối cảnh mới, trước yêu cầu mới, với thực lực mới, tại sao chúng ta không thể không xây dựng những cơ quan truyền thông đa phương tiện hùng mạnh để vừa “soi đường” cho nhân dân ta vững tin bước ra thế giới và “dẫn đường” cho bạn bè năm châu bốn biển tìm đến với VN? Tất cả nhân lên và tỏa sáng sức mạnh VN. Thời cơ đó đã đến.
Và, tôi xin nhấn mạnh lúc này, thời cơ không chỉ là cơ hội “vàng” mà thời cơ chính là lực lượng mạnh mẽ và to lớn để tái cấu trúc hệ sinh thái phát triển, xây dựng những cơ quan truyền thông đa phương tiện nhằm định vị chiến lược vị thế mới, sức mạnh mới và uy tín mới của báo chí VN kỷ nguyên mới.
Gọi là tập đoàn hay tổ hợp nào đó, tôi nghĩ không quan trọng, vì chỉ là “mỹ tự”. Vấn đề quyết định là ở vị thế, thực lực, sức mạnh và uy tín. Hiểu rõ những vấn đề này, nhất định sẽ có cách đặt tên xứng đáng!
Cần có định vị riêng, bản sắc riêng
. Trong bối cảnh các phương án tinh gọn, sắp xếp các cơ quan báo chí đang được tính toán, một số cơ quan báo chí bày tỏ băn khoăn, ông nghĩ gì về việc này?
+ Trước yêu cầu phát triển của kỷ nguyên mới, Đảng lãnh đạo nền báo chí vẫn là nguyên tắc. Trong điều kiện hiện nay, điều đó càng đòi hỏi một cách nghiêm ngặt hơn bao giờ hết. Nó không chỉ nhằm đảm bảo báo chí giữ vững tôn chỉ, mục đích, thực hiện trọn vẹn sứ mệnh cao cả của mình và phát triển một cách toàn diện; mà còn trao quyền, cổ vũ báo chí phát triển có bản sắc, mạnh mẽ.
Nhìn lại sự phát triển của báo chí cách mạng 100 năm qua, chúng ta càng thấy rõ và tin tưởng điều cơ bản đó. Trước hết, với tư cách là tấm gương phản chiếu xã hội, là tiếng nói của Đảng, của Nhà nước, của các tổ chức chính trị, xã hội và là diễn đàn của nhân dân, báo chí VN không ngừng phát triển đa dạng và bản sắc, đồng thời đảm bảo tính thống nhất của hệ giá trị báo chí cách mạng trong sự vận động đa chiều, đa diện của đất nước và thời cuộc.
Ông DƯƠNG NGỌC HẢI, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP.HCM:
Sắp xếp báo chí là cơ hội để đổi mới toàn diện
Trong bối cảnh cả nước đang triển khai sắp xếp, tổ chức lại bộ máy hành chính theo hướng tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả thì các cơ quan báo chí cũng không nằm ngoài tiến trình chung đó. Việc tái cơ cấu tổ chức báo chí là yêu cầu tất yếu nhằm nâng cao hiệu năng hoạt động, đảm bảo thích ứng với xu thế phát triển truyền thông hiện đại và yêu cầu thực tiễn của đất nước trong giai đoạn mới.
Tôi tin rằng đội ngũ những người làm báo và các cơ quan báo chí là lực lượng hiểu rõ hơn ai hết chủ trương lớn lao này của Đảng và Nhà nước. Do đó, tôi mong muốn các cơ quan báo chí không chỉ đồng thuận mà còn chủ động tham gia, tích cực thực hiện quá trình sắp xếp lại tổ chức, vận hành một cách bài bản, khoa học và hiệu quả.
Đây cũng là thời điểm để từng cơ quan báo chí nhìn lại chính mình, tổ chức lại bộ máy nội bộ, rà soát, đánh giá thực chất năng lực đội ngũ, điều chỉnh mô hình hoạt động, xây dựng cơ chế, chính sách phù hợp, sát với đặc điểm riêng của từng đơn vị. Cần coi đây là cơ hội để đổi mới toàn diện từ phương thức tổ chức, cơ cấu nhân sự đến định hướng nội dung và công nghệ làm báo.
Mỗi nhà báo cũng cần chủ động nhận thức rằng quá trình sắp xếp lại bộ máy không phải là rào cản, mà chính là cơ hội để tự soi chiếu, tự đánh giá và nâng cao năng lực bản thân. Dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào, người làm báo cũng cần giữ vững bản lĩnh chính trị, đạo đức nghề nghiệp, không ngừng học hỏi, làm chủ công nghệ báo chí hiện đại, thích ứng linh hoạt với môi trường truyền thông số và yêu cầu chuyển đổi số.
Chỉ khi từng cá nhân và tổ chức báo chí thực sự thay đổi theo hướng tích cực, chủ động, sáng tạo và chuyên nghiệp thì mới có thể góp phần xây dựng một nền báo chí cách mạng chuyên nghiệp, nhân văn, hiện đại, phục vụ tốt nhất cho sự nghiệp phát triển đất nước trong thời kỳ mới.
Trong bối cảnh đó, mỗi tờ báo phải định vị mình với những giá trị riêng, độc đáo, đậm đà bản sắc. Từ đó, tạo ra hệ sinh thái báo chí VN sinh động và hài hòa, thống nhất và giàu bản sắc, trên nền tảng luật pháp và đạo lý. Vì sao công chúng cần tìm đến và thậm chí ký thác lòng tin vào cơ quan báo chí này hay hãng thông tin nọ, thậm chí là những cây bút có uy tín? Đó bản sắc, là sự định vị riêng của mỗi tờ báo. Có nó không lo bị lạc hậu, bị bỏ lại phía sau.
Khi những tờ báo có định vị riêng, mỗi tờ là “một gương mặt độc đáo, đậm đà bản sắc” trong lòng dân tộc và thế giới thì sự lớn mạnh, nhất là sự vươn tầm và tỏa sáng dù là không muốn cũng tự nó đến.
Cần cơ chế xứng tầm ở những đô thị đặc biệt
. Vậy để sắp xếp, tổ chức lại hệ thống gồm hàng trăm cơ quan báo chí VN một cách hiệu quả, nuôi dưỡng và phát triển những cơ quan báo chí vươn tầm quốc tế, theo ông, cần dựa trên những nguyên tắc quan trọng nào?
+ Đó chính là việc tái cấu trúc hệ sinh thái mới của báo chí. Việc sắp xếp các cơ quan báo chí theo phương châm của Đảng, Nhà nước: “Tinh - gọn - mạnh”. Việc lấy ý kiến tham góp dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) sắp tới càng cần như vậy. Xây dựng các mô hình báo chí, truyền thông phải nhắm đến vị thế, tư cách, năng lực, chất lượng, uy tín và bản sắc để khẳng định vị thế báo chí. Nó cần được nghiên cứu toàn diện, thận trọng, sâu sắc, thậm chí thí điểm để cân nhắc và quyết định phù hợp.
Cùng với đổi mới và tái cấu trúc khu vực các cơ quan báo chí trung ương, cần xem xét khu vực các cơ quan báo chí địa phương, đặc biệt ở các tỉnh, thành có quy mô lớn, sức phát triển vượt bậc như Thủ đô Hà Nội, TP.HCM và những tỉnh, TP có tiềm năng phát triển đầy triển vọng sau khi sáp nhập.
Tôi biết Thủ đô Hà Nội, TP.HCM đang nghiên cứu các mô hình báo chí truyền thông đa phương tiện dành cho các cơ quan báo chí địa phương như tổ hợp báo chí truyền thông, vốn được đề cập trong dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi). Đây là việc rất cần làm. Vấn đề sức mạnh không chỉ dừng lại là tổng số mà quyết định ở sức mạnh tổng hòa. Theo phương châm này, họ cần phát triển những cơ quan báo chí ngang tầm để đồng hành, gánh vác nhiệm vụ ngày càng to lớn và quan trọng.
Và, nhất là những cơ quan báo chí có truyền thống lâu đời, có thương hiệu, có đóng góp không chỉ ở địa phương mà phạm vi cả nước; có sức ảnh hưởng lớn với công chúng, có bản sắc, lại tự chủ hiệu quả về tài chính… càng cần được nâng niu, đặc biệt càng cần tạo điều kiện bằng những cơ chế tương xứng, phù hợp, góp phần nâng tầm vị thế, sức mạnh và uy tín của báo chí cách mạng VN.
. Xin cảm ơn ông.
Bản sắc riêngvà cơ chế tương xứng
TS NGUYỄN QUANG DŨNG (*)
Nhân dịp 100 năm ngày Báo chí cách mạng Việt Nam (VN), tôi tự hỏi: “Khi VN đang vào kỷ nguyên mới, mạnh mẽ bước ra thế giới với những nỗ lực và kỳ vọng về hội nhập, tiến ra biển lớn của công dân toàn cầu, công nghiệp văn hóa, doanh nghiệp… thì báo chí VN sau một thế kỷ phát triển, sẽ vươn tầm quốc tế như thế nào?” Và sau đây là vài gợi ý.
Định vị và xây dựng bản sắc, thương hiệu độc đáo
Những cơ quan báo chí quốc tế mạnh không chỉ giúp quốc tế hiểu và định vị đất nước của họ tốt hơn, từ đó tìm đến du lịch, học tập, làm việc, kinh doanh, đầu tư, mà ở chiều ngược lại, cũng dẫn lối cho người dân nước họ tìm đến các quốc gia tiềm năng khác.
Phóng viên tác nghiệp một sự kiện ở TP.HCM. ảnh: HOÀNG TRIỀU
Ở Đông Nam Á, có vài thương hiệu báo chí - truyền thông khá nổi tiếng trong khu vực, ví dụ The Straits Times (Singapore), Bangkok Post (Thái Lan), The Jakarta Post (Indonesia), Philippine Daily Inquirer (Philippines)… Các vùng khác cũng có những thương hiệu lớn của Trung Quốc, Nhật Bản, nhiều quốc gia châu Âu và Mỹ.
Một thương hiệu báo chí - truyền thông muốn mạnh và vươn tầm quốc tế, trước hết cần định vị, xây dựng, phát triển bản sắc riêng. Mỗi cơ quan báo chí có thể tham gia ít hay nhiều lĩnh vực nhưng muốn tạo dấu ấn riêng cần có những sản phẩm báo chí chuyên biệt. Như ở VN, câu hỏi đặt ra là mỗi cơ quan báo chí sẽ tập trung vào mảng nội dung nào, tận dụng nguồn thông tin nào, ví dụ đầu tư, kinh doanh, pháp luật hay văn hóa, di sản…
Mỗi cơ quan báo chí dù có đăng tải hàng triệu sản phẩm khác nhau về VN nhưng nét riêng hay bản sắc sẽ là yếu tố cạnh tranh, không chỉ với báo chí trong nước mà cả quốc tế. Chọn một hoặc vài khía cạnh cụ thể, làm ra những sản phẩm báo chí hấp dẫn, đa phương tiện, đa nền tảng, trong đó đặc biệt chú trọng việc áp dụng các nền tảng mạng xã hội sẽ là cách thu hút những nhóm người đọc - nghe - xem trung thành.
Ví dụ, ngành công nghiệp văn hóa ở VN hiện vẫn là mảnh đất màu mỡ để báo chí có thể khai thác. Việc chọn các góc nhìn độc đáo về văn hóa VN và làm nổi bật (thường xuyên) trên các sản phẩm báo chí có thể thu hút một lượng người xem trung thành, thậm chí thôi thúc họ tìm đến VN để trải nghiệm. Điều này nhiều cơ quan báo chí ở Nhật Bản, Hàn Quốc… đã làm rất tốt.
Chính sách từ Nhà nước rất quan trọng
Để phát triển hệ thống báo chí của đất nước, vừa phục vụ mục tiêu chính trị vừa đảm nhận nhiệm vụ thông tin, trong đó có thông tin đối ngoại, “ngoại giao nhân dân”, các cơ quan báo chí không chỉ cần tầm nhìn chiến lược, mà còn cần đến sức mạnh nội tại, ví dụ sức mạnh về nhân tài và công nghệ.
Để có được điều đó, chính sách từ Nhà nước là rất quan trọng. Một cơ chế đặc thù về tài chính sẽ là một bước đột phá; cùng với các chính sách khuyến khích, tạo điều kiện để các cơ quan báo chí có thương hiệu, tên tuổi, đóng góp, lan tỏa… sẽ giúp họ, dù là báo trung ương hay địa phương, cũng có thể vươn tầm quốc tế.
Ngoài ra, cần có các quy định pháp luật vừa đảm bảo an toàn thông tin vừa mở ra không gian lớn cho sáng tạo báo chí - đặc biệt trong lĩnh vực nội dung số và AI. Nhà nước cần có các chính sách khuyến khích các cơ quan báo chí đầu tư vào hạ tầng công nghệ, AI, dữ liệu lớn và các nền tảng phân phối hiện đại; xúc tác trong việc kết nối truyền thông VN với các đối tác quốc tế.
Ngoài ra, thay vì cấp kinh phí bao cấp truyền thống nên chuyển sang đặt hàng những sản phẩm truyền thông phục vụ chiến lược quốc gia về hình ảnh, văn hóa, chính sách đối ngoại…
.....................
Bản sắc cơ quan báo chí nhìn từ giải pháp kỹ thuật
Bản sắc hay nét riêng của mỗi cơ quan báo chí được tạo nên bằng sự kết hợp hài hòa của việc lặp đi lặp lại trong thời gian dài các tác phẩm báo chí với nội dung (kinh tế, pháp luật hay văn hóa), phong cách viết, cách trình bày/thể hiện, cách tiếp cận riêng (báo chí giải pháp, điều tra hay phản ánh…).
Muốn vậy, việc tận dụng các công cụ trí tuệ nhân tạo vào hàng loạt công việc, từ tác nghiệp đến vận hành tòa soạn, sản xuất sản phẩm, lan tỏa thương hiệu là điều bắt buộc trong thời điểm hiện tại. Ví dụ, ứng dụng AI để tìm hiểu thị hiếu người dùng, tiến đến “cá nhân hóa” tin tức cho bạn đọc. Nói nôm na bạn đọc quyết định những tin tức gì hiển thị trên màn hình của họ.
Hoặc áp dụng AI để trực quan hóa dữ liệu, tạo ra những bức ảnh, đồ họa sinh động thay cho những bảng thống kê khô khan và vô hồn. Hay như việc áp dụng AI để tương tác với người dùng trong các tác phẩm báo chí “đồ họa tương tác”, trò chơi tương tác, thậm chí những trò “thách đố”, giúp người dùng cảm thấy hứng thú, giải trí hơn khi đọc tin tức.
ĐỖ THIỆN ghi
(*) TS Nguyễn Quang Dũng, chuyên gia truyền thông, tốt nghiệp tiến sĩ liên ngành tại ĐH Quốc gia Singapore (NUS) trong chương trình Tiến sĩ liên kết NUS và Viện Harvard Yenching tại ĐH Harvard (Mỹ).
Nguồn: https://ttbc-hcm.gov.vn/viet-nam-can-co-nhung-co-quan-bao-chi-tam-co-quoc-te-1018956.html
Bình luận (0)