Đầu tư chế biến sâu: Đòn bẩy nâng tầm nông sản Đồng Tháp

“ĐÒN BẨY” CHO NÔNG SẢN

Để nâng cao giá trị nông sản và phát triển sản xuất nông nghiệp bền vững, thời gian qua, Đồng Tháp tập trung tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng lấy hiệu quả kinh tế và thị trường làm định hướng. Trong đó, một trong những hướng đi quan trọng là đẩy mạnh phát triển chế biến sâu nông sản.

Dây chuyền chế biến, cấp đông rau quả của Công ty Cổ phần Công nghiệp Thực phẩm Thabico Tiền Giang.

Từ những định hướng, cùng sự tập trung hỗ trợ, thu hút nguồn lực, ngành công nghiệp chế biến nông sản tỉnh nhà bước đầu đã đạt được những kết quả tích cực.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh Đồng Tháp, hiện toàn tỉnh có trên 800 doanh nghiệp (DN) chế biến nông, lâm, thủy sản và lương thực. Các ngành chế biến chủ lực đã hình thành gắn với sản phẩm thế mạnh của vùng như: thủy sản (cá tra), lúa gạo, trái cây (sầu riêng, xoài, thanh long, nhãn, mít…), sen…

Trong đó, có trên 200 DN chế biến lúa gạo, tổng công suất khoảng 4,5 - 5 triệu tấn/năm; 25 DN chế biến trái cây, tổng công suất khoảng 700.000 tấn/năm; khoảng 48 DN chế biến thủy sản, công suất 640.627 tấn/năm.

Theo Sở NN&MT, mặc dù đạt nhiều kết quả tích cực, song ngành công nghiệp chế biến nông sản của tỉnh vẫn đang đối mặt một số khó khăn nhất định.

Trước hết là về quy mô và công nghệ của DN. Phần lớn cơ sở chế biến vẫn là DN vừa và nhỏ, tiềm lực hạn chế, công nghệ chưa đồng bộ, hiện đại.

Hạn chế về vốn đầu tư cũng là thách thức lớn. DN khó tiếp cận nguồn vốn lớn để nâng cấp nhà xưởng, mua máy móc tiên tiến. Việc thu hút các DA chế biến quy mô lớn đòi hỏi thời gian và chính sách đủ mạnh. Bên cạnh đó, chất lượng và nguồn cung nguyên liệu đầu vào chưa thật ổn định.

Sản xuất nông hộ còn manh mún, liên kết giữa nông dân và DN chế biến đôi lúc lỏng lẻo dẫn đến thiếu nguyên liệu đạt chuẩn cả về số lượng lẫn chất lượng, ảnh hưởng đến kế hoạch sản xuất của nhà máy…

Đáng chú ý, nhiều DN đã đầu tư công nghệ tiên tiến, hiện đại, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh quốc tế. Nhờ ứng dụng công nghệ hiện đại, sản phẩm nông sản chế biến ngày càng đa dạng, đáp ứng tiêu chuẩn của nhiều thị trường khó tính như: Hoa Kỳ, EU, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Công nghiệp chế biến không chỉ giúp giảm áp lực tiêu thụ mùa vụ mà còn tạo động lực để DN và nông dân đầu tư nâng cao chất lượng vùng nguyên liệu, hướng tới hình thành chuỗi giá trị khép kín, hiệu quả và bền vững.

Theo Giám đốc Sở NN&MT Lê Hà Luân, thời gian qua, Đồng Tháp đã chủ động mời gọi đầu tư, tạo môi trường hấp dẫn cho DN chế biến nông sản. Đồng thời tổ chức nhiều hội nghị xúc tiến, quảng bá tiềm năng và ban hành các chính sách ưu đãi về đất đai, tín dụng, đào tạo nhân lực… để thu hút nhà đầu tư. Đặc biệt, sau khi sáp nhập, tỉnh Đồng Tháp mới có lợi thế quy hoạch chung trên phạm vi rộng, với hàng chục khu, cụm công nghiệp chế biến được bố trí và quỹ đất sạch dồi dào.

Hiện tỉnh có hàng trăm DA đang kêu gọi đầu tư, tạo lực hút lớn hơn đối với DN. Nhờ môi trường thuận lợi, nhiều DA quy mô lớn trong lĩnh vực chế biến sâu đã được triển khai trên địa bàn. Các cơ sở sơ chế, kho lạnh nông sản tại cụm cảng Sa Đéc, Thường Phước, Gò Công đã góp phần hình thành trung tâm logistics - chế biến vùng.

Các DA nhà máy chế biến đi vào hoạt động đã đem lại hiệu ứng rất tích cực cho cả khâu sản xuất và tiêu thụ nông sản. Nhờ có nhà máy chế biến, đầu ra nông sản được đảm bảo ổn định hơn, giảm tình trạng “giải cứu” mùa vụ.

Tiêu biểu như Nhà máy chế biến rau quả và dừa của Công ty Cổ phần Công nghiệp thực phẩm Thabico Tiền Giang với quy mô 4,8 ha, công suất 120.000 tấn/năm, ứng dụng công nghệ cấp đông nhanh IQF hiện đại.

Bên cạnh đó, trên địa bàn tỉnh còn có các DN lớn đã đầu tư nhà máy chế biến như: Gò Đàng, Vạn Đức, Vĩnh Hoàn, Hùng Cá, Phát Tiến (thủy sản); Chơn Chính, Vinarice, Cỏ May, Ricegrower, Việt Hưng (gạo); T&H, Chú Chín, Westernfarm, Song Nhi, Ecolotus, Sen Đại Việt, Ba Tre (trái cây xoài, sen). Các công ty chế biến các sản phẩm sau gạo như: Sa Giang, Bích Chi… đã mở rộng sản xuất. Điều này góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu cá tra, gạo, trái cây của vùng tăng trưởng mạnh.

“Trong 6 tháng đầu năm 2025, nhóm hàng nông, thủy sản xuất khẩu ước đạt 326,97 triệu USD, chiếm 9,8% tổng kim ngạch xuất khẩu hàng hóa của tỉnh, tăng 5,4% so với cùng kỳ. Nhờ chế biến phát triển, tỷ lệ nông sản qua chế biến ngày càng tăng, giảm dần xuất thô giá trị thấp; giá trị sản phẩm được nâng cao và mẫu mã đa dạng hơn.

Nhiều mặt hàng trước đây chỉ là phụ phẩm (mỡ cá tra, cám gạo) nay đã được chế biến thành sản phẩm xuất khẩu có giá trị như: dầu cá, dầu cám gạo, collagen... Các sản phẩm chế biến chất lượng cao đã mở rộng thị trường tiêu thụ cho nông sản địa phương, vươn tới cả những thị trường khó tính” - ông Lê Hà Luân cho biết thêm.

ĐẨY MẠNH THU HÚT ĐẦU TƯ

Xác định tầm quan trọng của ngành công nghiệp chế biến nông sản trong thúc đẩy sản xuất nông nghiệp bền vững, Đồng Tháp đang tập trung tháo gỡ các khó khăn để kêu gọi, phát triển thêm nhiều DA đầu tư.

Tỉnh đang tập trung kêu gọi đầu tư vào chế biến nông sản.

Theo ông Lê Hà Luân, để phát triển mạnh công nghiệp chế biến nông sản, trong thời gian tới, Đồng Tháp tập trung thực hiện đồng bộ các giải pháp. Theo đó, tỉnh tiếp tục triển khai hiệu quả Quy hoạch tỉnh giai đoạn 2021-2030 với mục tiêu đưa Đồng Tháp trở thành một trong những trung tâm chế biến nông sản của vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Ngành Nông nghiệp sẽ phối hợp cùng các sở, ngành liên quan tập trung thực hiện Đề án phát triển công nghiệp chế biến chuyên sâu đến năm 2030; xem chế biến nông sản là mũi nhọn và phát triển các chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất nguyên liệu đến chế biến, tiêu thụ. Đặc biệt là chuyển đổi tư duy từ “sản xuất nông nghiệp” sang “kinh tế nông nghiệp” để phát triển theo hướng hiệu quả, bền vững.

Tỉnh sẽ rà soát, hoàn thiện các chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư (thuế, đất đai, tín dụng). Đồng thời đẩy mạnh xúc tiến đầu tư và cải cách thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian cấp phép DA. Đồng Tháp cũng chuẩn bị sẵn quỹ đất sạch tại các khu, cụm công nghiệp để thu hút nhà đầu tư xây dựng nhà máy chế biến nông sản; ưu tiên mời gọi các DA chế biến sâu, ứng dụng công nghệ hiện đại, thân thiện môi trường nhằm tạo ra sản phẩm giá trị gia tăng cao từ những nông sản chủ lực; phấn đấu đến năm 2030, phần lớn các cơ sở chế biến đạt trình độ công nghệ tiên tiến và khoảng 70% kim ngạch xuất khẩu của tỉnh đến từ các sản phẩm nông thủy sản đã qua chế biến.

Một trong những định hướng quan trọng của tỉnh là tập trung quy hoạch và phát triển các vùng nguyên liệu tập trung quy mô lớn theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ…, gắn kết chặt chẽ với các nhà máy chế biến. Đặc biệt là thúc đẩy mô hình liên kết bao tiêu giữa DN và nông dân để đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định, chất lượng cao cho chế biến.

Song song đó là hỗ trợ nông dân ứng dụng quy trình canh tác tiên tiến, đồng bộ để nguyên liệu đáp ứng yêu cầu thị trường xuất khẩu; tập trung phát triển hệ thống logistics và cảng theo quy hoạch đồng bộ (tỉnh dự kiến hình thành 4 cụm cảng thủy nội địa lớn trên sông Tiền, sông Hậu (tiếp nhận được tàu 5.000-10.000 tấn) và kêu gọi đầu tư xây dựng trung tâm logistics, kho lạnh hiện đại phục vụ nông sản). Hạ tầng giao thông, kho bãi được hoàn thiện sẽ giúp giảm mạnh chi phí vận chuyển, nâng cao năng lực cạnh tranh cho nông sản sau chế biến.

Ông Lê Hà Luân chia sẻ: “Trong định hướng phát triển chế biến sâu nông sản, phát triển nguồn nhân lực được tỉnh xác định là quan trọng nhất. Tỉnh sẽ phối hợp với các trường đại học, cao đẳng và trung tâm dạy nghề để đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho ngành chế biến; chú trọng thu hút chuyên gia, kỹ sư giỏi về công nghệ thực phẩm, quản lý chuỗi cung ứng.

Đồng thời thường xuyên bồi dưỡng kỹ năng cho đội ngũ quản lý và công nhân kỹ thuật tại các DN - yếu tố then chốt để vận hành hiệu quả các dây chuyền chế biến hiện đại và duy trì chất lượng sản phẩm ổn định”.

MINH THÀNH

Nguồn: https://baoapbac.vn/kinh-te/202508/dau-tu-che-bien-sau-don-bay-nang-tam-nong-san-dong-thap-1047887/