Dự tính phân cấp thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án cho địa phương

Nhiều điểm nghẽn cần tháo gỡ

Thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hiện còn một số vấn đề cần giải quyết. Có ý kiến đề xuất bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư vì cho rằng đây là thủ tục không rõ mục tiêu, thiếu hiệu quả, chồng chéo với nhiều quy định khác, gây rào cản đầu tư.

Tuy nhiên, nhiều ý kiến phản biện cho rằng nếu bỏ thủ tục này sẽ làm tăng rủi ro quản lý nhà nước, gây thiệt hại cho doanh nghiệp và ảnh hưởng tới môi trường đầu tư kinh doanh.

Trong bối cảnh pháp luật về đầu tư, đất đai, đấu thầu, quy hoạch… liên tục được sửa đổi, thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và lựa chọn nhà đầu tư phát sinh nhiều khó khăn, vướng mắc như: khó xác định trường hợp cần thực hiện thủ tục (ví dụ với dự án cụm công nghiệp, khai thác khoáng sản hoặc khi chỉ có một nhà đầu tư quan tâm); bất cập trong nội dung thẩm định sự phù hợp với quy hoạch, công nghệ, năng lực tài chính… dẫn đến thủ tục phức tạp, kéo dài; cũng như thiếu hướng dẫn rõ về lựa chọn nhà đầu tư trong các trường hợp chỉ định, lựa chọn đặc biệt theo luật đấu thầu.

Dự thảo đề xuất sửa đổi, hoàn thiện và đơn giản hóa các thủ tục đầu tư kinh doanh.

Ngoài ra, các Điều 30 - 32 Luật Đầu tư quy định thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư thuộc Quốc hội, Thủ tướng, UBND cấp tỉnh. Dù đã có phân cấp rõ hơn trong các luật sửa đổi, việc nghiên cứu tiếp tục phân cấp triệt để hơn, nhất là với dự án thuộc thẩm quyền Quốc hội, Thủ tướng vẫn rất cần thiết để thúc đẩy phân quyền, nâng cao hiệu quả quản lý.

Về thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, chủ yếu áp dụng cho dự án của nhà đầu tư nước ngoài và tổ chức kinh tế có vốn nước ngoài. Thực tế thi hành gặp nhiều vướng mắc trong việc xác định sự phù hợp với quy hoạch (đặc biệt với dự án nhỏ), điều kiện suất đầu tư, số lao động… Nhiều điều khoản trước đây đã được lược bỏ trong luật mới, giao Chính phủ quy định chi tiết, do đó cần tiếp tục sửa đổi, bổ sung trong nghị định hướng dẫn.

Về thủ tục thành lập tổ chức kinh tế của nhà đầu tư nước ngoài, hiện quy định bắt buộc phải có dự án đầu tư hoặc giấy chứng nhận đầu tư trước khi thành lập tổ chức không tạo sự bình đẳng giữa nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, ảnh hưởng đến sức hấp dẫn của hình thức đầu tư qua thành lập tổ chức kinh tế.

Để tạo bước chuyển biến mới trong cải cách thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động đầu tư, đồng thời nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về đầu tư và hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý đầu tư, góp phần tháo gỡ khó khăn, tạo thuận lợi cho nhà đầu tư với thủ tục đơn giản và chi phí thấp hơn, Bộ Tài chính đang xin ý kiến về dự thảo Luật Đầu tư (thay thế).

Dự thảo đề xuất sửa đổi, hoàn thiện và đơn giản hóa các thủ tục đầu tư kinh doanh, bao gồm: thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, lựa chọn nhà đầu tư, cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, cũng như thủ tục đầu tư theo hình thức thành lập tổ chức kinh tế của nhà đầu tư nước ngoài. Mục tiêu là tháo gỡ “điểm nghẽn”, đẩy nhanh tiến độ triển khai và đưa dự án vào hoạt động.

Đồng thời, tiếp tục đẩy mạnh phân cấp thẩm quyền chấp thuận chủ trương đầu tư từ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ xuống địa phương, thực hiện chủ trương “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm”.

Vừa tạo sự thông thoáng, vừa đảm bảo hiệu quả quản lý

Về các giải pháp thực hiện chính sách, dự thảo Bộ Tài chính đề xuất 3 phương án.

Phương án thứ nhất sửa khá toàn diện. Dự thảo quy định thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư và cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư chỉ áp dụng với các dự án có tác động lớn về môi trường, quốc phòng an ninh, sử dụng tài nguyên như đất, rừng, biển, khoáng sản, hoặc các dự án quy mô lớn trong lĩnh vực cảng biển, sân bay… Thủ tục này được đơn giản hóa, hạn chế rào cản, đẩy nhanh tiến độ và khai thác hiệu quả nguồn lực đầu tư xã hội.

Việc phân cấp, phân quyền được tăng cường, thu hẹp diện dự án phải thực hiện thủ tục. Quốc hội giữ thẩm quyền với dự án có chính sách đặc biệt, dự án lớn, phức tạp mang tính chiến lược. Thủ tướng Chính phủ phân cấp cho UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đối với dự án đầu tư nước ngoài trong trồng rừng, kinh doanh cá cược, casino, điện gió ngoài khơi, cùng các dự án sử dụng tài nguyên tại các vùng nhạy cảm hoặc quy mô lớn trong các lĩnh vực quan trọng.

Nội dung thẩm định được lược bỏ các phần không cần thiết như công nghệ, nhà ở, tiến độ, tập trung vào sự phù hợp với quy hoạch liên quan trực tiếp đến dự án. Hình thức lựa chọn nhà đầu tư cũng được bổ sung rõ, bao gồm chỉ định hoặc lựa chọn trong trường hợp đặc biệt theo luật đấu thầu.

Về thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, áp dụng cho dự án không thuộc diện phải chấp thuận chủ trương đầu tư, do nhà đầu tư nước ngoài hoặc tổ chức có vốn nước ngoài chi phối trên 50% vốn điều lệ. Việc xác định phù hợp với quy hoạch, suất đầu tư trên diện tích đất, số lao động sẽ được hoàn thiện theo hướng thống nhất trong Nghị định hướng dẫn.

Quản lý dự án không nằm trong diện phải chấp thuận chủ trương đầu tư và cấp đăng ký đầu tư sẽ theo quy định chuyên ngành về quy hoạch, đất đai, môi trường, xây dựng, lao động, phòng cháy chữa cháy và các luật liên quan trong quá trình thực hiện.

Phương án này cũng cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập tổ chức kinh tế mà không bắt buộc phải có dự án đầu tư trước khi thành lập, nhằm tạo thuận lợi hơn cho hoạt động đầu tư.

Phương án 2 đề xuất bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư tại Luật Đầu tư, thay vào đó quản lý dự án theo luật chuyên ngành. Đồng thời, sửa đổi, bổ sung quy định về cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư theo hướng đơn giản hóa, loại bỏ một số điều kiện liên quan quy hoạch, suất đầu tư; và cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập tổ chức kinh tế mà không cần thủ tục cấp/điều chỉnh giấy chứng nhận đầu tư.

Phương án 3 giữ nguyên quy định hiện hành.

Bộ Tài chính kiến nghị lựa chọn phương án đầu tiên với các lý do: thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư là văn bản pháp lý đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho nhà đầu tư, đồng thời là công cụ sàng lọc các dự án nhạy cảm có tác động kinh tế - xã hội sâu rộng, đảm bảo an toàn và phát triển bền vững. Thủ tục này giúp đồng thời thẩm định các nội dung liên quan đến quy hoạch, đất đai, môi trường ngay từ giai đoạn chuẩn bị dự án, tiết kiệm thời gian, chi phí so với các thủ tục rời rạc.

Việc thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư giúp xem xét tổng thể tính khả thi, hiệu quả kinh tế - xã hội của dự án; đảm bảo tính đồng bộ giữa các luật chuyên ngành; tạo môi trường minh bạch, rõ ràng, dễ tiếp cận cho nhà đầu tư.

Đây còn là thủ tục đầu vào cho các thủ tục khác như giao đất, chuyển mục đích sử dụng đất, cấp phép xây dựng, môi trường… Bỏ thủ tục này sẽ gây xáo trộn lớn trong hệ thống pháp luật liên quan và môi trường đầu tư kinh doanh. Ngoài ra, thủ tục này còn là công cụ để kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt động đầu tư của nhà đầu tư và các cơ quan quản lý.

Việc sửa đổi, lược bỏ một số yêu cầu cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư giúp giải quyết những vướng mắc và đẩy nhanh tiến độ thủ tục. Quản lý các dự án không thuộc diện chấp thuận chủ trương đầu tư, cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư được chuyển giao theo pháp luật chuyên ngành để tạo sự thông thoáng, đồng thời đảm bảo hiệu quả quản lý nhà nước.

Việc cho phép nhà đầu tư nước ngoài thành lập tổ chức kinh tế mà không cần dự án đầu tư hoặc thủ tục cấp, điều chỉnh giấy chứng nhận đăng ký đầu tư giúp môi trường đầu tư kinh doanh hấp dẫn hơn, thúc đẩy thu hút đầu tư và đảm bảo đối xử bình đẳng giữa nhà đầu tư trong nước và nước ngoài.

Nguồn: https://baodautu.vn/du-tinh-phan-cap-tham-quyen-chap-thuan-chu-truong-dau-tu-cac-du-an-cho-dia-phuong-d357800.html