Giải pháp đa chiều bảo vệ bản quyền nội dung số

Vi phạm về bản quyền trên môi trường số đang là thách thức trong bảo vệ bản quyền ở các quốc gia. Trong ảnh: Bộ phim Bố già bị phát tán trên các trang web lậu. (Ảnh: QUỲNH TRANG)

Nhằm chống vi phạm bản quyền nội dung số, thời gian qua, các đơn vị sản xuất, phân phối nội dung tại Việt Nam cùng nhiều chuyên gia quốc tế đã đưa ra cảnh báo và kiến nghị các giải pháp đồng bộ từ pháp luật, công nghệ đến nhận thức người dùng.

Tại hội thảo "Tăng cường hợp tác quốc tế trong bảo vệ bản quyền nội dung số" vừa diễn ra tại Hà Nội, ông Matthew Cheetham, đại diện Liên minh chống vi phạm bản quyền (CAP) và Hiệp hội công nghiệp video châu Á (AVIA) cho biết, có đến 56% số người dùng Việt Nam tham gia khảo sát thừa nhận đã truy cập vào nội dung không có bản quyền trong vòng 12 tháng qua.

Các hành vi vi phạm rất đa dạng, từ việc sử dụng thiết bị như Android box để xem lậu, truy cập các trang web không được cấp phép đến việc chia sẻ đường link trái phép qua mạng xã hội, tin nhắn. Nhiều người nghĩ đơn giản rằng “xem chùa” không gây hại gì, nhưng thực tế lại rất khác.

Theo ông Nguyễn Ngọc Hân, Tổng Giám đốc Công ty Thủ Đô Multimedia, ước tính năm 2022, Việt Nam thiệt hại khoảng 350 triệu đô-la do vi phạm bản quyền. Trên toàn thế giới, chỉ riêng ba lĩnh vực âm nhạc, điện ảnh và truyền hình cũng đã mất khoảng 65 tỷ đô-la vì nạn này trong năm 2023.

Ông Sean Godfrey, Trưởng phòng Pháp lý và Thực thi khu vực châu Á-Thái Bình Dương của Giải bóng đá Ngoại hạng Anh (Premier League) nhận định, Việt Nam là một trong những quốc gia có lượng truy cập vào trang vi phạm bản quyền cao nhất khu vực.

Tuy nhiên, Việt Nam cũng phản ứng nhanh chóng khi hàng nghìn trang web vi phạm đã bị truy vết và chặn. Chuyên gia này cảnh báo, các trang web phát lậu không chỉ vi phạm bản quyền mà còn là nơi chứa mã độc, quảng cáo cờ bạc, phần mềm đánh cắp thông tin và nguy cơ người dùng bị đánh cắp dữ liệu cá nhân, tài khoản ngân hàng, mạng xã hội. Dù nhiều đơn vị phân phối nội dung chính thống cung cấp chương trình độc quyền với mức chi phí phù hợp thu nhập của số đông, hành vi xem lậu vẫn phổ biến, người dùng dễ dàng chia sẻ các liên kết vi phạm mà không nhận thức đầy đủ về hậu quả.

Tại hội thảo, ông Matthew Cheetham nêu thí dụ, từ năm 2020, chính phủ và các cơ quan chức năng Indonesia đã tích cực chặn các website vi phạm (site blocking), kết quả là lượt truy cập vào các trang lậu giảm mạnh, người dùng chuyển dần sang các nền tảng hợp pháp. Một khảo sát khác của CAP cho thấy tại Việt Nam, 53% số người dùng cho biết sẽ dừng truy cập nếu trang lậu bị chặn.

Đây là minh chứng cho thấy biện pháp chặn website có hiệu quả thực tế trong việc điều chỉnh hành vi người dùng. Tuy vậy, hacker vẫn có thể lách qua biện pháp chặn bằng nhiều cách như mua tài khoản chính thống, sau đó ghi lại nội dung bằng thiết bị hoặc qua cổng kết nối màn hình. Đó là lý do công nghệ mã hóa nội dung ngày càng cần được đầu tư.

Một giải pháp nổi bật được giới thiệu tại hội thảo là hệ thống Sigma Multi-DRM và SAO (Sigma Active Observer) do Thủ Đô Multimedia phát triển. Hệ thống này sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phát hiện, ngăn chặn các hành vi truy cập bất hợp pháp, vượt VPN hoặc tấn công vào lớp bảo vệ nội dung. Nhiều đối tác lớn trong lĩnh vực truyền hình trả tiền như TV360, FPT Play, VTVcab ON… đã áp dụng thành công Sigma Multi-DRM và ghi nhận hiệu quả vượt trội trong việc ngăn chặn vi phạm bản quyền nội dung số.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để giải quyết tận gốc không chỉ cần ứng dụng công nghệ mà phải phối hợp cả hoàn thiện khung pháp lý và thay đổi thói quen người dùng.

Theo luật sư Lê Quang Vinh, đại diện Công ty Luật Bross & Cộng sự, Việt Nam đang nỗ lực xây dựng hệ thống pháp luật tương đương với chuẩn mực quốc tế. Cần xây dựng các quy định cho phép thu thập chứng cứ điện tử và bằng chứng từ những giao dịch xuyên biên giới - điều rất quan trọng khi xử lý các vụ việc xảy ra trên internet.

Ông cũng đề xuất việc tham gia các hiệp định tương trợ tư pháp quốc tế, có chính sách ủy thác tư pháp để trao đổi chứng cứ hiệu quả hơn với các quốc gia khác. Từ góc độ nhà sản xuất nội dung, ông Nguyễn Vũ Hoàng, đại diện VTVGo khẳng định, bảo vệ bản quyền hiệu quả cần sự phối hợp chặt chẽ giữa công nghệ, pháp lý và cơ quan quản lý nhà nước để hình thành một “vòng tròn khép kín”.

Một tín hiệu đáng mừng là người dùng ngày càng nhận thức rõ hơn về tác hại của việc sử dụng nội dung lậu. Theo một khảo sát khác của CAP, 71% số người Việt sẵn sàng trả phí nếu các dịch vụ vi phạm bản quyền bị xóa bỏ. Cuộc chiến với nội dung lậu còn nhiều chông gai, song những tín hiệu tích cực từ người dùng, sự quyết liệt của cơ quan chức năng cùng giải pháp công nghệ tiên tiến đang mở ra hướng đi nhằm xây dựng một hệ sinh thái bảo vệ bản quyền bền vững.

HẢI LÂM

Nguồn: https://nhandan.vn/giai-phap-da-chieu-bao-ve-ban-quyen-noi-dung-so-post899883.html