Giao quản lý rác thải sinh hoạt về cấp xã: Những vấn đề đặt ra

Đây là bước phân cấp quan trọng trong công tác quản lý nhà nước về môi trường, tạo điều kiện để địa phương chủ động hơn trong xây dựng môi trường sống xanh, sạch, đẹp và nâng cao hiệu quả công tác thu gom, xử lý RTSH.

Cân xác nhận khối lượng rác thải sinh hoạt trước khi đưa vào xử lý tại Khu xử lý chất thải Vĩnh Tân. Ảnh: Ban Mai

Phân quyền về cấp xã

Theo Nghị định số 136/2025/NĐ-CP ngày 12-6-2025 của Chính phủ, từ ngày 1-7-2025, UBND cấp xã là cơ quan chịu trách nhiệm chính trong tổ chức thực hiện thu gom, vận chuyển và xử lý RTSH trên địa bàn. Trách nhiệm này bao gồm việc xây dựng kế hoạch hoặc phương án, tổ chức đấu thầu lựa chọn đơn vị cung ứng dịch vụ vệ sinh môi trường và thực hiện thanh quyết toán chi phí, những nội dung trước đây thuộc thẩm quyền cấp huyện.

Liên quan đến nội dung này, ngày 9-7, Phó chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Thị Hoàng ký Văn bản số 463/UBND-KTNS về công tác thu gom, xử lý RTSH tại các xã, phường sau khi sắp xếp đơn vị hành chính. Theo đó, UBND các xã, phường được giao chủ động xây dựng, ban hành phương án thu gom, vận chuyển và xử lý RTSH phù hợp với tình hình thực tế phát sinh trên địa bàn. Đồng thời, bố trí nhân sự để theo dõi, giám sát và xác nhận khối lượng RTSH được thu gom và xử lý hàng ngày. Mỗi địa phương cũng phải quy hoạch và bố trí trạm trung chuyển chất thải (cố định hoặc không cố định) đảm bảo yêu cầu về kỹ thuật và môi trường, không để xảy ra tình trạng ô nhiễm môi trường trước khi rác được đưa về khu xử lý.

Hiện toàn tỉnh Đồng Nai phát sinh khoảng 2,8 ngàn tấn RTSH. Trong đó, tỉnh Đồng Nai (cũ) phát sinh khoảng 2,1 ngàn tấn, tỷ lệ thu gom và xử lý đạt 100%, tỷ lệ chôn lấp dưới 15%; tỉnh Bình Phước (cũ) phát sinh khoảng 700 tấn, thu gom tại đô thị khoảng 92% và tại nông thôn khoảng 70%, tỷ lệ xử lý chưa đến 20%.

Đại diện Công ty CP Môi trường Sonadezi (chủ đầu tư Khu xử lý chất thải Vĩnh Tân) cho biết, thực hiện chỉ đạo của UBND tỉnh, công ty đã làm việc và ký hợp đồng nguyên tắc với một số phường, xã. Trước mắt, các bên cùng phối hợp xác nhận nguồn gốc và khối lượng rác thải đưa về khu xử lý nhằm tránh tình trạng ùn ứ, gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến đời sống người dân. Sau khi tỉnh ban hành đơn giá chính thức cho hoạt động thu gom, vận chuyển và xử lý, công ty sẽ tham gia đấu thầu để tiếp tục thực hiện nhiệm vụ và thanh quyết toán hợp đồng nguyên tắc theo quy định.

Phó trưởng phòng Kinh tế hạ tầng đô thị phường Long Hưng Dương Quốc Chính cho biết, phường được hình thành từ 3 đơn vị hành chính cũ là: Long Hưng, An Hòa và Long Bình Tân. Trước thời điểm 1-7, RTSH từ các đơn vị này được đưa về 2 khu xử lý khác nhau. Do nay đã thành một phường, địa phương mong muốn Sở Nông nghiệp và môi trường sớm có hướng dẫn, phân luồng cụ thể để RTSH phát sinh được xử lý tại một địa điểm, tránh tình trạng một địa phương phải ký 2 hợp đồng xử lý rác.

Cần sớm có đơn giá thu gom, xử lý

Phân cấp quản lý RTSH về cấp xã là chủ trương đúng đắn theo tinh thần cải cách hành chính, xây dựng chính quyền gần dân. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, cần sự đồng bộ về cơ chế, nguồn lực, cơ sở hạ tầng và quy trình thực hiện. Bởi, RTSH không chỉ ảnh hưởng đến vệ sinh môi trường, mỹ quan đô thị, mà còn liên quan đến mục tiêu dài hạn như kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững.

Một trong những khó khăn hiện nay là tỉnh chưa có đơn giá xử lý, các địa phương chưa có hướng dẫn chi tiết việc xây dựng phương án, tổ chức đấu thầu và thanh quyết toán chi phí dịch vụ. 2 khu xử lý RTSH lớn của tỉnh là: Vĩnh Tân và Quang Trung đã hoạt động đầy công suất thiết kế, không thể tiếp nhận toàn bộ lượng RTSH phát sinh, dẫn đến tình trạng tồn rác tại các điểm tập kết và trạm trung chuyển.

Xử lý rác thải sinh hoạt tại Khu xử lý chất thải Vĩnh Tân của Công ty CP Môi trường Sonadezi.

Theo Công ty CP Dịch vụ Sonadezi (chủ đầu tư Khu xử lý chất thải Quang Trung), để khắc phục tình trạng này, cần sớm ban hành đơn giá xử lý RTSH năm 2025 để các địa phương có căn cứ ký hợp đồng và thanh quyết toán. Ngoài ra, tỉnh cần chỉ đạo các khu xử lý đã dừng tiếp nhận RTSH sớm mở cửa trở lại nhằm giảm áp lực cho các khu hiện hữu và giảm lượng rác tồn ở các địa phương. Các đơn vị thu gom, vận chuyển rác cũng cần đổi mới phương pháp làm việc, ứng dụng công nghệ như GPS, camera để giám sát toàn bộ hành trình từ điểm thu gom đến khu xử lý.

Thông tin từ Sở Nông nghiệp và môi trường, tỉnh Đồng Nai (cũ) là một trong những địa phương đạt tỷ lệ thu gom, xử lý RTSH 100% và tỷ lệ chôn lấp thấp nhất cả nước. Trong khi đó, tỉnh Bình Phước (cũ) có khối lượng phát sinh bằng khoảng 1/3, nhưng tỷ lệ thu gom tại đô thị mới đạt khoảng 92%, khu vực nông thôn khoảng 70%. Vì vậy, sau sáp nhập, tỉnh Đồng Nai cần tiếp tục nỗ lực nâng cao hiệu quả thu gom, xử lý RTSH nhằm đạt các mục tiêu về môi trường.

Để quản lý RTSH hiệu quả trong giai đoạn tới, Sở Nông nghiệp và môi trường kiến nghị UBND tỉnh tập trung một số giải pháp trọng tâm: sớm ban hành đơn giá thu gom, vận chuyển, xử lý phù hợp với chi phí thực tế; yêu cầu địa phương đầu tư, nâng cấp các trạm trung chuyển đạt tiêu chuẩn xây dựng và bảo vệ môi trường; chỉ đạo UBND cấp xã khi có đơn giá thì khẩn trương tổ chức đấu thầu dịch vụ môi trường theo thẩm quyền và đẩy nhanh tiến độ xây dựng các nhà máy xử lý rác theo công nghệ hiện đại tại các khu trọng điểm.

Theo bà Dương Thị Thanh Xuyến, Phó trưởng phòng Quản lý chất thải (Cục Môi trường), để nâng cao hiệu quả quản lý và xử lý RTSH, cần đẩy mạnh phân loại rác tại nguồn, lựa chọn công nghệ xử lý phù hợp với từng vùng miền, khuyến khích xã hội hóa dịch vụ môi trường, đồng thời phát huy vai trò giám sát của chính quyền cấp xã và cộng đồng dân cư.

Ban Mai

Nguồn: https://baodongnai.com.vn/kinh-te/202507/giao-quan-ly-rac-thai-sinh-hoat-ve-cap-xa-nhung-van-de-dat-ra-13b3275/