Trong bối cảnh phát triển bền vững đang trở thành kim chỉ nam cho mọi doanh nghiệp, quản trị ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) không còn là một lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc.
Nhưng làm thế nào để thực thi ESG một cách hiệu quả và minh bạch trong kỷ nguyên số?
Phóng viên báo Dân trí đã có cuộc trao đổi với ông Vũ Thanh Thắng, Giám đốc Trí tuệ nhân tạo CAIO - Founder Công ty cổ phần An ninh mạng SCS, thành viên Hội đồng Thẩm định Diễn đàn ESG Việt Nam, để tìm hiểu về vai trò then chốt của công nghệ này trong việc giải quyết bài toán ESG, cũng như những cơ hội và thách thức mà các doanh nghiệp Việt Nam đang đối mặt.
13h30 ngày 14/8, Hội thảo “Thực thi ESG bằng AI, doanh nghiệp cần làm gì?” sẽ diễn ra tại JW Marriott Hotel & Suites Saigon (TPHCM). Hội thảo do Sở Khoa học và Công nghệ TPHCM và báo Dân trí đồng tổ chức.
AI và dữ liệu: "Dầu mỏ" cho quản trị ESG
Ông đánh giá thế nào về vai trò và tiềm năng của công nghệ AI trong việc hỗ trợ các doanh nghiệp quản trị ESG một cách hiệu quả?
- Tôi tin rằng AI đóng vai trò then chốt trong việc giúp các doanh nghiệp thực thi ESG hiệu quả.
Hiện nay, các doanh nghiệp đang phải xử lý một khối lượng dữ liệu khổng lồ từ nhiều nguồn khác nhau như mạng xã hội, hệ thống IoT về môi trường cho đến các hệ thống quản trị nội bộ.
Dữ liệu như “dầu mỏ” cung cấp nguyên liệu cho AI hoạt động một cách chính xác, giúp doanh nghiệp vận hành theo đúng các tiêu chí ESG đang theo đuổi.
Chính vì thế, để xử lý hiệu quả khối dữ liệu này, doanh nghiệp cần một nền tảng mạnh mẽ mà tôi gọi là "AI Data Factory" hay Data Platform.
Nền tảng này sẽ thu thập và xử lý dữ liệu, sau đó các mô hình AI sẽ phân tích để giúp doanh nghiệp vận hành đúng theo các tiêu chí ESG. Có thể nói, không có AI và dữ liệu, các doanh nghiệp sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong quá trình chuyển đổi này.
Theo ông, những thách thức lớn nhất mà các doanh nghiệp Việt Nam gặp phải khi ứng dụng AI để chuyển đổi ESG là gì?
- Chắc chắn sẽ có nhiều thách thức, bởi vì khi doanh nghiệp sử dụng AI trong quá trình thực thi ESG, gần như hoàn toàn là chuyển đổi sang một mô hình vận hành khác.
Và để thực hiện được điều đó, doanh nghiệp cần phải có hạ tầng phù hợp.
Theo tôi, sẽ có ba thách thức chính:
Dữ liệu: Dữ liệu các doanh nghiệp đang phân tán từ nhiều nguồn khác nhau như Excel, docs, PDF…; bắt buộc chúng ta phải chuẩn hóa các dữ liệu này và hợp nhất lại, để trở thành nguồn dữ liệu duy nhất trong nền tảng Data Platform.
Nguồn nhân lực: Chúng ta cần các chuyên gia về AI để giúp doanh nghiệp chuyển đổi, nhưng nguồn lực này hiện còn khan hiếm. Mặc dù người Việt Nam rất thông minh và phù hợp với cuộc cách mạng 4.0, nhưng để có đủ nhân lực chất lượng cao sẽ cần thêm thời gian.
Ông Vũ Thanh Thắng, Giám đốc Trí tuệ nhân tạo CAIO - Founder Công ty cổ phần An ninh mạng SCS, thành viên Hội đồng Thẩm định Diễn đàn ESG Việt Nam (Ảnh: NVCC).
Khung pháp lý và tiêu chuẩn: Các bộ tiêu chuẩn quốc gia về ESG hiện vẫn chưa hoàn thiện, đòi hỏi doanh nghiệp phải vừa làm vừa thử nghiệm, giống như một mô hình sandbox.
Đồng thời, việc đầu tư vào công nghệ mới cũng tốn kém và có thể chưa thấy hiệu quả ngay lập tức, cùng với đó chính là sự kháng cự nội bộ.
Bởi vì khi doanh nghiệp chuyển sang mô hình mới, vận hành bằng dữ liệu và AI; lực lượng lao động cần phải chuyển đổi và thích nghi để có thể vận hành hiệu quả.
Nhưng cũng có những nhân sự sẽ phản ứng chậm và đáp ứng yếu hơn, chắc chắn họ sẽ phản kháng.
Ông đánh giá gì về chất lượng nhân tài công nghệ của Việt Nam trong hoạt động đưa AI vào ESG?
- Với kinh nghiệm hơn 20 năm trong lĩnh vực AI và cũng đã đào tạo nhiều thế hệ kỹ sư công nghệ; tôi cho rằng người Việt rất thông minh và có năng lực.
Dù chúng ta đã bỏ lỡ ba cuộc cách mạng công nghiệp trước, nhưng cuộc cách mạng 4.0 liên quan đến dữ liệu và AI lại rất phù hợp với khả năng tư duy logic và toán học của người Việt.
Đây là cơ hội vàng để Việt Nam phát triển vượt bậc, nếu chúng ta bỏ lỡ lần này; đất nước sẽ không còn cơ hội nào nữa. Bởi vì, cuộc cách mạng tiếp theo sẽ là tính toán lượng tử, vốn liên quan trực tiếp đến hạ tầng công nghệ cao và chúng ta đang bị mất nền tảng.
Chính phủ cũng đang nỗ lực đào tạo hàng trăm nghìn kỹ sư công nghệ cao, tuy nhiên sẽ cần một khoảng thời gian nhất định để thị trường có đủ nhân lực.
Bây giờ chúng ta cũng có thể tận dụng nhiều công cụ AI giúp đào tạo nhân lực nhanh hơn, còn về mặt chiến lược lâu dài bắt buộc phải đào tạo một cách bài bản và thông qua những chương trình quốc gia về đào tạo nhân lực công nghệ cao.
Liên quan đến trụ cột môi trường (E) trong ESG, AI có thể giúp doanh nghiệp giảm phát thải và tối ưu năng lượng như thế nào? Ông có thể chia sẻ một số ứng dụng thực tế?
- IoT, AI, blockchain và bảo mật là bốn trụ cột đồng hành. IoT sẽ cung cấp nguồn dữ liệu đầu vào thông qua các cảm biến, sau đó AI sẽ phân tích dữ liệu này để điều chỉnh và tối ưu hóa hoạt động.
Trong khi đó, Blockchain tạo ra một nền tảng xác thực đáng tin cậy. Công nghệ này sử dụng hợp đồng thông minh (smart contract) để đảm bảo tính minh bạch và bảo mật cho toàn bộ dữ liệu, giúp các bên liên quan tin tưởng vào các cam kết ESG của doanh nghiệp.
Và Security (An ninh mạng) giúp bảo vệ toàn bộ hệ thống, từ các thiết bị IoT, dữ liệu, đến nền tảng AI và blockchain, đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn cho thông tin.
IoT, AI, blockchain và bảo mật là bốn trụ cột đồng hành không thể tách rời để doanh nghiệp thực thi ESG hiệu quả.
Việc kết hợp những công nghệ này mang lại hiệu quả tức thì và thiết thực.
Ví dụ, một hệ thống phân tích hiệu suất tòa nhà có thể sử dụng dữ liệu từ IoT và AI để tối ưu hóa hệ thống điều hòa không khí (HVAC), giúp giảm tiêu thụ năng lượng lên tới 15-20%.
Điều này không chỉ giúp doanh nghiệp giảm phát thải khí nhà kính mà còn tăng lợi nhuận và thể hiện cam kết mạnh mẽ với các mục tiêu ESG đã đề ra.
Đối với trụ cột xã hội (S) và quản trị (G) trong ESG, AI có thể đóng vai trò gì?
- Đối với trụ cột xã hội, AI đóng vai trò quan trọng trong việc lắng nghe, bảo vệ và nâng cao năng lực cho người lao động. Bằng cách phân tích dữ liệu lớn từ các nguồn như mạng xã hội, AI giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về tâm tư, nguyện vọng của nhân viên và cộng đồng.
Từ đó, doanh nghiệp có thể xây dựng những chính sách phúc lợi và môi trường làm việc phù hợp hơn.
Ví dụ trong an toàn lao động: Một công trường xây dựng sử dụng camera tích hợp AI để giám sát việc tuân thủ các quy tắc an toàn. Khi công nhân không đội mũ bảo hiểm hoặc không mặc đồ bảo hộ, hệ thống sẽ phát cảnh báo tức thì, đảm bảo an toàn cho mọi người và giảm thiểu rủi ro tai nạn.
Hay trong một nhà máy điện, nếu xảy ra sự cố, AI sẽ ngay lập tức cung cấp quy trình xử lý chuẩn, hướng dẫn từng bước cho kỹ sư vận hành. Điều này giúp xử lý sự cố nhanh chóng, hiệu quả, tiết kiệm thời gian và giảm thiểu thiệt hại.
AI cũng có thể tự động đo lường mức độ hài lòng của nhân viên và các chỉ số KPI, giúp mỗi cá nhân chủ động điều chỉnh để thích nghi tốt hơn với công việc và tạo ra giá trị lớn nhất.
Đối với trụ cột quản trị, AI giúp doanh nghiệp quản trị rủi ro, hỗ trợ ra quyết định và tăng cường tính minh bạch. Bằng cách xử lý lượng dữ liệu khổng lồ từ nhiều nguồn, AI có thể dự báo các rủi ro tiềm ẩn.
Ví như một công ty năng lượng sử dụng AI để phân tích dữ liệu thời tiết và thủy văn. Khi AI dự báo hạn hán hoặc lũ lụt, nó sẽ cảnh báo cho các nhà máy phát điện để họ có kế hoạch điều chỉnh sản xuất hoặc xả lũ kịp thời, tránh được những tổn thất lớn.
Trong lĩnh vực ngân hàng, AI có thể phát hiện các giao dịch bất thường, chẳng hạn như một khoản tiền lớn được chuyển vào nửa đêm và ngay lập tức cảnh báo để bộ phận quản lý rủi ro kiểm tra. Điều này giúp ngăn chặn gian lận và bảo vệ tài sản doanh nghiệp.
Ngoài ra, AI còn tổng hợp và phân tích dữ liệu toàn diện, cung cấp cho các nhà lãnh đạo một bức tranh đầy đủ về thị trường, đối thủ cạnh tranh và xu hướng xã hội. Dựa trên những thông tin này, họ có thể đưa ra các quyết định chiến lược chính xác và hiệu quả hơn.
Việc tích hợp AI vào quy trình quản trị còn giúp tự động hóa việc báo cáo theo thời gian thực, thay vì theo quý hay năm. Điều này không chỉ nâng cao hiệu quả vận hành mà còn tăng cường tính minh bạch, giúp doanh nghiệp xây dựng niềm tin với các nhà đầu tư và cộng đồng, từ đó đảm bảo các cam kết ESG được thực hiện một cách bền vững và lâu dài.
An ninh mạng: Yếu tố sống còn khi ứng dụng AI
Liên quan đến vấn đề đạo đức và bảo mật dữ liệu của AI, quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?
- AI là một công cụ mạnh mẽ, nhưng giống như một con dao hai lưỡi, nó tiềm ẩn cả lợi ích và rủi ro. Các vấn đề về đạo đức và bảo mật dữ liệu trong AI đang trở thành mối quan tâm hàng đầu của cả doanh nghiệp và xã hội.
Hiện tại Việt Nam, chúng ta vẫn thiếu một khuôn khổ pháp lý rõ ràng khiến việc đánh giá hành vi "thiếu đạo đức" trở nên khó khăn.
Ví dụ, một nhân viên có thể vô tình sử dụng một công cụ AI không rõ nguồn gốc để xử lý dữ liệu kinh doanh của công ty. Hành động này có thể dẫn đến rò rỉ thông tin, nhưng lại khó xác định liệu đó là lỗi đạo đức hay chỉ là một tai nạn.
Bên cạnh đó, sử dụng AI cũng đi kèm với rủi ro lớn về bảo mật, đặc biệt là dữ liệu cá nhân. Khi thông tin nhạy cảm như thu nhập, nơi ở, hoặc số điện thoại bị tiết lộ, cá nhân có thể phải đối mặt với nhiều phiền toái, thậm chí là lừa đảo.
Hiện tại Việt Nam, chúng ta vẫn thiếu một khuôn khổ pháp lý rõ ràng khiến việc đánh giá hành vi "thiếu đạo đức" trở nên khó khăn.
Rủi ro này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn tác động tiêu cực đến uy tín của doanh nghiệp.
Vậy doanh nghiệp cần làm gì để giải quyết, thưa ông?
- Để khắc phục những thách thức này, theo tôi các doanh nghiệp cần có một cách tiếp cận chủ động và toàn diện:
Xây dựng khuôn khổ pháp lý nội bộ: Dựa trên các luật và nghị định hiện hành của Nhà nước (như Luật An ninh mạng, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân), doanh nghiệp cần xây dựng một khuôn khổ rõ ràng.
Khung này sẽ quy định những gì nhân viên được phép và không được phép làm với AI, ví dụ như chỉ được sử dụng các công cụ AI đã được phê duyệt và không được đưa dữ liệu nhạy cảm của công ty lên các nền tảng công cộng.
Doanh nghiệp cũng cần tổ chức các buổi đào tạo định kỳ để nâng cao nhận thức của nhân viên về các rủi ro liên quan đến đạo đức và bảo mật dữ liệu trong AI.
Điều này giúp nhân viên hiểu rõ tầm quan trọng của việc tuân thủ quy định, từ đó giảm thiểu rủi ro từ những hành vi vô ý.
Bên cạnh đó, các công ty cần đặt trọng tâm vào việc bảo vệ dữ liệu cá nhân. Việc tiết lộ thông tin của khách hàng hoặc nhân viên, dù là vô tình, đều có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng.
Ví dụ: Một công ty thương mại điện tử cần đảm bảo rằng dữ liệu khách hàng (số điện thoại, địa chỉ) được bảo mật tuyệt đối. Nếu dữ liệu này bị rò rỉ, khách hàng có thể bị làm phiền bởi các cuộc gọi quảng cáo hoặc lừa đảo, làm mất đi niềm tin vào thương hiệu.
Bằng cách xây dựng một khuôn khổ chặt chẽ, doanh nghiệp không chỉ bảo vệ mình khỏi những rủi ro pháp lý và uy tín mà còn thể hiện trách nhiệm đối với nhân viên và khách hàng, củng cố vị thế vững chắc trong kỷ nguyên AI.
Theo khảo sát, 90% doanh nghiệp nhỏ ở Việt Nam chưa có nhân viên hoặc hệ thống quản trị an ninh mạng.
Đây là một rủi ro lớn, vì dữ liệu là tài sản giá trị nhất của doanh nghiệp. Các nguy cơ tấn công mạng ngày càng đa dạng, bao gồm mã độc tống tiền (ransomware), tấn công có chủ đích và đặc biệt là tấn công vào chính mô hình AI.
Để chuẩn bị, an ninh mạng phải được thiết kế ngay từ đầu khi xây dựng hệ thống ESG. Các doanh nghiệp cần bảo mật nhiều lớp, mã hóa dữ liệu và phân quyền truy cập.
Đặc biệt cần bảo vệ mô hình AI vì nó chính là "bộ não" điều hành doanh nghiệp. Ngoài ra, việc đào tạo nhân lực có chất lượng cao về an ninh mạng cũng rất cần thiết.
Với vai trò thành viên hội đồng thẩm định Diễn đàn ESG Việt Nam, ông quan tâm đến những tiêu chí nào liên quan đến ứng dụng AI và bảo mật trong các báo cáo của doanh nghiệp tham gia giải thưởng?
- Tôi xin nhấn mạnh rằng AI và bảo mật là hai yếu tố quan trọng nhất. AI giúp doanh nghiệp xử lý dữ liệu khổng lồ và giám sát các chỉ số ESG một cách hiệu quả và chính xác.
Nhưng để bảo vệ thành quả đó, an ninh mạng là yếu tố quyết định. Trong cuộc thi năm nay, tôi đặc biệt quan tâm đến việc các doanh nghiệp ứng dụng mạnh mẽ bốn công nghệ chính: IoT, AI, blockchain và Security (bảo mật).
AI và bảo mật chính là hai yếu tố sống còn. Chúng tôi sẽ đánh giá cách doanh nghiệp xây dựng nền tảng dữ liệu bài bản, vận hành minh bạch và cách họ thiết kế hệ thống bảo mật ngay từ đầu để bảo vệ toàn bộ giá trị của mình.
Khung pháp lý về AI cho doanh nghiệp ứng dụng ESG ở Việt Nam vẫn chưa hoàn thiện. Vậy ông có kiến nghị nào cho các nhà hoạch định chính sách?
- Tôi nghĩ các nhà hoạch định chính sách nên dựa vào những luật hiện có như Luật An ninh mạng và Luật Bảo vệ Dữ liệu Cá nhân để làm cơ sở xây dựng khung pháp lý cho ESG.
Điều này giúp các doanh nghiệp có định hướng rõ ràng trong khi chờ đợi luật chính thức. Đồng thời, Chính phủ cũng nên có những chính sách ưu đãi, hỗ trợ các doanh nghiệp ứng dụng ESG và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.
Việc thúc đẩy các tiêu chuẩn về bảo mật dữ liệu và kiểm toán cũng rất quan trọng.
Cuối cùng, chúng ta cần có một khung đạo đức cho AI để đảm bảo công cụ này được sử dụng một cách có trách nhiệm, bảo vệ bản quyền và quyền riêng tư của dữ liệu, không gây ra những hậu quả tiêu cực cho xã hội và môi trường.
Xin cảm ơn ông đã dành thời gian cho buổi trò chuyện!
Nguồn: https://dantri.com.vn/cong-nghe/khong-co-ai-va-du-lieu-doanh-nghiep-kho-chuyen-doi-esg-20250811230525454.htm
![[Ảnh] Lễ công bố hoạt động đi bộ toàn quốc "Cùng Việt Nam tiến bước"](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/8/11/1030519f2e5b4e439dd488d5510f738d)
![[Ảnh] Lễ đón Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân thăm cấp Nhà nước Hàn Quốc](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/8/11/71f0b8a96d5241679072385268dfe7dd)
Bình luận (0)