Qua thời xét học bạ là hoàng kim, đại học dần quay lưng

Lời Tòa soạn:

Những năm qua, xét tuyển đại học bằng điểm học bạ THPT trở thành “cửa chính” của hàng trăm trường, có nơi chiếm tới 70% chỉ tiêu. Tuy nhiên, khoảng cách lớn giữa điểm học bạ và điểm thi tốt nghiệp THPT khiến dư luận đặt dấu hỏi về chất lượng và sự công bằng trong tuyển sinh. Từ năm 2025, nhiều trường đã dừng hoặc cắt giảm mạnh chỉ tiêu phương thức này.

Tuyến bài “Điểm học bạ ngày càng mất giá” của VietNamNet sẽ lý giải nguyên nhân và tác động của xu hướng này.

Từng có hàng trăm trường xét học bạ, có trường lên tới 70% chỉ tiêu

Nhiều năm qua, xét học bạ là một phương thức tuyển sinh được nhiều trường đại học sử dụng. Từ những trường đại học hàng đầu như Ngoại Thương, Bách khoa TPHCM, Kinh tế TPHCM, Luật TPHCM, Sư phạm Kỹ thuật TPHCM, Sư phạm Hà Nội, Sư phạm TPHCM đến các đại học top dưới đều xét học bạ. Đặc biệt, với các trường ngoài công lập, xét học bạ được xem như phương án cứu cánh cho tuyển sinh trong bối cảnh cạnh tranh cao.

Trước đây, thông thường, các trường xét điểm 5 học kỳ (lớp 10, 11 và học kỳ 1 lớp 12), điểm lớp 11 và lớp 12 hoặc điểm 3 học kỳ (lớp 11 và học kỳ 1 lớp 12). Về chỉ tiêu, đa số các trường dành trên 20% cho xét học bạ nhưng có trường dành 40%-50%, thậm chí tới 70% chỉ tiêu.

Từ năm 2025, theo quy chế tuyển sinh đại học của Bộ GD-ĐT, các trường xét học bạ phải tính điểm cả năm lớp 12 theo tổ hợp, tức là sử dụng điểm cả ba năm lớp 10, 11 và 12; hoặc chỉ dùng điểm lớp 12; hoặc kết hợp điểm lớp 11 và lớp 12. Nhiều trường sử dụng học bạ kết hợp với các tiêu chí khác. Tính sơ bộ, có gần 150 trường đại học trên cả nước xét tuyển bằng học bạ.

Thí sinh dự thi tốt nghiệp THPT 2025. Ảnh: Nguyễn Huế

hưng năm 2025 cũng ghi nhận nhiều trường đại học công lập bỏ hoặc giảm chỉ tiêu xét tuyển từ học bạ. Đầu tiên, Trường ĐH Sư phạm TPHCM công bố bỏ phương thức xét học bạ độc lập, tiếp đó là ĐH Kinh tế Quốc dân, ĐH Bách khoa Hà Nội, Trường ĐH Công thương, Trường ĐH Nha Trang, Trường ĐH Sư phạm Hà Nội, Trường ĐH Công nghiệp Hà Nội. Đặc biệt 20 trường quân đội cũng bỏ hẳn phương thức xét học bạ…

Ngoài ra, những trường như ĐH Sài Gòn, ĐH Y Dược TPHCM, ĐH Y Hà Nội kiên định không xét học bạ vì cho rằng đây không phải “kênh” chính xác để tuyển sinh. “Một thí sinh ở miền núi được 9 điểm học bạ và em khác ở thành phố được 7 điểm, không lẽ nhà trường tuyển em có học bạ 9 điểm?”, một hiệu trưởng từng nói.

Ông cho rằng mấu chốt ở đây là cách đánh giá bằng điểm số ở mỗi vùng, mỗi trường có sự khác nhau, dẫn đến không phản ánh thực chất năng lực của học sinh. Kết quả học tập THPT phụ thuộc vào đánh giá của từng địa phương và nhà trường, thậm chí của mỗi giáo viên nên không có sự đồng nhất. Để đánh giá công bằng và đảm bảo quyền lợi cho thí sinh, nhà trường không sử dụng học bạ mà dùng kết quả các kỳ thi để xét tuyển. Hơn nữa, với những trường này, các phương thức tuyển sinh khác như xét điểm thi tốt nghiệp, xét điểm thi tốt nghiệp kết hợp chứng chỉ, xét thi đánh giá năng lực... rất ổn định.

Vì sao học bạ bị quay lưng?

PGS.TS Đỗ Văn Dũng, nguyên Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm TPHCM nhận định, chênh lệch giữa điểm học bạ và điểm tốt nghiệp quá lớn, khiến chất lượng xét tuyển bằng học bạ giảm sút trong những năm gần đây, dẫn đến nhiều trường đại học quay lưng với phương thức này.

Hơn nữa, thực tế tại các trường đại học cho thấy nhiều sinh viên trúng tuyển qua xét tuyển học bạ thường không theo kịp sinh viên trúng tuyển qua điểm thi. Sự chênh lệch trình độ này khiến việc giảng dạy trở nên khó khăn. Nếu ra đề khó, phù hợp với sinh viên giỏi thì không phù hợp với một số sinh viên được xét tuyển từ học bạ. Sau 1-2 năm, không ít sinh viên bỏ học, ảnh hưởng đến nguồn thu của trường. Do đó, đối với những trường coi trọng chất lượng đào tạo, phương thức xét tuyển học bạ không còn phù hợp.

"Theo dữ liệu đối sánh điểm thi THPT và điểm học bạ năm 2025 do Bộ GD-ĐT công bố, điểm trung bình học bạ 3 năm THPT là 7,12, trong khi điểm thi là 7,0 với độ lệch trung bình chỉ 0,12 điểm, nhưng ở một số môn như Công nghệ công nghiệp (chênh 2,26 điểm) và Toán (chênh 2,25 điểm), sự chênh lệch lớn hơn, phần nào xác nhận tình trạng đánh giá chưa thực chất", ông Dũng nói.

Một giáo viên phổ thông thừa nhận, giáo viên thường đánh giá học sinh, nhất là ở năm lớp 12, nhẹ nhàng hơn để tránh áp lực cho các em, góp phần đẩy điểm học bạ lên cao.

TS Nguyễn Trung Nhân, Trưởng phòng đào tạo - Trường ĐH Công nghiệp TPHCM cho rằng, trong một thời gian dài, nhiều trường đại học xét tuyển học bạ với phần lớn chỉ tiêu, trong khi điểm trúng tuyển học bạ tương đương với điểm thi tốt nghiệp dẫn tới chất lượng thí sinh trúng tuyển không đồng đều, kết quả học tập của sinh viên không tốt. Đây là lý do các trường giảm chỉ tiêu của phương thức này từ năm nay.

Còn theo thạc sĩ Phạm Thái Sơn, Giám đốc tuyển sinh - Trường ĐH Công thương TPHCM, trường đại học không còn ưu tiên xét học bạ do điểm học bạ giữa các trường THPT có sự chênh lệch đáng kể, dẫn đến khó khăn trong việc đánh giá chính xác năng lực thí sinh. Sử dụng học bạ làm tiêu chí xét tuyển có thể gây ra sự thiếu công bằng giữa các thí sinh.

Mặt khác, nhiều trường đại học cho rằng việc sử dụng học bạ trong xét tuyển có thể dẫn đến tình trạng gian lận hoặc làm đẹp điểm số, ảnh hưởng đến tính minh bạch trong tuyển sinh.

Ngoài ra, theo ông Sơn, việc xét tuyển bằng học bạ có thể khiến học sinh chủ quan, chểnh mảng trong học tập và ôn thi tốt nghiệp THPT. Do vậy, nhiều trường đại học đã chuyển sang các phương thức xét tuyển khác như sử dụng kết quả thi tốt nghiệp THPT, kỳ thi đánh giá năng lực, đánh giá tư duy hoặc kết hợp nhiều tiêu chí để đảm bảo chất lượng trong tuyển sinh.

Mời độc giả đón đọc bài 3: Thí sinh vào đại học bằng xét học bạ có kết quả học tập ra sao?

Vietnamnet.vn

Nguồn:https://vietnamnet.vn/qua-thoi-xet-hoc-ba-la-hoang-kim-dai-hoc-dan-quay-lung-2430385.html