Lý do nhiều học sinh bị "khủng hoảng" sau kỳ thi?

(Dân trí) - Khi một mùa thi khép lại, không ít học sinh rơi vào trạng thái mệt mỏi và hụt hẫng. Một chuyên gia giáo dục đã chỉ ra nguyên nhân và cách giúp phụ huynh có thể hỗ trợ con trong giai đoạn nhạy cảm này.

Khi mùa thi kết thúc, nhiều phụ huynh kỳ vọng con mình sẽ cảm thấy thoải mái hơn. Tuy nhiên, theo bà Lindsey Wright - chuyên gia giáo dục người Anh - không ít học sinh lại rơi vào trạng thái cảm xúc tụt dốc, thường được gọi là "khủng hoảng hậu kỳ thi", cho dù các em đã làm bài thi khá tốt.

Bà Wright cho hay: “Rất nhiều học sinh cảm thấy lạc lõng, hụt hẫng một cách khó lý giải, sau khi đã thi xong, áp lực thi cử đã được gỡ bỏ. Nguyên nhân sau hiện tượng tâm lý này là bởi các em đã ở trong tâm lý “trạng thái tâm lý sinh tồn” quá lâu do áp lực học tập, điểm số và thi cử.

Không ít học sinh rơi vào tâm lý "khủng hoảng hậu kỳ thi" (Ảnh minh họa: Freepik).

Khi các áp lực này kết thúc, nhiều em không biết phải làm gì tiếp theo, thậm chí còn cảm thấy có lỗi vì tại sao mình không thể cảm thấy vui”.

Hiện tượng này có nguyên nhân từ cả yếu tố thể chất lẫn tinh thần, nhiều phụ huynh thường dễ dàng bỏ qua vì cho rằng con thi xong, có kết quả ổn là... ổn. Thực tế, khả năng tự cân bằng cảm xúc của con vẫn chưa thể như người trưởng thành, vì vậy, cha mẹ cần chủ động quan sát, chia sẻ để giúp con thực sự giải tỏa tâm lý sau thi cử.

Dưới đây là 5 cách đơn giản giúp con lên tinh thần sau khi hoàn tất việc thi cử:

Chuyên gia Lindsey Wright gợi ý 5 biện pháp cơ bản mà phụ huynh có thể áp dụng để giúp con nhanh chóng cân bằng lại: cho con ngủ bù, khuyến khích con vận động, lắng nghe con chia sẻ cảm xúc, giúp con kết nối lại với sở thích cũ, và quan trọng nhất là khen ngợi nỗ lực của con, thay vì chỉ tập trung vào kết quả thi.

Thứ nhất, phụ huynh cần ghi nhận cảm xúc của con. Nếu thấy con có vẻ ủ rũ sau kỳ thi, hãy chủ động hỏi han và giúp con hiểu rằng việc có những xúc cảm đa chiều, thậm chí có chút buồn bã, hụt hẫng sau thi cử, vì nhiều lý do khác nhau, là việc hoàn toàn bình thường. Đặc biệt nếu con vừa trải qua một kỳ thi quan trọng, con càng dễ rơi vào những xúc cảm buồn vui khó lý giải.

Bà Wright khuyên các vị phụ huynh nên tránh việc tìm cách xóa tan mọi xúc cảm tiêu cực của con và động viên theo kiểu “con hãy vui lên, đáng lẽ mình phải vui chứ”. Thay vào đó, phụ huynh hãy lắng nghe con một cách chân thành.

Hiện tượng “tụt cảm xúc sau kỳ thi” đã được các chuyên gia tâm lý ghi nhận từ lâu (Ảnh minh họa: Freepik).

Thứ hai, phụ huynh hãy khuyến khích con tập thể dục, chơi thể thao vừa sức như đi bộ, đạp xe hay bơi lội. Những hoạt động này có thể giúp con cải thiện tâm trạng bởi giúp cơ thể tăng cường sản sinh serotonin, chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm xúc và năng lượng tích cực.

Thứ ba, thiếu ngủ trong giai đoạn ôn thi cũng ảnh hưởng nhiều đến tâm lý và khả năng tập trung của con, thậm chí, con có thể đã bị rối loạn giấc ngủ ở mức độ nào đó. Lúc này, phụ huynh hãy khuyến con ngủ bù, cho bản thân nằm nghỉ nhiều hơn, lâu hơn. Nhưng về lâu dài, phụ huynh vẫn cần giúp con trở lại với nhịp sinh hoạt đều đặn, khoa học.

Thứ tư, việc khuyến khích con quay lại với những hoạt động từng mang lại niềm vui như vẽ, chơi đàn, gặp gỡ bạn bè... cũng rất cần thiết. Thậm chí, chỉ một thay đổi nhỏ như con sắp xếp, trang trí lại phòng riêng hay góc học tập, hay một chuyến đi chơi trong ngày của cả gia đình cũng sẽ giúp con nhanh thoát ra khỏi tâm lý bối rối hậu thi cử.

Cuối cùng, phụ huynh hãy tránh việc tập trung quá nhiều vào kết quả của con. Cha mẹ cần giúp con hiểu rằng giá trị của một con người không gắn chặt vào điểm số.

Nhận thức này sẽ giúp cả gia đình giữ được sự ổn định về mặt tinh thần xét trên đường dài, khi cuộc đời một con người có rất nhiều nấc thang, bước ngoặt cần nỗ lực chinh phục, những kỳ thi chỉ là một trong những thử thách có tính dấu mốc trong hành trình trưởng thành của con.

Tại sao học sinh có thể cảm thấy khủng hoảng sau kỳ thi?

Hiện tượng “tụt cảm xúc sau kỳ thi” đã được các chuyên gia tâm lý ghi nhận từ lâu, nhưng chưa được nhiều học sinh và phụ huynh hiểu rõ. Theo bà Lindsey Wright, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, cụ thể:

Sự sụt giảm cortisol: Trong mùa thi, cơ thể sản sinh nhiều cortisol, đây là hormone căng thẳng giúp chúng ta trở nên tỉnh táo. Khi áp lực biến mất, lượng cortisol giảm đột ngột sẽ gây ra hiện tượng mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ và cảm giác trống rỗng.

Kiệt sức vì ôn luyện: Thời gian dài học tập căng thẳng, thiếu ngủ có thể khiến các em học sinh không còn năng lượng để tận hưởng sự tự do, thoải mái sau kỳ thi.

Lo lắng vì kết quả: Nhiều học sinh rơi vào trạng thái hoang mang với hàng loạt câu hỏi “nếu như” sau khi đã hoàn tất kỳ thi, các em thậm chí tự dằn vặt bản thân vì những lỗi sai mắc phải trong bài thi, hay tự so sánh mình với các bạn khác. Đặc biệt, những em có xu hướng cầu toàn thường bị ám ảnh bởi từng lỗi nhỏ, dù xét về tổng thể, các em đã làm bài rất tốt.

Áp lực từ bạn bè và mạng xã hội: Ngay cả khi kỳ thi đã kết thúc, áp lực thành tích vẫn hiện diện qua các cuộc trò chuyện giữa bạn bè với nhau hay thông qua các bài viết trên mạng xã hội.

Đồng nhất giá trị bản thân với thành tích học tập: Đối với học sinh, không ít em cho rằng điểm số trong học tập chính là thước đo giá trị của bản thân. Tâm lý này khiến nhiều học sinh cảm thấy giá trị của mình ở trường lớp hay trong gia đình đều gắn liền với điểm số.

Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/ly-do-nhieu-hoc-sinh-bi-khung-hoang-sau-ky-thi-20250709102519204.htm