Dân tộc Dao ở nước ta có khoảng 20 vạn người, sống xen ghép với các dân tộc khác, cư trú khắp các miền dọc theo biên giới Việt - Trung, Việt - Lào cho tới một số tỉnh Trung du và ven biển Bắc Bộ.
Tại Điện Biên có 3 ngành Dao gồm Dao quần chẹt, Dao đỏ và Dao khâu sinh sống tập trung ở Tủa Chùa, Mường Nhé, Nậm Pồ. Người Dao Khâu sinh sống tập trung chủ yếu tại xã Sáng Nhè, tỉnh Điện Biên (xã Mường Đun, huyện Tủa Chùa cũ), xã Nà Bủng và Nà Hỳ tỉnh Điện Biên (xã Vàng Đán và Nà Hỳ, huyện Nậm Pồ cũ).
Với dân tộc Dao nói chung và ngành Dao Khâu ở Điện Biên nói riêng, trang phục truyền thống không chỉ đơn thuần là vật dụng che thân mà còn là biểu tượng văn hóa, là niềm tự hào và bản sắc tộc người được lưu truyền từ đời này sang đời khác.
Người Dao ở Điện Biên từ xa xưa đã biết trồng bông, kéo sợi, làm nguyên liệu để thêu, dệt tạo ra những sản phẩm riêng biệt mang đậm bản sắc văn hoá. Ngay từ khi còn nhỏ, các cô gái Dao đã được bà, mẹ dạy cách khâu vá, thêu thùa, tận dụng thời gian nhàn rỗi để khâu, thêu, trang trí các bộ trang phục cho các thành viên trong gia đình sử dụng.
Phụ nữ dân tộc Dao từ bao đời nay được truyền dạy kĩ thuật thêu vô cùng độc đáo và khéo léo, đó là thêu ở mặt trái của vải để hoa văn nổi lên ở mặt phải, các hoa văn không lộ các đường chỉ thừa tạo nên một sản phẩm nghệ thuật có giá trị thẩm mỹ cao. Hoa văn trên trang phục được thêu tỉ mỉ, từ đơn giản đến phức tạp đều gắn với các sự vật xoay quanh cuộc sống thường ngày của đồng bào.
Để có thể tạo ra một trang phục hoàn chỉnh, người phụ nữ đã dùng kỹ thuật khâu bằng tay, với chiếc kim và sợi chỉ, họ có cách xử lý khá tinh tế trong việc khâu. Trường hợp cần mềm mại họ dùng kĩ thuật khâu vắt, để tạo sự cứng cáp thì dùng kỹ thuật khâu đột. Dụng cụ gồm có vải, kim khâu, chỉ khâu.
Trang phục truyền thống của người Dao khâu ở Điện Biên là một tác phẩm nghệ thuật thủ công đặc sắc, từ việc dệt vải, khâu, cho đến thêu, mỗi đường kim mũi chỉ đều thể hiện sự khéo léo, khiếu thẩm mĩ và tính kiên trì của người phụ nữ.
Không chỉ đơn thuần là vật che chắn cơ thể, trang phục truyền thống của người Dao còn gắn liền với tín ngưỡng, tôn giáo và các nghi lễ của dân tộc. Họa tiết và màu sắc trên trang phục có ý nghĩa tâm linh sâu sắc, giúp con người kết nối với thần linh, tổ tiên, hoặc mang ý nghĩa cầu mong sự bình an và bảo vệ sức khỏe.
Các sản phẩm của nghề làm trang phục góp phần đưa văn hóa dân tộc Dao đến gần hơn với cộng đồng các dân tộc khác. Những bộ trang phục truyền thống được sử dụng trong các lễ hội văn hóa, các sự kiện quốc gia hoặc quốc tế, qua đó giới thiệu và tôn vinh giá trị văn hóa của dân tộc Dao.
Khi mặc bộ trang phục truyền thống trong những dịp sinh hoạt văn hóa cộng đồng, đồng bào dân tộc Dao tự hào về bản sắc văn hóa riêng của mình. Thông qua các họa tiết trang trí bằng hình thức thêu, ghép vải, họ gửi gắm vào đó triết lý âm dương, tâm tư, tình cảm, ước nguyện của cả tộc người.
Nghề làm trang phục của người Dao khâu giúp bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống qua các thế hệ. Do đó, việc giữ gìn nghề thủ công này là cách để người Dao duy trì các nét văn hóa đặc trưng của mình, đồng thời truyền tải những giá trị tinh thần, phong tục, tập quán của cộng đồng đến với thế hệ trẻ.
Tuy nhiên, do tác động của quá trình hội nhập kinh tế, văn hóa, xã hội thay đổi sâu sắc, dân tộc Dao, ngành Dao khâu ở Điện Biên, nhất là thế hệ trẻ, đang chuyển sang sử dụng trang phục hiện đại, tiện lợi và giá thành rẻ. Trang phục truyền thống chủ yếu chỉ được mặc trong các dịp lễ hội, cưới hỏi, hoặc các dịp lễ Tết.
Hiện nay, dân tộc Dao, ngành Dao khâu ở huyện Tủa Chùa và Nậm Pồ (cũ) không còn trồng bông, dệt vải và số người am hiểu quy trình để làm các bộ trang phục truyền thống của dân tộc còn rất ít. Nghề làm trang phục truyền thống của dân tộc Dao hiện chỉ còn một số người lớn tuổi giữ được và có khả năng truyền dạy lại cho thế hệ trẻ. Quy trình và cách thức làm ra bộ trang phục truyền thống dân tộc Dao mất rất nhiều thời gian và nguyên liệu làm trang phục có giá thành cao.
Trước thực tế đó, Bảo tàng tỉnh Điện Biên đã tổ chức mở lớp truyền dạy nghề làm trang phục truyền thống của dân tộc Dao, ngành Dao khâu tại thôn Đề Tâu, xã Sáng Nhè, tỉnh Điện Biên. Tham gia lớp tập huấn có 22 học viên cùng 3 nghệ nhân Chảo Thị Ton, Chảo Thị Lai, Chảo Thị Phẻn là những nghệ nhân am hiểu kỹ thuật làm trang phục truyền thống dân tộc Dao trực tiếp truyền dạy.
Lớp tập huấn là hoạt động góp phần triển khai hiệu quả Dự án 6 về “Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi trên địa bàn Điện Biên. Qua đó, nhằm tạo điều kiện và môi trường thuận lợi để trang phục truyền thống tiếp tục được trao truyền trong cộng đồng, góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị di sản văn hóa tốt đẹp của dân tộc Dao ở Điện Biên.
Bảo tàng tỉnh Điện Biên mở lớp truyền dạy nghề làm trang phục truyền thống dân tộc Dao tại thôn Đề Tâu, xã Sáng Nhè góp phần nâng cao nhận thức của các cấp, ngành và cộng đồng trong bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống các dân tộc trên địa bàn tỉnh Điện Biên. Đồng thời, tôn vinh, khuyến khích nghệ nhân, người am hiểu về nghề làm trang phục tham gia đào tạo truyền nghề và khích lệ thế hệ trẻ tiếp tục kế thừa nghề truyền thống quý báu của dân tộc.
Nguồn: https://baolaocai.vn/nguoi-dao-khau-o-dien-bien-giu-nghe-lam-trang-phuc-truyen-thong-post879158.html
Bình luận (0)