Nhà cổ Ngọc Sơn - tuyệt tác điêu khắc ở làng cổ ven dòng Lam

Tồn tại lâu đời, những ngôi nhà cổ trăm tuổi ở xã Ngọc Sơn, Thanh Chương đang được người dân gìn giữ khá nguyên vẹn. Điều đặc biệt là trên khung gỗ những ngôi nhà này được điêu khắc, chạm trổ khá độc đáo.

Ở làng cổ Ngọc Sơn có một ngôi nhà đã đứng vững 106 năm. Năm thế hệ của một gia đình đã lớn lên, đi về dưới mái nhà này. Thời gian qua, dù nhiều người tìm đến trả giá cao, nhưng chủ nhân của nó vẫn kiên quyết lắc đầu không bán. Ảnh; Huy Thư

Đó không chỉ là một ngôi nhà, mà là một "báu vật" sống, lưu giữ hồn cốt và những tuyệt tác điêu khắc của cả một làng nghề mộc nổi tiếng một thời. Câu chuyện về "báu vật" trăm năm không bán là ngôi nhà của gia đình ông Lê Đình Vi ở xóm Thạch Sơn. Ông Vi kể, ngôi nhà do chính ông nội mình, cụ đồ Tuýnh, xây dựng cách đây đã 106 năm. "Đây là kỷ niệm của tổ tiên, của cả gia đình, bao nhiêu tiền chúng tôi cũng không bán”, ông Vi quả quyết. Ảnh: Huy Thư

Điều khiến ngôi nhà trở nên vô giá không chỉ nằm ở lịch sử 5 thế hệ, mà còn ở những chi tiết kiến trúc độc đáo, nơi mỗi thớ gỗ đều như đang "kể chuyện". Ngay từ hai bên kẻ hiên, hình ảnh rồng và hoa lá cách điệu đã được chạm khắc một cách mềm mại, uyển chuyển. Nét chạm bong kênh khoẻ khoắn mang dấu ấn đặc trưng của điêu khắc thời Nguyễn. Ảnh: Huy Thư

Tham quan ngôi nhà, người xem sẽ choáng ngợp trước một không gian điêu khắc tinh xảo: từ khung cửa đến các vì kèo, đâu đâu cũng gặp những đề tài truyền thống như rồng cuộn, trúc hóa rồng, mặt hổ phù, phượng vũ… Ảnh: Huy Thư

Ông Vi chia sẻ: Mật độ điêu khắc trên khung gỗ khá dày, chuyển tải nhiều thông điệp nhân văn về cuộc sống. Sinh ra và lớn lên trong ngôi nhà cổ, cho đến bây giờ ông cũng chưa hiểu hết ý nghĩa, biểu tượng của tất cả các đề tài điêu khắc được người xưa thể hiện. Ảnh: Huy Thư

Những ngôi nhà ở Ngọc Sơn, bao gồm cả nhà ông Vi, được thiết kế theo kiểu tứ trụ 3 gian, 4 vì, 16 cột, lợp ngói âm dương. Một nét độc đáo là gian giữa có hai "cột trốn" (cột không chạm đất mà được đỡ bằng một bệ gỗ) để tạo không gian thoáng đãng. Ảnh: Huy Thư

Chính phần bệ đỡ của hai cột trốn này cũng được chạm trổ, trang trí vô cùng cầu kỳ, cho thấy tài hoa của những người thợ làng Ngọc Sơn xưa. Ảnh: Huy Thư

Được biết làng Ngọc Sơn xưa, đời sống dân cư khấm khá, nhiều người học hành đậu đạt. Phụ nữ, con gái chăm chỉ lúa ngô, siêng nuôi tằm dệt lụa. Đàn ông, con trai giỏi chuyện cày bừa, khéo tay làm mộc. Nghề mộc của làng không chỉ nổi tiếng trong vùng, trong huyện, mà còn lan ra hàng tỉnh: “Thợ cưa Nghi Lộc, thợ mộc Ngọc Sơn”. Ảnh: Huy Thư

Không chỉ riêng nhà ông Vi, làng Ngọc Sơn còn có những ngôi nhà cổ khác cũng mang giá trị lịch sử sâu sắc. Như ngôi nhà cụ Nguyễn Văn Huy (94 tuổi) đang ở, được xây dựng từ năm 1876 dưới thời vua Tự Đức. Trên vì nóc nhà vẫn còn ghi rõ lạc khoản bằng chữ Hán: "Bính Tí niên tạo tác, quý xuân nguyệt lạc thành". Ảnh: Huy Thư

Trải qua hơn một thế kỷ, để phù hợp với cuộc sống hiện đại, người dân đã nâng nền, lợp lại ngói, nhưng phần khung gỗ - "linh hồn" của ngôi nhà - vẫn được bảo tồn gần như nguyên vẹn. Gian giữa vẫn là nơi trang trọng nhất, dùng để đặt bàn thờ gia tiên và tiếp khách. Gian trong dùng làm nơi ngủ nghỉ. Những cửa gỗ kiểu 'thượng song hạ bản' nhuốm màu thời gian vẫn đóng mở hàng ngày. Ảnh: Huy Thư

So với nhiều nơi, nhà cổ Ngọc Sơn mang một nét đặc sắc rất riêng. Đó là sự hòa quyện giữa kiến trúc nhà ở dân gian và nghệ thuật điêu khắc cung đình tinh xảo, thể hiện tay nghề bậc thầy của một làng nghề mộc vang danh bên bờ sông Lam. Chính những câu chuyện về gia đình, về làng nghề đã khiến những ngôi nhà không còn là vật vô tri, mà đã trở thành những di sản sống động, hấp dẫn, đầy tự hào. Ảnh: Huy Thư

Mặt trước ngôi nhà cổ của gia đình ông Lê Đình Vi. Video: Huy Thư

ADQuảng cáo

Nguồn: https://baonghean.vn/nha-co-ngoc-son-tuyet-tac-dieu-khac-o-lang-co-ven-dong-lam-10299892.html