Rộn ràng lớp học Khmer ngữ
Những ngày hè, khi tiếng ve bắt đầu râm ran, sân chùa Cà Nhung, xã Định Hòa, lại rộn ràng bởi tiếng đọc, tiếng đánh vần chữ Khmer. Trong không gian thanh tịnh, giọng đọc của các em vang lên đều đặn, theo nhịp tay chỉ bảng của các vị sư. Năm nay, chùa mở 3 lớp học, với gần 70 học viên, kéo dài suốt 3 tháng hè, học đều các ngày trong tuần để tranh thủ thời gian truyền dạy kiến thức.
Ngồi ngay ngắn trên những dãy bàn gỗ đơn sơ, các em nhỏ chăm chú ghi chép từng nét chữ, nhẩm đọc từng phụ âm, nguyên âm bằng tất cả sự nghiêm túc và háo hức. Đại đức Danh Dô - Phó Trụ trì chùa Cà Nhung vừa chỉnh sửa từng nét bút cho học sinh, vừa chia sẻ: “Chúng tôi dạy các em đọc, viết và giao tiếp bằng tiếng Khmer. Đó không chỉ là ngôn ngữ, mà là bản sắc văn hóa dân tộc, là cầu nối với cội nguồn”.
Lớp học chữ Khmer tại chùa Tà Ngáo, phường Tịnh Biên cũng rộn ràng không kém. Hoạt động này được chùa duy trì suốt hơn 6 năm nay. Từ lớp vỡ lòng đến lớp nâng cao, các lớp được tổ chức nghiêm túc, giáo trình bài bản, giảng dạy hoàn toàn miễn phí. Năm nay, chùa đưa vào sử dụng 4 phòng học mới, thu hút hơn 100 học sinh. Đại đức Chau Khi - Trụ trì chùa Tà Ngáo phấn khởi: “Các em học vui hơn vì có phòng học mới. Nhiều em lần đầu cầm phấn còn bỡ ngỡ, nhưng ánh mắt rất sáng và ham học”. Em Néang Ny Ta, ngụ phường Tịnh Biên tự hào cho biết: “Nhờ học chữ Khmer, em hiểu thêm về văn hóa dân tộc. Em thích đọc những quyển sách bằng chữ Khmer nói về lịch sử, truyền thống”.
Đại đức Danh Hoàng Nan - Phó Trụ trì chùa Xẻo Cạn, xã Vĩnh Hòa trong tiết học lớp 1 Khmer ngữ. Ảnh: DANH THÀNH
Đến chùa Đường Xuồng Mới, xã Định Hòa, từ xa chúng tôi đã nghe tiếng phát âm, đánh vần vang vọng của các em học sinh đồng bào Khmer. Năm nay, chùa Đường Xuồng Mới mở 7 lớp, từ lớp 1 đến lớp 4, thu hút hơn 100 học sinh. Lớp học chỉ có bàn ghế cũ, bảng đen và phấn trắng vậy mà đã chắp cánh cho bao thế hệ biết đọc, viết ngôn ngữ đồng bào Khmer.
Trong thời đại số, trẻ em ngày càng quen với tiếng Việt từ tivi, mạng xã hội. Điều này khiến tiếng Khmer dần mai một trong sinh hoạt thường ngày. Vì thế, những lớp học chữ Khmer ở chùa được ví như “không gian phục hồi tiếng Khmer”, nơi các em nhỏ được sống lại trong bản sắc văn hóa của chính mình. Trong một buổi học cuối tuần, em Danh Thị Bảo Nguyên - học sinh lớp 8, ngụ xã Định Hòa nói: “Học chữ Khmer giúp em hiểu thêm về dân tộc mình. Sau này em muốn dạy lại cho các em nhỏ hơn”.
Không chỉ có trẻ em, nhiều phụ huynh cũng nhận ra tầm quan trọng của việc giữ gìn tiếng nói dân tộc. Dù bận bịu việc đồng áng, anh Danh Thol, ngụ xã Hòn Đất vẫn đều đặn đưa con đến chùa Sóc Xoài học mỗi ngày. “Vợ chồng tôi không biết chữ Khmer, nên không thể tìm hiểu lịch sử của dân tộc. Chúng tôi quyết tâm cho các con học để hiểu cội nguồn của mình” - anh Thol chia sẻ.
Nhiều thách thức giữa thời đại mới
Tại An Giang, đồng bào Khmer chiếm khoảng 8% dân số. Tiếng Khmer vẫn duy trì ở mức độ khác nhau trong đời sống sinh hoạt của đồng bào, đặc biệt ở vùng nông thôn. Tuy nhiên, theo Đại đức Danh Út - Trụ trì chùa Thôn Dôn, phường Rạch Giá, phần lớn con em đồng bào Khmer học tiếng Việt tại trường, về nhà nói tiếng Khmer nhưng không còn tròn vành rõ chữ. Nhiều trẻ nghe, hiểu và nói được nhưng không biết đọc, viết chữ Khmer, nhất là ở đô thị. Trong khi đó, các tài liệu lịch sử truyền thống được lưu giữ bằng chữ Khmer. Đây là thách thức lớn trong việc bảo tồn tiếng nói và chữ viết của đồng bào.
Tình trạng thiếu giáo viên, phụ huynh mưu sinh xa nhà cũng khiến hành trình gìn giữ tiếng nói dân tộc trở nên gian nan hơn bao giờ hết. Đại đức Danh Thuyền - Phó Trụ trì chùa Cà Nhung cho biết: “Trước đây, mỗi lớp thu hút hàng trăm học viên, nay chỉ còn vài chục em theo học. Phụ huynh bận mưu sinh, ít quan tâm đến việc học chữ Khmer. Nhiều em không thấy được vai trò tiếng mẹ đẻ nên học chưa có động lực”.
Để duy trì lớp học, các chùa vận động phụ huynh, huy động nhà hảo tâm hỗ trợ tập, sách, xe đạp, tổ chức khen thưởng học sinh giỏi để khích lệ tinh thần học tập. Các lớp học xuất phát từ lòng nhiệt huyết của chư tăng muốn bảo tồn tiếng nói, chữ viết của đồng bào.
Giữ hồn dân tộc
Dưới nắng hè oi ả, ông Danh Sầm Bách - giáo viên Trường Tiểu học Nam Thái 2 vẫn say sưa dạy hè cho học sinh Khmer tại chùa Thứ Ba, xã An Biên. Năm nay là mùa hè thứ 26 thầy tình nguyện đứng lớp tại đây. Với thầy, giảng dạy chữ Khmer không phải công việc ngắn hạn, mà là một phần của sứ mệnh gìn giữ bản sắc dân tộc. “Nhiều em đến lớp chưa từng học chữ Khmer. Lớp học có cả học sinh tiểu học lẫn trung học nên tôi phải tìm cách để dạy sao cho dễ hiểu, dễ nhớ nhất” - ông Bách nói, tay vẫn cẩn thận chỉnh nét bút cho học trò.
Thầy Danh Sầm Bách hướng dẫn học sinh viết chữ Khmer. Ảnh: BẢO TRÂN
Không chỉ dạy học trò cách viết từng con chữ, ông Bách còn lồng ghép những câu chuyện dân gian, truyền thuyết, phong tục, lễ nghi của đồng bào Khmer, giúp các em thấm dần tình yêu với tiếng nói và bản sắc văn hóa của dân tộc mình. Em Danh Thanh Huy, ngụ ấp 4, xã An Biên chia sẻ: “Thầy Bách dạy rất tận tình. Có khi thầy cầm tay em nắn nót từng nét chữ. Nhờ thầy, em mới hiểu và yêu tiếng nói của dân tộc mình hơn”.
Để có nhiều học sinh theo học chữ viết Khmer, thầy thường xuyên vận động người dân, phật tử trên địa bàn cho con em đến lớp học vào dịp hè. Thầy sẵn sàng đưa rước một số em không có điều kiện, phương tiện đến chùa để học. Em Thị Phương Nga, ngụ ấp 4, xã An Biên, xúc động kể: “Cha mẹ đi làm thuê, không thể đưa con đi học. Có thầy Bách đưa rước, con rất vui vì được học cùng các bạn”.
Hình ảnh thầy Danh Sầm Bách chính là biểu tượng cho nỗ lực giữ gìn và bảo tồn tiếng nói và chữ viết của đồng bào Khmer. Góp vào hành trình còn có các vị sư, cộng đồng và chính quyền hỗ trợ. Hội Đoàn kết Sư sãi yêu nước tỉnh đã triển khai nhiều giải pháp đào tạo, bồi dưỡng giáo viên dạy chữ Khmer, đồng thời ứng dụng công nghệ thông tin vào soạn giáo trình điện tử giúp học sinh tiếp cận dễ dàng hơn. Hòa thượng Danh Đổng - Chủ tịch Hội Đoàn kết sư sãi yêu nước tỉnh cho biết: “Tinh thần tự hào, ý thức gìn giữ của chính đồng bào Khmer là yếu tố quyết định. Một ngôn ngữ chỉ sống khi được sử dụng, yêu thương và truyền lại”.
Trường Trung học phổ thông Dân tộc nội trú Trung học cơ sở Châu Thành cũng bố trí 3 - 4 tiết học tiếng Khmer mỗi tuần, đảm bảo 100% học sinh đều được học. Các tiết học không chỉ dạy chữ mà còn lồng ghép bài học về đạo đức, văn hóa Khmer, giúp học sinh thấu hiểu truyền thống dân tộc. Nhiều học sinh đến nay biết đọc và viết chữ Khmer thành thạo. “Trong các tiết dạy chữ Khmer, các giáo viên của trường tập trung dạy ngữ pháp, từ vựng và lồng ghép các bài học về đạo đức, văn hóa Khmer. Thông qua các tiết học chữ Khmer sẽ giúp các em hiểu thêm về truyền thống văn hóa, lịch sử của dân tộc”, thầy Danh Hùng - Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Dân tộc nội trú Trung học cơ sở Châu Thành cho biết.
Hội đồng nhân dân tỉnh đã thông qua Nghị quyết số 13/2024/NQ-HĐND, ngày 22/7/2024, hỗ trợ người dạy chữ Khmer tại các cơ sở tôn giáo với mức 30.000 đồng/tiết. Hàng năm, tỉnh hỗ trợ kinh phí hàng trăm triệu đồng để mua sách giáo khoa song ngữ. Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo Danh Phúc khẳng định: “Nhờ những chính sách thiết thực, việc dạy và học chữ của đồng bào dân tộc thiểu số ngày càng hiệu quả, tỷ lệ biết đọc, viết chữ của dân tộc mình ngày càng tăng”.
“Chữ viết, tiếng nói là hồn cốt của một dân tộc. Mất tiếng nói là mất cội nguồn”, câu nói giản dị của một vị sư già ở An Giang như lời cảnh tỉnh sâu sắc. Trong khi thời đại mới cuốn phăng mọi điều cũ kỹ thì vẫn còn đó những ngôi chùa, những người thầy và bao thế hệ học trò đang kiên trì giữ lấy tiếng nói dân tộc để bản sắc văn hóa Khmer luôn sáng trong lòng thế hệ trẻ.
(Còn tiếp)
Nguồn: https://baoangiang.com.vn/sac-mau-van-hoa-khmer-o-an-giang-bai-4-giu-gin-ngon-ngu-cua-dong-bao-a426287.html
![[Ảnh] Tổng Bí thư Tô Lâm dự Lễ khánh thành Tượng đài “Bác Hồ ở Tân Trào”](https://vphoto.vietnam.vn/thumb/1200x675/vietnam/resource/IMAGE/2025/8/14/679bb11e3ce14b2aabc31a9c8676d269)
Bình luận (0)