Sản phẩm khởi nghiệp: Cần lời giải cho bài toán thương mại hóa

Xây dựng đội ngũ mentor chất lượng theo từng giai đoạn, hình thành “sàn ý tưởng”, “xưởng đổi mới sáng tạo” để sản phẩm được thử thách và hoàn thiện… là những giải pháp gỡ khó cho đầu ra sản phẩm khởi nghiệp; từ đó, tạo bệ phóng hình thành và nuôi dưỡng các “kỳ lân” khởi nghiệp mới.

Các sản phẩm của startup cần đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Ảnh: VĂN HOÀNG

Phát triển đội ngũ mentor chất lượng

Trong hệ sinh thái khởi nghiệp, sự đồng hành của đội ngũ mentor (cố vấn) được ví như “người dẫn đường” giúp startup không đi chệch hướng. Đó không chỉ là sự chia sẻ kinh nghiệm, mà còn là nền tảng để rút ngắn hành trình đưa sản phẩm ra thị trường.

Ông Nguyễn Bão Quốc, Giám đốc điều hành và nhà sáng lập BQ Training cho rằng, Đà Nẵng nên chú trọng xây dựng và phát triển mạnh tinh thần mentoring (người dẫn dắt) và coaching (khai vấn). Khi được triển khai trong các tổ chức, doanh nghiệp SMEs và doanh nghiệp khoa học công nghệ, cách tiếp cận này sẽ giúp nâng cao hiệu suất, hiệu quả công việc; tiến tới xây dựng mạng lưới cố vấn chuyên nghiệp cho startup và SMEs.

Bên cạnh đó, cần tập trung nâng cao năng lực khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo thông qua các chương trình đào tạo bài bản, được nghiên cứu theo từng giai đoạn, phù hợp với từng nhóm doanh nghiệp, ngành nghề, đặc thù ngành. Đồng thời cần có chính sách đặc thù từ thuế, vốn đầu tư, hạ tầng công nghệ đến không gian kết nối… để nuôi dưỡng tinh thần dám khởi nghiệp, dám đổi mới, dám thách thức cái cũ.

Trong khi đó, bà Võ Thị Kim Oanh, Trưởng khoa Kinh doanh, Trường Đại học Swinburne cho rằng, một trong những nguyên nhân khiến nhiều startup khó đi đường dài là sự thiếu vắng hỗ trợ đúng lúc, đúng nhu cầu. Bởi mỗi giai đoạn phát triển, startup sẽ có những nhu cầu khác nhau.

Nếu đang giai đoạn ươm mầm, startup cần nhất một mentor có kinh nghiệm để định hướng, đồng hành trong việc hoàn thiện sản phẩm. Qua đó, giúp startup nhìn rõ đâu là điểm mạnh, hạn chế để điều chỉnh sản phẩm phù hợp với nhu cầu thị trường. Đây là giai đoạn đóng vai trò vô cùng quan trọng, quyết định sản phẩm có đủ sức “chạm” vào khách hàng hay không.

Khi bước sang giai đoạn thương mại hóa, startup không chỉ cần một sản phẩm hoàn chỉnh, mà còn phải giải quyết đồng thời hai bài toán nan giải: nguồn vốn để mở rộng quy mô và chiến lược phát triển dài hạn để giữ chỗ đứng trên thị trường. Nếu thiếu đi sự hỗ trợ từ mentor có kinh nghiệm về quản trị, chiến lược và huy động vốn, startup rất dễ rơi vào tình trạng “chết yểu” dù sản phẩm có tiềm năng.

“Thành phố cần xây dựng các chính sách ưu tiên mang tính “đo ni đóng giày” cho từng giai đoạn của startup. Quan trọng hơn phải trả lời được câu hỏi: “Ai là người hỗ trợ tốt nhất cho startup trong từng giai đoạn cụ thể?”. Bởi chỉ khi hình thành được hệ thống mentor chất lượng, phù hợp theo từng giai đoạn phát triển, startup mới được dẫn dắt một cách bền bỉ và thực chất. Từ đó, mới dần tìm được hướng giải quyết cho bài toán thương mại hóa sản phẩm”, bà Oanh đề xuất.

Tương tự, ông Trần Đăng Huy, Founder Công ty TNHH Local Life Technology cũng cho rằng, ngoài mạng lưới mentor, Đà Nẵng cần tạo điều kiện để startup thường xuyên tiếp cận chuyên gia, quỹ đầu tư trong và ngoài nước thông qua các talkshow, chương trình đào tạo, kết nối gọi vốn.

Những cơ hội này giúp startup tiếp nhận phản biện, điều chỉnh sản phẩm, nhanh chóng xác định lộ trình thị trường hoặc dừng lại để tránh lãng phí nguồn lực. “Khi có một cộng đồng startup Đà Nẵng đúng nghĩa, hệ sinh thái khởi nghiệp mới thật sự cất cánh”, ông Huy nhấn mạnh.

Từ sàn ý tưởng đến xưởng đổi mới sáng tạo

Bên cạnh hệ thống mentor, nhiều doanh nghiệp, chuyên gia cho rằng không gian để thử nghiệm, va chạm và phát triển sản phẩm chính là mảnh đất để startup nảy mầm. Do vậy, việc tạo dựng môi trường để ý tưởng được thử thách và hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu của thị trường là yếu tố quyết định sự sống còn của startup.

Thành phố đã và đang triển khai nhiều giải pháp gỡ khó cho đầu ra của startup. Ảnh: VĂN HOÀNG

Theo ông Đỗ Quý Sự, Chủ tịch Công ty cổ phần Công nghệ FiveSS, cộng đồng khởi nghiệp Đà Nẵng hiện chưa hỗ trợ tốt sản phẩm của nhau. Hệ quả là sản phẩm khó tạo được niềm tin với khách hàng bên ngoài.

Do đó, giải pháp đưa ra là cần xây dựng cộng đồng người tiêu dùng tiên phong - những người sẵn sàng dùng thử, đánh giá, góp ý để sản phẩm hoàn thiện trước khi ra thị trường lớn. Cùng với đó là việc hỗ trợ không gian trưng bày sản phẩm, kết nối startup với siêu thị, sàn thương mại điện tử và các doanh nghiệp lớn.

Bà Nguyễn Thị Cẩm Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm kinh doanh Cảng hàng không Đà Nẵng đề xuất, thành phố nên hình thành “sàn ý tưởng” để các doanh nghiệp, chuyên gia đưa ra nhu cầu, kết nối các ý tưởng, giải pháp của startup kết nối. Điều này sẽ tạo ra một môi trường cạnh tranh lành mạnh, bởi mỗi ý tưởng khởi nghiệp, startup không bao giờ là duy nhất. Khi có nhu cầu cụ thể, nhiều startup sẽ cùng tham gia giải quyết, từ đó chọn ra những phương án khả thi, tối ưu nhất.

“Sàn ý tưởng sẽ là nơi tập hợp, kết nối các ý tưởng, giải pháp và tạo bệ phóng giúp startup tiến gần hơn tới thương mại hóa sản phẩm. Từ đó, tạo giá trị cho hệ sinh thái khởi nghiệp Đà Nẵng, mở rộng cơ hội ra thị trường trong nước và thậm chí xa hơn nữa”, bà Thanh nhấn mạnh.

Trong khi đó, bà Võ Thị Kim Oanh nhấn mạnh, điều kiện tiên quyết để một startup có thể thương mại hóa sản phẩm chính là sự phù hợp với nhu cầu thị trường. Nếu sản phẩm không đáp ứng được những đòi hỏi thực tế của khách hàng, thì ý tưởng có mới lạ đến đâu, khả năng thương mại hóa vẫn là con số không. Các startup cần đặc biệt lưu ý đến yếu tố này, bởi chỉ khi thị trường chấp nhận sản phẩm, startup mới có cơ hội phát triển bền vững.

Báo cáo thống kê cho thấy, tỷ lệ startup Việt Nam gọi vốn thành công từ các quỹ nước ngoài vẫn ở mức rất thấp, chỉ khoảng 0,5-1%. Thực tế, các quỹ đầu tư chỉ lựa chọn rót vốn cho những sản phẩm thực sự phù hợp với thị trường, có tiềm năng thương mại hóa cao.

Năm 2023, tổng vốn đầu tư nước ngoài vào startup Việt Nam đạt hơn 500 triệu USD. Tuy nhiên, có đến 60% dự án được đầu tư ở giai đoạn hạt giống (seed stage), nhưng số vốn này chỉ chiếm khoảng 15% tổng nguồn vốn.

Điều đó cho thấy, ý tưởng khởi nghiệp không thiếu, nhưng bước chuyển từ ý tưởng sang sản phẩm khả thi để tiến tới thương mại hóa lại vô cùng khó khăn. Thực tế, chỉ khoảng 2% startup có thể đi đến đích cuối cùng là thương mại hóa sản phẩm thành công.

Hiện nay, mô hình “xưởng đổi mới sáng tạo” đã được áp dụng tại nhiều trường đại học nổi tiếng quốc tế. Đây là nơi sinh viên, giảng viên và các startup có thể tiếp cận hạ tầng, công nghệ, thiết bị và nguồn lực với chi phí thấp, từ đó xây dựng sản phẩm thử nghiệm. Khi mẫu thử đã chứng minh được tính khả thi, startup mới tiến hành đưa ra thị trường, nhờ vậy giảm rủi ro thất bại cũng như hạn chế việc thất thoát vốn.

“Việc sớm hình thành những xưởng đổi mới như vậy không chỉ giúp startup đi đúng hướng, giảm bớt tỷ lệ thất bại, mà còn góp phần phát triển mạnh mẽ đổi mới sáng tạo, từng bước hoàn thiện hệ sinh thái khởi nghiệp”, bà Oanh nhấn mạnh.

Theo ông Vũ Tiến Dũng, Giám đốc Quỹ Đầu tư Khởi nghiệp sáng tạo FUNDGO Đà Nẵng, trước thực trạng đầu ra của startup tại Đà Nẵng còn nhiều hạn chế, thành phố cần sớm định hình và triển khai rõ ràng các giải pháp trọng tâm, mở lối cho hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.

“Đầu ra” cần trở thành mục tiêu trung tâm trong hoạch định chính sách và cơ chế triển khai hệ sinh thái khởi nghiệp.

Để tháo gỡ nút thắt này, cần có sự phối hợp liên ngành, trong đó: chính quyền làm đầu mối điều phối; sở, ngành đóng vai trò đặt hàng hỗ trợ sandbox; các quỹ đầu tư cấp vốn, dẫn dắt thoái vốn; đơn vị tư vấn hỗ trợ chiến lược và đầu ra; các startup tập trung phát triển giải pháp có khả năng ứng dụng.

Nguồn: https://baodanang.vn/san-pham-khoi-nghiep-can-loi-giai-cho-bai-toan-thuong-mai-hoa-3300164.html