Thống đốc NHNN nói rõ về trường hợp cho vay lãi suất đặc biệt 0%

(Dân trí) - Việc cho vay không có tài sản đảm bảo và lãi suất bằng 0% không phải việc làm thường xuyên, liên tục mà là trường hợp rất đặc biệt, theo Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng.

Sáng 29/5, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các tổ chức tín dụng.

Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm là đề xuất chuyển thẩm quyền quyết định trường hợp khoản cho vay đặc biệt có lãi suất 0%/năm, khoản cho vay đặc biệt không có tài sản đảm bảo từ Thủ tướng Chính phủ cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN).

Cần quy định điều kiện cụ thể về cho vay đặc biệt

Đại biểu Trần Thị Thu Đông (Bạc Liêu) cho rằng phương án này có ưu điểm là cho phép NHNN quyết định nhanh chóng, góp phần hỗ trợ các tổ chức tín dụng gặp khó khăn khi vay 0%. Tuy nhiên, quy định này lại tiềm ẩn rủi ro vì luật chưa có cơ chế kiểm soát và minh bạch.

Bà Đông đề nghị bổ sung yêu cầu NHNN phải có báo cáo định kỳ với Chính phủ, Quốc hội về các khoản cho vay đặc biệt về số tiền cũng như đối tượng cho vay. Đồng thời, cần có tiêu chí rõ ràng về đối tượng được hưởng cho vay đặc biệt, tránh bị lạm dụng để cứu tổ chức tín dụng yếu kém.

Đại biểu Trần Thị Thu Đông phát biểu (Ảnh: Media Quốc hội).

Liên quan đến vấn đề này, đại biểu Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) nhấn mạnh đã vay thì phải trả và phải có tài sản đảm bảo, dù trong bất cứ trường hợp nào. Theo ông Hòa, khi có sự việc xảy ra, khách hàng không có đủ điều kiện trả vốn và lãi, thì ngân hàng có quyền phát mãi tài sản.

Cho rằng trong thời gian qua xảy ra trường hợp số tiền cho vay lớn hơn tài sản thế chấp, đại biểu đề nghị cần phải quy định rõ trách nhiệm của tổ chức tín dụng.

Về thẩm quyền cho vay đặc biệt, ông Hòa thống nhất với đề xuất của Chính phủ, tuy nhiên ông nhấn mạnh đây là vấn đề lớn nên cần quy định điều kiện cụ thể về cho vay đặc biệt.

Ông Hòa đặt vấn đề: "Một số ngân hàng thương mại cổ phần đang trong diện kiểm soát đặc biệt, có nguy cơ đổ vỡ hay không?". Đại biểu nhấn mạnh không để các đối tượng này ỉ lại vào ngân sách Nhà nước, có tiền tiêu xài hết rồi nhà nước phải bỏ tiền ra cứu hệ thống.

Còn đại biểu Nguyễn Quang Huân (Bình Dương) đồng ý trao quyền cho NHNN quyết định việc cho vay đặc biệt lãi suất 0%/năm, khoản vay không có tài sản bảo đảm. Tuy nhiên, ông Huân băn khoăn việc cho vay đặc biệt lãi suất 0% có thể xuất hiện cơ chế xin - cho.

Theo ông Huân trong văn bản giải trình ý kiến tại tổ, NHNN đã cho biết sau khi luật ban hành, cơ quan này sẽ ban hành thông tư, Chính phủ sẽ có cơ chế hoạt động.

Ông cho rằng giải thích này đã sáng tỏ một phần, tuy nhiên, đại biểu lưu ý thông tư và quy chế đều là văn bản dưới luật. Để bảo đảm tính minh bạch, đề nghị Thống đốc NHNN có quyền quyết định cho vay đặc biệt nhưng phải báo cáo Chính phủ trong phiên họp gần nhất.

"Cần phải có một cách thức nào đó để bảo đảm có kiểm soát thì đại biểu sẽ yên tâm và quy định sẽ minh bạch hơn", ông Huân nói.

Không phải là việc làm thường xuyên, liên tục

Giải trình làm rõ ý kiến các đại biểu Quốc hội nêu, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết việc cho vay không có tài sản đảm bảo và lãi suất bằng 0% không phải là việc làm thường xuyên, liên tục mà là trường hợp rất đặc biệt và luật đã thiết kế nhiều quy định để phát hiện từ sớm, từ xa vấn đề này.

Theo bà Hồng, cho vay đặc biệt chỉ có 2 trường hợp: Một là xảy ra rút tiền hàng loạt, hai là tổ chức tín dụng bị kiểm soát đặc biệt.

Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Nguyễn Thị Hồng phát biểu giải trình (Ảnh: Media Quốc hội).

Quá trình can thiệp sớm, bà cho biết nếu trường hợp mất thanh khoản, tổ chức tín dụng được vay từ NHNN có lãi suất chứ không phải "chưa gì đã cho vay lãi suất 0%".

"Khi xét cho vay đặc biệt, NHNN bao giờ cũng yêu cầu các ngân hàng có tài sản bảo đảm. Chỉ khi nào khó khăn lắm, không còn tài sản bảo đảm thì mới quyết định cho vay không có tài sản bảo đảm", bà Hồng nói.

Tuy nhiên, Thống đốc NHNN cho rằng trong thực tiễn, với sự biến động không ngừng của hệ thống các tổ chức tín dụng, kể cả trên thế giới và ở Việt Nam, với sự phát triển của công nghệ thì những vấn đề liên quan đến thanh khoản để rút tiền của người dân họ có thể ở nhà, sử dụng trang thiết bị điện tử để rút tiền. Vì vậy, những vấn đề xử lý nhanh cần phải được đặt ra.

Với trường hợp cho vay đặc biệt khi xảy ra rút tiền hàng loạt, Thống đốc NHNN cho biết đã rút tiền hàng loạt thì sẽ lan truyền rất lớn, nếu không kịp thời ngăn chặn sẽ gây hệ lụy đối với hệ thống.

Bà Hồng cho biết đối với các tổ chức tín dụng rất khó khăn và khi cho vay đặc biệt cũng chủ yếu để đảm bảo cho mục đích an toàn hệ thống. Vì vậy, những đề án tái cơ cấu các ngân hàng "0 đồng" vừa qua chuyển giao bắt buộc thường là giải pháp đưa lãi suất về 0% vì họ đã rất khó khăn và hoạt động không sinh lời.

Với trường hợp trên, bà Hồng cho rằng nếu cho vay lãi suất thì các ngân hàng sẽ càng khó khăn và có thể khó thực hiện đề án tái cơ cấu.

Nêu ví dụ vừa qua ở Mỹ đã xảy ra trường hợp ngân hàng hoạt động liên tục trong 52 năm có lãi nhưng vẫn xảy ra sự cố rút tiền hàng loạt, bà Hồng cho biết với sự cố rút tiền hàng loạt thì không chỉ ở những ngân hàng yếu kém.

Theo bà Hồng, nhiều khi sự cố rút tiền hàng loạt không phải xuất phát từ những yếu kém trong quản lý của một tổ chức tín dụng mà có rất nhiều yếu tố khách quan, thậm chí là những tin đồn hoặc những thông tin khách quan, sự cố về công nghệ, mất dữ liệu...

Tất cả đều có thể dẫn đến trường hợp rút tiền hàng loạt, do vậy để đảm bảo an toàn hệ thống cũng cần phải có phương án xử lý rất nhanh để có thể hỗ trợ được, theo Thống đốc NHNN.

Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/thong-doc-nhnn-noi-ro-ve-truong-hop-cho-vay-lai-suat-dac-biet-0-20250529105530877.htm