Văn học, nghệ thuật Thủ đô:

Văn học, nghệ thuật Thủ đô luôn đồng hành với sự phát triển của đất nước trong việc phản ánh những sự kiện lịch sử, văn hóa và đóng góp những cách nhìn mới về cuộc sống, dự cảm, dự báo tương lai giàu xúc cảm và lay động, qua đó góp phần xây dựng Thủ đô và đất nước, xây dựng xã hội văn minh, hiện đại trong kỷ nguyên mới.

Hướng tới kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám thành công (19/8/1945 – 19/8/2025) và Quốc khánh 2-9, ngày 15-8, tại Hà Nội, Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội tổ chức tọa đàm “Văn học nghệ thuật Thủ đô 80 năm đồng hành cùng đất nước” với sự tham gia của đông đảo văn nghệ sĩ Thủ đô, góp phần làm sáng tỏ những thành tựu, đồng thời chỉ ra hạn chế trong quá trình phát triển văn học, nghệ thuật Thủ đô 80 năm qua.

Đồng hành và tái tạo hiện thực qua lăng kính nghệ thuật

NSND Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội phát biểu. Ảnh: Thụy Du

Phát biểu đề dẫn tọa đàm, NSND Trần Quốc Chiêm, Chủ tịch Hội Liên hiệp văn học nghệ thuật Hà Nội nhấn mạnh, Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đã mở ra diện mạo mới cho nền văn học nghệ thuật nước nhà. Từ những năm đầu độc lập, các loại hình nghệ thuật của Thủ đô đã hòa nhịp cùng công cuộc bảo vệ và xây dựng đất nước, trở thành “lợi khí tuyên truyền có hiệu lực và sâu sắc đối với đại chúng”. Trong hai cuộc kháng chiến, văn học, nghệ thuật Thủ đô góp phần bồi đắp tinh thần yêu nước, cổ vũ chiến đấu, bảo vệ những giá trị cốt lõi của dân tộc.

“Các văn nghệ sĩ vừa cầm súng, vừa cầm bút, cầm đàn luôn sát cánh cùng mọi tầng lớp nhân dân và toàn dân tộc sẵn sàng hiến dâng, dũng cảm hy sinh, xung kích trên mặt trận tư tưởng - văn hóa; đã viết nên những tác phẩm, những bản anh hùng ca truyền cảm hứng, cổ vũ, khích lệ, tạo nên sức mạnh vô song của toàn dân tộc trong công cuộc chiến đấu, bảo vệ, xây dựng và phát triển đất nước”, NSND Trần Quốc Chiêm khẳng định.

Bằng những vần thơ, lời văn, câu hát, bản nhạc, nét vẽ, thước phim, vở kịch… các văn nghệ sĩ đã lan tỏa khí thế cách mạng đến mọi miền của Tổ quốc, ca ngợi lòng dũng cảm và khích lệ tinh thần chiến đấu của quân và dân ta trên chiến trường, trở thành nguồn động viên to lớn trên mọi mặt trận. “Những tác phẩm đó đã để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng nhân dân và là di sản văn hóa quý giá, giúp thế hệ mai sau hiểu rõ hơn về giá trị của độc lập, tự do và sự hy sinh của cha ông”, NSND Trần Quốc Chiêm nhận định.

Khẳng định đóng góp của văn học, nghệ thuật Thủ đô trong 80 năm qua kể từ mùa thu độc lập của dân tộc, NSND Ứng Duy Thịnh (Hội Nghệ sĩ Múa Hà Nội) cho biết, nếu thống kê tác phẩm, tác giả các loại hình văn học, nghệ thuật thì Hà Nội có số lượng lớn nhất với nhiều tác phẩm đỉnh cao, xuất sắc, đóng góp vào sự phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, đặc biệt là xây dựng nhân cách con người Việt Nam, con người Thủ đô.

Theo NSND Ứng Duy Thịnh, để có được những đóng góp thiết thực đó, văn học, nghệ thuật Thủ đô đã luôn bám sát vào các nghị quyết của Đảng, thực hiện nghiêm túc và sáng tạo qua các giai đoạn lịch sử. Đó là những định hướng quan trọng, nền tảng tư tưởng để tiếp cận hiện thực, đồng hành với hiện thực, tái tạo hiện thực bằng các hình tượng nghệ thuật.

Tiến vào kỷ nguyên mới bằng nhiệt huyết sáng tạo

Tọa đàm ghi nhận nhiều ý kiến tâm huyết của văn nghệ sĩ, nhà nghiên cứu. Ảnh: Thụy Du

Bước vào thời kỳ đổi mới và hội nhập, văn học, nghệ thuật Hà Nội tiếp tục phát triển mạnh mẽ, mở rộng biên độ sáng tạo. Đội ngũ văn nghệ sĩ tiếp tục không quản hy sinh, gian khổ để phản ánh, khẳng định sức sống muôn màu, ở mọi vùng miền, mọi ngành nghề, sáng tạo những tác phẩm đậm đà giá trị văn hóa - nhân văn, tiếp thêm sức sống mỹ học, nghệ thuật học, tạo ra nguồn lực tinh thần cho đất nước trên con đường vươn tới sự cường thịnh, tươi đẹp, nhất là vẻ đẹp tâm hồn Việt Nam.

Trước xu thế mới, văn học, nghệ thuật đã có những sự chuyển biến kịp thời. Hiện thực mà các sáng tác văn học, nghệ thuật hướng tới là những vấn đề được dư luận quan tâm như: Môi trường, bình đẳng giới, chênh lệch khoảng cách giàu nghèo, bảo tồn bản sắc văn hóa…

Tại tọa đàm, các văn nghệ sĩ, nhà nghiên cứu đã làm rõ những đóng góp của từng lĩnh vực văn học, nghệ thuật trong suốt 80 năm qua, đặc biệt là những hướng phát triển văn học, nghệ thuật để đồng hành cùng đất nước tiến vào kỷ nguyên mới.

Nhạc sĩ, nhà báo Trần Lệ Chiến (Hội Âm nhạc Hà Nội) khẳng định, âm nhạc giữ vai trò đặc biệt, vừa là tiếng nói của tâm hồn dân tộc nói chung, tiếng nói người Hà Nội nói riêng, vừa là vũ khí tinh thần sắc bén thôi thúc từng đoàn quân ra trận để bảo vệ Thủ đô, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia, dân tộc. 80 năm đồng hành cùng dân tộc là 80 năm âm nhạc Hà Nội khẳng định sức sống bền bỉ, khả năng thích ứng và sáng tạo không ngừng.

Đặc biệt, trong 5 năm trở lại đây, Hà Nội là nơi đăng quang tổ chức nhiều sự kiện âm nhạc quy mô lớn, cấp quốc gia và quốc tế. Những không gian như Nhà hát Lớn Hà Nội, Nhà hát Hồ Gươm, Trung tâm Giao lưu văn hóa phố cổ, các phố đi bộ… trở thành điểm hẹn để âm nhạc truyền thống và hiện đại cùng vang lên, tạo nên bản sắc riêng của Hà Nội.

Hà Nội còn là “bảo tàng sống” của nhiều loại hình âm nhạc truyền thống: ca trù, chèo, hát xẩm, quan họ, nhã nhạc cung đình… Các nghệ nhân, câu lạc bộ, đoàn nghệ thuật đã gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ trẻ, đồng thời kết hợp với các chương trình sân khấu hóa, để di sản sống trong đời sống đương đại.

Các chương trình nghệ thuật, concert lớn quy mô hàng chục nghìn khán giả diễn ra thời gian qua như “Tổ quốc trong tim”, “V Concert”, “V Fest”, “Anh trai vượt ngàn chông gai”, “Anh trai say hi” có sự kết hợp truyền thống và hiện đại, đã tạo nên sự thay đổi cho đời sống tinh thần của người dân, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa Thủ đô và đất nước. Đây là thế mạnh cần phát huy trong thời gian tới.

Ở lĩnh vực điện ảnh, điểm lại những thành tựu trong lĩnh vực phim truyện, phim hoạt hình, phim tài liệu, phim truyền hình, NSND Hà Bắc (Hội Điện ảnh Hà Nội) khẳng định, điện ảnh Hà Nội đã tạo nên một dòng chảy nghệ thuật giàu bản sắc, với những tác phẩm sống mãi trong lòng công chúng. Tuy nhiên, trong giai đoạn mới, với sự hội nhập và sự phát triển của công nghệ, điện ảnh Hà Nội cần năng động, cập nhật hơn nữa để tiếp tục đồng hành cùng sự vươn mình của đất nước.

Để văn học nói riêng và văn học, nghệ thuật nói chung kế thừa và phát huy thành tựu xuất sắc 80 năm qua, nhà thơ Bùi Việt Mỹ, Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Hà Nội nhận định, các văn nghệ sĩ, hội nghề nghiệp, cơ quan quản lý văn hóa cần có sự chuyển động mạnh mẽ hơn, táo bạo hơn.

Một số giải pháp được đề xuất là đổi mới tư duy lãnh đạo, quản lý; phát hiện, đào tạo và bồi dưỡng nguồn nhân lực; phát huy giá trị nghệ thuật truyền thống; mở rộng trại sáng tác, giao lưu trong và ngoài nước; ứng dụng công nghệ số và trí tuệ nhân tạo trong sáng tác, phổ biến và lưu trữ; xây dựng cơ sở dữ liệu số hóa tác phẩm...

Với nền tảng truyền thống vững chắc và lực lượng nghệ sĩ tâm huyết, văn học, nghệ thuật Hà Nội được kỳ vọng tiếp tục giữ vai trò tiên phong, góp phần xây dựng Thủ đô văn hiến, văn minh, hiện đại, đồng hành và đóng góp giá trị vào sự phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

Nguồn: https://hanoimoi.vn/van-hoc-nghe-thuat-thu-do-dong-hanh-cung-dat-nuoc-tien-vao-ky-nguyen-moi-712759.html